Αφορισμοί και αφορεσμοί

Αντιγράφω από τη στήλη του Μιχάλη Μητσού στην τελευταία σελίδα των «ΝΕΩΝ» (27.12.21): «Λίγες ημέρες πριν από το Πάσχα του 2014, στην κατακλείδα ενός άρθρου του στο Protagon.gr, o Νίκος Δήμου έγραφε: «Οσο πλησιάζει το Πάσχα και σκέπτομαι πως πάλι θα ξοδέψουμε χρήματα για να φέρουμε το (δήθεν) Αγιο Φως και να το υποδεχθούμε με τιμές αρχηγού κράτους, γίνομαι εμμανής αντικληρικός». Εγινε χαμός. Ο τότε βουλευτής Βασίλης Κικίλιας ζήτησε εξηγήσεις, η Λιάνα Κανέλλη χαρακτήρισε τον Δήμου «πασχαλινή ατραξιόν», ο Μητροπολίτης Αμβρόσιος παρακάλεσε τον Θεό «να σαπίσει το στόμα» του γνωστού συγγραφέα, ενώ ακόμα και ο Σταύρος Θεοδωράκης δήλωσε πως «δεν είναι σωστό να παίζουν οι πολιτικοί με το θρησκευτικό συναίσθημα» – προκαλώντας την αποχώρηση του Δήμου από το Ποτάμι».

Πολύ σωστά τα θυμάται όλα ο καλός συνάδελφος, πλην ενός. Πέρα από τις κατάρες («να σαπίσει το στόμα μου») ο Αμβρόσιος με αφόρισε! Το θυμήθηκα αυτό όταν πιο πρόσφατα ο ίδιος ιεράρχης αφόρισε τον καθηγητή Ηλία Μόσιαλο και τον συγγραφέα Χρήστο Χωμενίδη για ένα αστείο που είπε ο πρώτος σχετικό με τον κρίνο που μύρισε η Παναγία και το οποίο επανέλαβε ο δεύτερος.

Εχοντας προβάδισμα σχεδόν οκτώ χρόνων στον αφορισμό, μόλις έμαθα το νέο ετοιμάστηκα να υποδεχθώ τους νέους αφορισμένους στα κάπως άβολα διαμερίσματα (κάτι σαν κελιά) που επιφυλάσσονται για αυτούς. Τον Χρήστο Χωμενίδη τον γνώριζα ήδη, τον Μόσιαλο μόνο από την τηλεόραση.

Ενώ σκεπτόμουν και περίμενα, αναλογιζόμουν πόσοι έχουν προηγηθεί από εμάς. Βέβαια δεν είναι όλοι πλήρως αφορισμένοι – μόνο ένας, ο Λασκαράτος, για κάτι στιχάκια που ούτε για σημερινή επιθεώρηση δεν κάνουν. Προσπαθούσα να δω σε τι κατάσταση είναι τα παπούτσια του. (Είναι γνωστό πως όταν ρώτησε τι θα του συμβεί μετά θάνατον τώρα που τον αφόρισαν, του απάντησαν: «Δεν θα λιώσεις!». Και τότε παρακάλεσε στον αφορισμό να συμπεριληφθούν και τα παπούτσια του για να μη λιώνουν κάθε λίγο οι σόλες.)

Αλλοι που παραλίγο να αφοριστούν, όπως ο Ροΐδης και ο Καζαντζάκης, τη γλίτωσαν παρά τρίχα – την τελευταία στιγμή.

Αυτός όμως που θα έπρεπε να είχε αφοριστεί πρώτος είναι ο μεγάλος δάσκαλος του Γένους, ο Αδαμάντιος Κοραής. Στη μελέτη που είχε γράψει με τίτλο «Περί του εν Ιεροσολύμοις Αγίου Φωτός» γράφει πράγματα μεγάλης αξίας. Ο ίδιος την αποκαλεί «αληθή διαμαρτυρίαν κατά της ζώσης και παρούσης γενεάς». Ο εκδότης των «Απάντων του» Γιώργος Βαλέτας τη χαρακτηρίζει τόσο τολμηρή ώστε, όπως φρονεί ο συγγραφέας, «μόνο οι μεταγενέστεροι, όταν μορφωθούν, θα μπορέσουν να τον καταλάβουν και να δικαιολογήσουν την πατριωτική πρόθεσή του, ενώ όλοι οι συγκαιρινοί θα τον πουν άθεο. Ο διάλογος λοιπόν, με όλο τον συγκαλυπτικό θεολογικό του τίτλο, είναι κήρυγμα διαφωτιστικό από τα σημαντικότερα του Κοραή, σάλπισμα πολεμιστήριο ενάντια στους λυμεώνες του λαού και του αληθινού χριστιανισμού».

Και πραγματικά είναι ένα θερμό χριστιανικό κείμενο – που βέβαια απορρίπτει την απάτη του «Αγίου Φωτός», αλλά θυμίζει έναν ιδανικό χριστιανισμό – σύμφωνο με την ουσία της επί του Ορους Ομιλίας. Ανατρέπει με στοιχεία όλες τις μαρτυρίες και στιγματίζει όλους όσοι εκμεταλλεύονται την πίστη του λαού για το κέρδος.

Με την αφορμή του αφορισμού μου ξαναδιάβασα τότε τον διάλογο που έχει στήσει ο Κοραής μεταξύ δύο προσώπων (Φώτιος και Καλλίμαχος) και θαύμασα το θάρρος του γέροντος να πει αλήθειες που και σήμερα ακόμα θα ξεσήκωναν πραγματική θύελλα. Γράφει: «Απόστολος επιθυμώ να γίνω, εμποδίζων τους επιθυμούντες την θέαν του Αγίου Φωτός, να εξοδεύωσιν εις μάτην…». Θα άξιζε τον κόπο να μεταφραστεί στην καθομιλούμενη γλώσσα (η καθαρεύουσα του Κοραή είναι κομμάτι δυσνόητη) και να διδάσκεται στα σχολεία!

Αλλά πού τέτοια τόλμη. Θα τον αφόριζαν μετά θάνατον!

Τελικά μάταια περίμενα να προσέλθουν στα Τάρταρα οι αφορεσμένοι, να κάνουμε καμιά ωραία συζήτηση. Πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο ο Αμβρόσιος για να μεγαλώσει η παρέα…