Τα NFTs τρελάθηκαν

Ηταν η τάση της χρονιάς που μας πέρασε, η οποία ξεκίνησε σαν ένας μικρός παφλασμός που τον αντιλήφθηκαν αρχικά οι tech freaks. Σύντομα κατέληξε σε μια θύελλα, ενίοτε και τρικυμία που σάρωσε τον κόσμο της τέχνης και όχι μόνο. Αρκεί να πούμε ότι μέχρι το τέλος του ’21 είχαν ξοδευτεί για τέχνη γύρω στα 41 δισ. δολάρια για NFTs, γεγονός που κατέστησε αυτή την ψηφιακή αγορά τέχνης και συλλεκτικών αντικειμένων εφάμιλλη σε αξία με τη φυσική, παγκόσμια αγορά τέχνης (όπου το αντίστοιχο ποσό ήταν περίπου 50 δισ. δολάρια σύμφωνα με στοιχεία της Art Basel και της UBS Art Collection).

«Holy fuck» εν συντομία, όπως έγραψε στο twitter ο αμερικανός γραφίστας Beeple όταν είδε το δικό του έργο «Everydays-The first 5000 days» να πωλείται σε δημοπρασία των Christie’s για 69,3 εκατ. δολάρια τον Μάρτιο που μας πέρασε. Αυτή ήταν η πρώτη είδηση που σύστησε σε ένα ευρύ κοινό τα πανταχού παρόντα πλέον NFTs και έδωσε και μια τάξη μεγέθους για ποσά που μπορούν να διακινηθούν για ψηφιακά αγαθά με αυτόν τον τρόπο.

Τι είναι τα NFTs

Πολύ μελάνι έχει χυθεί για την περιγραφή τους γιατί η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να συνοψίσεις εύκολα το dna τους και τις εφαρμογές του. Τα NFTs (ακρωνύμιο από το Non Fungible Token, ας τα πούμε Μη ανταλλάξιμα νομίσματα), η θεωρούμενη ως η μεγαλύτερη τεχνολογική επανάσταση από την εφεύρεση του iphone, είναι μια μορφή ψηφιακών αρχείων (βίντεο, σχέδιο, κείμενο ή και μουσικό αρχείο) καθένα από τα οποία συνιστά έναν τίτλο ιδιοκτησίας που ανήκει σε έναν και μόνο κάτοχο. Προσομοιάζουν σε κρυπτονομίσματα όπως το bitcoin, με τη διαφορά ότι καθένα από αυτά είναι μοναδικό και η ανταλλακτική του αξία έχει τη λογική που ακολουθείται στη συλλογή έργων τέχνης. Για τα NFTs χρησιμοποιείται η τεχνολογία blockchain κυρίως μέσα από την πλατφόρμα Ethereum, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί ως υποδομή τόσο για τη δημιουργία αυτών των ψηφιακών αγαθών, αλλά και τη διαχείριση τους, την αγορά και τη μεταβίβασή του, με τη λογική ενός πορτοφολιού. Αυτή η τεχνολογία προσδίδει «αυθεντικότητα» στα έργα και αποτελεί μια μόνιμη, διαφανή αδιάβλητη και δημόσια σφραγίδα ιδιοκτησίας. Για πολλά πράγματα. Υπάρχει το NBA Top Shot, μια νέα ψηφιακή αγορά όπου μπορεί κανείς να αγοράσει μικρά βίντεο-στιγμιότυπα από αγώνες μπάσκετ (π.χ. ένα θεαματικό σλάλομ και κάρφωμα του Λε Μπρον Τζέιμς πουλήθηκε για 208.000 δολάρια,), υπάρχει και ο CEO του twitter, Τζακ Ντόρσεϊ, ο οποίος πούλησε το πρώτο του tweet ως NFT για πάνω από 2,9 εκατ. δολάρια. Υπάρχει και η τρέλα των Bored Apes, ψηφιακών εικονογραφήσεων μιας εξανθρωπισμένης φυλής πιθήκων με κάθε μέλος να έχει τα πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Πωλούνται ως avatars με τα οποία έχει ο αγοραστής πρόσβαση σε ένα «πριβέ» κλαμπ προνομίων. Πλέον κάθε ένα από αυτά πωλείται ακόμα και για εκατομμύρια δολάρια.

Τέχνη, μουσική και μουσεία

Η αλήθεια είναι όμως ότι τα NFTs αναμένεται να φέρουν τη μεγάλη επανάσταση στην τέχνη, όχι μόνο στην αγορά και τη διαχείριση της εικαστικής δημιουργίας αλλά και στη μουσική. Η Οpus, για παράδειγμα, είναι μία μουσική πλατφόρμα η οποία με τη χρήση έξυπνων συμβολαίων επιτρέπει στους καλλιτέχνες να πληρώνονται άμεσα και απευθείας από το stream ενός τραγουδιού εκμηδενίζοντας τα λειτουργικά κόστη των ενδιαμέσων και εξασφαλίζοντας κάθε είδους εισόδημα από τη διανομή των έργων. Οι μουσικοί που έχουν δει τα έσοδά τους να συρρικνώνονται έως και να εξαφανίζονται, όχι μόνο εξαιτίας της πανδημίας αλλά και επειδή δεν κερδίζουν όσα τους αναλογούν από τις streaming πλατφόρμες οι οποίες έχουν πλέον τη μερίδα του λέοντος στη διαχείριση και διασπορά της μουσικής, καταφεύγουν στη μέθοδο των NFTs για να διαθέσουν τη μουσική τους με ειδικά προνόμια σε όσους θελήσουν να την αγοράσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο. Για παράδειγμα, το συγκρότημα των Kings of Leon έγινε το πρώτο που διέθεσε το τελευταίο του άλμπουμ, «When you see yourself» ως NFT για αγορά μέσω blockchain, την ίδια μέρα που κυκλοφόρησε μέσα από τις streaming platforms. Προσφέροντας προνόμια, όπως τις μπροστινές θέσεις σε συναυλίες τους εφ’ όρου ζωής κατάφεραν να βγάλουν 2 εκατ. δολάρια σε κέρδη.

Oσον αφορά την περίπτωση των μουσείων, οι προοπτικές που ανοίγονται είναι ενδιαφέρουσες καθώς οι συλλογές τους μπορούν να αποκτήσουν μια νέα ζωή και αξία διαθέτοντας NFTs έργων των συλλογών τους σε δημοπρασίες. Για παράδειγμα, το Μουσείο The Broad του Λος Αντζελες συνεργάζεται ήδη από το 2016 με startups όπως το Sedition για να πωλούν περιορισμό αριθμό «αντιτύπων» ψηφιακών έργων από καλλιτέχνες.  Αντίστοιχα, ψηφιακές αγορές όπως η OpenSea πωλούν NFTs που είναι αντίγραφα έργων τα οποία βρίσκονται στον δημόσιο τομέα διότι έχει παρέλθει η διάρκεια προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, από συλλογές μουσείων όπως το Rijksmusem στο Αμστερνταμ ή το Art Institute of Chicago.