Οι μοντέρνοι φιλέλληνες

Θα ‘ρθουν εφέτος το καλοκαίρι οι τουρίστες; Οποιος κάνει την ερώτηση σού επιτρέπει να ακούσεις και την αγωνία του. Μέχρι εφέτος τους θεωρούσαμε κάτι σαν αναγκαίο κακό τους τουρίστες. Κοροϊδεύαμε τους Γερμανούς που κυκλοφορούσαν με πέδιλο και κάλτσα, τις Αγγλίδες που γυρνούσαν στα σοκάκια των νησιών μεθυσμένες, τους Κινέζους που πήγαιναν στη Σαντορίνη για να παντρευτούν, τους Ιταλούς που έκαναν διακοπές κουβαλώντας τις πεθερές τους, τους Γάλλους που είναι τσιγκούνηδες. Πολλοί από εμάς βλέπαμε τους τουρίστες σαν έναν ασταμάτητο στρατό που εισβάλλει στη χώρα μας και την κατακτά χωρίς να βρει την παραμικρή αντίσταση.

Ξέρω κατοίκους περιοχών στην Ελλάδα που δεν ήθελαν τους τουρίστες γιατί στο μυαλό τους τούς στερούσαν καλοκαιριάτικα το δικαίωμα να χαίρονται τις παραλίες του τόπου τους μόνοι τους και αποκλειστικά – εφέτος αρκετοί από αυτούς πεθαίνουν από την αγωνία για το τι θα γίνει. Καταλαβαίνουν ότι τον τουρίστα δεν τον έχει τελικά ανάγκη μόνο το ξενοδοχείο, το κάμπινγκ ή το τοπικό εστιατόριο. Τον χρειάζεται και το καράβι, και αυτός που νοικιάζει αυτοκίνητα και η κυρία που διατηρεί μαγαζί με είδη λαογραφικής τέχνης και ο τύπος που απλώς πουλάει τσολιαδάκια. Τον χρειάζονται καλοκαιριάτικα και οι περιπτεράδες και οι σερβιτόροι, οι φουρνάρηδες και οι καφετζήδες, οι ξεναγοί και οι βαρκάρηδες που διοργανώνουν βόλτες στα νησιά, οι διαχειριστές των οργανωμένων παραλιών και όσοι πουλάνε νερά και αναψυκτικά έξω από τα μουσεία. Και πάνω από όλα τον χρειάζονται οι κάτοικοι των περίφημων τουριστικών περιοχών, που αισθάνονται, χάρη στον τουρίστα, κάθε καλοκαίρι ξαφνικά ότι βρίσκονται στο κέντρο του κόσμου: εφέτος μπορεί να καταλάβουν πως αυτός ο άγνωστος τύπος (με τον οποίο κατά τα άλλα γελάνε όταν οι ταξιτζήδες τον κλέβουν ή όταν κάπου του πουλάνε χωριάτικες σαλάτες με χρυσόσκονη) δεν είναι ένας ασήμαντος περαστικός αλλά ο άνθρωπος που καταθέτει στην περιοχή την οποία επισκέπτεται πέρα από τα λεφτά του και κάμποση από την αγάπη του. Χωρίς αυτήν, η κοσμοπολίτισσα, εξωστρεφής, ευρωπαία και ακομπλεξάριστη Ελλάδα θα ήταν μια φοβισμένη, εσωστρεφής φουκαριάρα – μια γειτονιά της Βαλκανικής όπου κανένας δεν θα μιλούσε ξένες γλώσσες, κανένας δεν θα καταλάβαινε την αξία του καλοκαιριού, κανένας δεν θα ένιωθε ότι ζει έχοντας την τύχη της απόλαυσης ενός τοπίου που όλοι αναζητούν.

Ακούω τελευταία ότι πρέπει η χώρα να στραφεί προς άλλες δραστηριότητες, να πάψει να εξαρτάται από τον τουρισμό, να σταματήσει να πιστεύει πως το μέλλον της είναι να γίνει μια Εδέμ αναψυχής για Ευρωπαίους, Κινέζους, Λιβανέζους και Ρώσους. Δεν έχω αντίρρηση. Αλλά χωρίς τουρισμό η Ελλάδα θα ήταν μια Πηνελόπη χωρίς μνηστήρες, μια φτιασιδωμένη χωριατοπούλα που κανένας δεν θα φλέρταρε, μια βαλκανική επαρχία πνιγμένη στην γκρίζα θλίψη. Ας πούμε ότι σε αυτή τη χώρα θα είχαμε επενδυτές, βιομηχανία, παραγωγή, ε και; Τι να τα κάνεις όλα αυτά αν δεν νιώθεις ότι ζεις σε μια χώρα επιθυμητή, κουκλάρα και υπέροχη; Πάντα με ενθουσίαζε καλοκαιριάτικα να ανακαλύπτω ότι υπάρχουν άνθρωποι από άλλες χώρες που ξέρουν τον τόπο μου καλύτερα από μένα. Ξέρω Γερμανούς που γνωρίζουν παραλίες στο Πήλιο στις οποίες εγώ δεν έχω ποτέ μου πατήσει. Ξέρω Αγγλους που έχουν φτάσει με σκάφος σε λιμανάκια των Δωδεκανήσων που γνωρίζουν μόνο οι μερακλήδες ντόπιοι. Ξέρω Ιταλούς που μπορεί να μου πουν πού να πάω να φάω στην Αμοργό, γιατί έχουν προσωπική πείρα από το πού μπορείς να βρεις, π.χ., σκάρους. Με γοήτευε επίσης πάντα η ικανότητα των ξένων να κρύβουν πίσω από τη στολή του τουρίστα ιδιότητες και βιογραφικά που ήταν αδύνατο να φανταστείς. Ο φίλος μου ο Γουίλι είναι διευθυντής συμφωνικής ορχήστρας, ενώ εγώ νόμιζα πως το πιο μεγάλο του πάθος είναι η πεζοπορία. Στην Κάλυμνο οι ντόπιοι έβλεπαν έναν λιπόσαρκο Νορβηγό να σκαρφαλώνει στα βραχώδη όρη του νησιού χωρίς ποτέ να φανταστούν ότι είναι ένας συγγραφέας που πουλά εκατομμύρια βιβλία σε όλον τον κόσμο και τον λένε Τζο Νέσμπο. Στο Πόρτο Χέλι κυκλοφορούσε ένας τύπος με καπελάκι που έλεγαν ότι είναι ίδιος ο Σον Κόνερι: ήταν ο Σον Κόνερι.

Η κυβέρνηση προσπαθεί να στηρίξει τις τουριστικές επιχειρήσεις – αυτό τουλάχιστον υπόσχεται. Αλλά κι αυτές οι επιχειρήσεις πρέπει τώρα να κάνουν κάτι γενναιόδωρο: να αντιμετωπίσουν τον εφετινό τουρίστα ως ένα είδος ορκισμένου φίλου – ή, για να το πω σωστότερα, ως έναν σπάνιο πιστό και εξαιρετικό πελάτη από αυτούς που δεν επιτρέπεται να χάσεις. Περιμένω ακόμα ν’ ακούσω ότι εφέτος όποιος έρθει θα εξασφαλίσει μια έκπτωση για να επιστρέψει του χρόνου, ένα voucher (για να πω μια λέξη της μόδας…) που θα το χρησιμοποιήσει για να μειώσει τα έξοδά του όποτε μας ξαναρθεί στην Ελλάδα. Το εφετινό καλοκαίρι οι τουριστικές μας επιχειρήσεις (ιδιαίτερα τα μαγευτικά μας υπέροχα ξενοδοχεία) έχουν την ευκαιρία να χτίσουν σχέσεις ζωής με έναν συγκεκριμένο κόσμο: οφείλουν να τιμήσουν με τον τρόπο τους όποιον αψηφώντας υποδείξεις θα έρθει εδώ. Πρέπει να το κάνουν, όχι μόνο προσφέροντάς του τις καλύτερες υπηρεσίες, αλλά και προσυμφωνώντας μαζί του ότι θα του κάνουν μια μεγάλη έκπτωση την επόμενη φορά που θα μας επισκεφθεί. Δεν είναι ζήτημα καλών λογαριασμών, είναι ζήτημα καλών φίλων.

Ομολογώ πως με ενοχλεί που ακούω διαρκώς για φόβους που έχουν να κάνουν με την πιθανότητα κάποιος τουρίστας να μας έρθει με τον ιό (χωρίς να το γνωρίζει…), χωρίς από την άλλη να ακούω πώς με κάποιον τρόπο θα ανταμείψουμε ως χώρα αυτόν που θα μπει στο αεροπλάνο και θα ‘ρθει καλοκαιριάτικα στα μέρη μας. Φοβάται και αυτός, να ξέρετε: και οφείλουμε με κάποιον τρόπο να τον ευχαριστήσουμε γιατί για χάρη μας ξεπέρασε τον φόβο του.

Θα ‘ρθουν εφέτος οι τουρίστες; Περισσότερο και από τις ερωτήσεις έχουν σημασία οι πράξεις. Κάποιοι θα το τολμήσουν και θα ‘ρθουν: αυτοί πρέπει κυρίως να μας ενδιαφέρουν και όχι να θρηνούμε για τους άλλους που δεν θα ‘ρθουν. Ας συνάψουμε εφέτος ένα συμβόλαιο με όσους τιμήσουν τη χώρα μας. Δείχνοντας ότι εμείς οι Ελληνες είμαστε άνθρωποι που δεν ξεχνάμε όσους την πατρίδα μας την αγαπούν. Υπάρχει άλλωστε μεταξύ μας μια σύνδεση συναισθηματική. Οι τουρίστες που θα δούμε εφέτος το καλοκαίρι, αυτοί οι μοντέρνοι φιλέλληνες, ίσως αγαπούν τη χώρα μας πιο πολύ από πολλούς από εμάς…