Οι μεταρρυθμίσεις στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Η χάραξη προτεραιοτήτων στην πολιτική Υγείας καθίσταται ολοένα και πιο δυσχερής όσο αυξάνονται οι ανάγκες των πολιτών και προστίθενται νέες και πιο αποτελεσματικές διαγνωστικές και θεραπευτικές επιλογές στο οπλοστάσιο του Συστήματος Υγείας, το οποίο όμως τελεί υπό καθεστώς οριακής χρηματοδότησης. Στην πραγματικότητα αυτή, η απάντηση στις ακάλυπτες ανάγκες υγείας των πολιτών που καταγράφονται τόσο από διεθνείς οργανισμούς όσο και από εγχώριες επίσημες πηγές και ερευνητικές πρωτοβουλίες μπορεί να δοθεί μέσα από την πλέον ορθολογική διαχείριση των πόρων, η οποία προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, την ανάλυση των στάσεων και των προτιμήσεων των πολιτών.

Από τις μελέτες του Παρατηρητηρίου Μεταρρυθμίσεων στην Υγεία, το οποίο συνιστά μια πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας, προκύπτουν χρήσιμα συμπεράσματα για τους σχεδιαστές πολιτικής Υγείας.

Οσον αφορά το διαχρονικά επίκαιρο ζήτημα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, από την περαιτέρω ανάλυση των αποτελεσμάτων αναφορικά με τα εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό, διαφαίνεται και το «μονοπάτι» των πολιτών στο Σύστημα Υγείας. Αρχικά αναζητείται διαθέσιμη δημόσια δομή για την πρόσβαση, στην οποία όμως παρουσιάζεται μεγάλο κόστος χρόνου· στη συνέχεια συμβεβλημένη ιδιωτική, η οποία όμως συχνά δεν είναι διαθέσιμη για παροχή υπηρεσίας υπό ασφαλιστική κάλυψη και, τελικά, επιλέγεται ιδιωτική μη συμβεβλημένη δομή, στο κόστος όμως της οποίας οι πολίτες συχνά δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Με την εμπειρία δε αυτή οι πολίτες, εύλογα, θέτουν ως πρώτη επιλογή μεταρρύθμισης τη θέσπιση οικογενειακού γιατρού για όλους.

Τα ευρήματα αυτά σε κάποιον βαθμό υποδεικνύουν και τον προσανατολισμό που θα μπορούσε να έχει μια μεταρρύθμιση στο υποσύστημα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Είναι προφανής η ανάγκη για διεύρυνση του πλέγματος των παρεχόμενων φροντίδων χωρίς οικονομικό κόστος για τον πολίτη, η οποία μπορεί να γίνει τόσο με επέκταση των δημόσιων δομών όσο και με αύξηση των συμβεβλημένων με την κοινωνική ασφάλιση ιδιωτικών δομών. Η δεύτερη δε επιλογή φαντάζει πιο εφικτή για υλοποίηση σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, ενώ έχει και το πλεονέκτημα ότι αυξάνει τις επιλογές των πολιτών, την ίδια στιγμή που μεταθέτει μέρος του κινδύνου στον ιδιωτικό τομέα, καθώς η κεντρική διοίκηση έχει πάντα το προνόμιο του καθορισμού του σχετικού προϋπολογισμού.

Αυτό δεν σημαίνει ότι αντίστοιχες πρωτοβουλίες διεύρυνσης των επιλογών των πολιτών στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας δεν μπορούν να υλοποιηθούν και όσον αφορά τις δημόσιες δομές του συστήματος, καθώς ήδη καταγράφονται καλές σχετικές πρακτικές, όπως π.χ. η μετατροπή του Γενικού Νοσοκομείου Πατησίων σε Κέντρο Υγείας και η δημιουργία των Πολυδύναμων Δημοτικών Ιατρείων του Δήμου Αθηναίων στο κέντρο της πόλης, τα οποία μάλιστα παρέχουν πέρα από φροντίδες υγείας και υπηρεσίες κοινωνικής υποστήριξης.

Ωστόσο, αυτό που σίγουρα είναι αναγκαίο είναι η επικράτηση μιας πλουραλιστικής λογικής στην πολιτική Υγείας, στο πλαίσιο της οποίας το ζητούμενο είναι η βέλτιστη χρήση όλων των διαθέσιμων πόρων για την πλέον αποτελεσματική κάλυψη των αναγκών υγείας των πολιτών. Υπό το πρίσμα αυτό, ο δημόσιος ή ο ιδιωτικός χαρακτήρας των δομών που θα προσφέρουν τις απαραίτητες υπηρεσίες έχει ελάχιστη σημασία, καθώς αυτό που είναι κρίσιμο είναι η μείωση της ήδη υψηλής επιβάρυνσης των ατομικών και οικογενειακών εισοδημάτων για υπηρεσίες υγείας και η άρση των εμποδίων πρόσβασης.

Ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.