Μπορεί ο κλοιός των αγροτικών μπλόκων να χαλάρωσε κάπως τις ημέρες των Χριστουγέννων, διευκολύνοντας ως έναν βαθμό τους εκδρομείς που θέλησαν να περάσουν «εκτός των τειχών» τη γιορτινή ανάπαυλα, η κυβέρνηση ωστόσο παραμένει πολιτικά εγκλωβισμένη, πληρώνοντας το τίμημα για τη δυσχερή θέση στην οποία έχει περιέλθει ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας και ευρύτερα η ελληνική περιφέρεια.
Η τροπή την οποία προσλαμβάνει η κρίση εμπιστοσύνης στη σχέση της κυβέρνησης με τον αγροτικό κόσμο, που σε όλες τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις αποτελούσε προνομιακό εκλογικό κοινό για τη Νέα Δημοκρατία, προκαλεί φόβους στο κυβερνητικό επιτελείο ότι η παράταση των κινητοποιήσεων ενδεχομένως να μετατραπεί σε καταλύτη πολιτικών εξελίξεων. Ήδη στο κυβερνητικό παρασκήνιο κυκλοφορούν φήμες για αντικατάσταση της ηγεσίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς ο υπουργός Κώστας Τσιάρας δεν βρήκε ως τώρα κανάλι επικοινωνίας ούτε καν με τους αγρότες της Καρδίτσας, που είναι η εκλογική του περιφέρεια. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η συγκεκριμένη αντικατάσταση να συνοδευτεί και από έναν μίνι διορθωτικό ανασχηματισμό που, όπως λέγεται, έχει από καιρό κατά νου ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η απροθυμία ακόμη και των φιλικών προς την κυβέρνηση αγροτοσυνδικαλιστών να προσέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου, σε συνδυασμό με την αμφισβήτηση των κυβερνητικών προθέσεων και των δηλώσεων του ίδιου του Πρωθυπουργού ότι έχει ικανοποιηθεί η πλειονότητα των αιτημάτων του αγροτικού κόσμου και δεν υπάρχουν περιθώρια για κάτι περισσότερο, περιπλέκουν έτι περαιτέρω την κατάσταση και κάνει ακόμη πιο δυσεπίλυτο τον «γόρδιο δεσμό» που δημιούργησαν οι καθυστερήσεις στις πληρωμές των επιδοτήσεων σε συνάρτηση με τα όσα έρχονται στο φως από το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Όλα δείχνουν ότι τα παραταγμένα τρακτέρ και τα άλλα αγροτικά μηχανήματα που έχουν λάβει θέσεις σε δεκάδες σημεία όλης της ελληνικής επικράτειας και οι – κατά το δοκούν – αποκλεισμοί των κεντρικών οδικών αρτηριών, που ξεκίνησαν ως μια ακόμη κοινωνική διαμαρτυρία, η οποία, όπως όλες οι προηγούμενες, θα διαρκούσε λίγες ημέρες, προϊόντος του χρόνου εξελίσσονται σε ένα σοβαρό πολιτικό πρόβλημα, με επιπτώσεις που ξεπερνούν κατά πολύ τον πρωτογενή τομέα. Η στωικότητα, εξάλλου, με την οποία αντιμετώπισε μια μεγάλη μερίδα των οδηγών την ταλαιπωρία που υπέστησαν κατά τις πρόσφατες μετακινήσεις τους προς την περιφέρεια, ήταν μια ακόμη επιβεβαιωτική ένδειξη ότι οι κινητοποιήσεις των αγροτών αντιμετωπίζονται με συμπάθεια από την πλειονότητα της κοινής γνώμης.
Μπούμερανγκ για την κυβέρνηση
Υπό αυτή τη συνθήκη, η έως τώρα στρατηγική που χάραξε το κυβερνητικό επιτελείο μοιάζει ατελέσφορη. Η προσπάθεια πρόκλησης κοινωνικού αυτοματισμού με αναφορές στην ταλαιπωρία της υπόλοιπης κοινωνίας δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Το ίδιο συνέβη και με τις απόπειρες να εμφανιστούν οι κινητοποιήσεις ως «υποκινούμενες» και οι διαμαρτυρόμενοι άγονται και φέρονται από αγροτοσυνδικαλιστές που είναι στελέχη κομμάτων της ελάσσονος αντιπολίτευσης. Το γεγονός ότι μέχρι στιγμής όλες οι αποφάσεις για τους αποκλεισμούς των δρόμων λαμβάνονται ομόφωνα και συμφωνούν με αυτές και αγρότες που είναι φιλικοί προς την κυβέρνηση καταρρίπτει το αφήγημα της υποκίνησης.
Μέχρι πρότινος στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατούσε η πεποίθηση ότι τα μπλόκα θα διαλύονταν πριν από τα Χριστούγεννα. Εκτιμούσαν ότι αφενός οι πληρωμές που έγιναν και από την κυβέρνηση υποστηρίζεται ότι είναι οι μεγαλύτερες των τελευταίων ετών και αφετέρου η αποδοχή βασικών αγροτικών αιτημάτων, όπως η μείωση της τιμής της ενέργειας και η επιστροφή φόρου στα καύσιμα, θα λειτουργούσαν εκτονωτικά. Καθώς, όμως, το ένα μετά το άλλο απορρίπτονται τα κυβερνητικά τελεσίγραφα, οι κινητοποιήσεις συμπληρώνουν την τέταρτη εβδομάδα και οι αγρότες που παραμένουν αμετακίνητοι στα μπλόκα τους απειλούν να κλιμακώσουν τους αποκλεισμούς, στο κυβερνητικό επιτελείο αυξάνεται ο προβληματισμός για το τι μέλλει γενέσθαι εφόσον δεν καταστεί δυνατόν να βρεθούν δίαυλοι επικοινωνίας και συνεννόησης με τους διαμαρτυρόμενους.
Κυβερνητικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι οι οικονομικές επιπτώσεις από τα μπλόκα είναι ήδη ορατές και μπορεί να γίνουν ακόμη πιο αισθητές στην περίπτωση που παραταθεί το υφιστάμενο αδιέξοδο. Οι καθυστερήσεις στις μεταφορές και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα προκαλούν πιέσεις στις εξαγωγές και εν γένει στην αγορά, προσθέτοντας ένα ακόμη βάρος στην οικονομία η οποία δοκιμάζεται από την ακρίβεια. «Κάθε μέρα που περνά χωρίς λύση, το κόστος σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο αυξάνεται» παραδέχονται κυβερνητικοί ιθύνοντες.
Οπως επισημαίνουν, το πραγματικό δίλημμα για την κυβέρνηση είναι σαφές και επώδυνο: Από τη μια, αν προχωρήσει σε ουσιαστικές παραχωρήσεις προς τους αγρότες που θα έχουν δημοσιονομικό κόστος, τότε είναι πολύ πιθανό ότι θα ανοίξει ο δρόμος για αντίστοιχες διεκδικήσεις και από άλλες κοινωνικές ομάδες. Από την άλλη, όμως, η επιλογή της αναμονής ενισχύει την εικόνα μιας κυβέρνησης που, όπως λένε οι αντίπαλοί της, παραμένει αποκομμένη από τις ανάγκες της περιφέρειας και εγκλωβισμένη στη διαχείριση των εντυπώσεων.
Τα αιτήματα και η πολιτική φθορά
Δεν είναι λίγοι όσοι – εντός και εκτός κυβέρνησης – συνομολογούν ότι τα αγροτικά δεν φέρνουν μόνον στην επιφάνεια τα αδιέξοδα του πρωτογενούς τομέα, που το Μέγαρο Μαξίμου προτείνει να συζητηθούν σε διακομματική επιτροπή, δοκιμάζουν ταυτόχρονα και τα όρια της κυβερνητικής πολιτικής που επενδύει στην επικοινωνία περισσότερο από ό,τι στη δομική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Οι αγρότες που έχουν βγει με τα τρακτέρ τους στις εθνικές οδούς δείχνουν να μην ικανοποιούνται από τις κυβερνητικές υποσχέσεις για επίλυση κάποιων επιμέρους αιτημάτων τους. Θέτουν στο τραπέζι ευρύτερα ζητήματα κόστους παραγωγής, ενέργειας, επιδοτήσεων και επιβίωσης της ελληνικής υπαίθρου.
Πρόκειται, δηλαδή, για αιτήματα τα οποία αναμφίβολα δεν επιλύονται με μια εύκολη εξαγγελία ή με έναν πρόχειρο συμβιβασμό, αφού, κακά τα ψέματα, αγγίζουν τον πυρήνα της οικονομικής πολιτικής και των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων της χώρας.
Υπό αυτό το πρίσμα, άλλωστε, και των πρόσφατων δημοσκοπήσεων που έδειξαν αυξημένη κοινωνική δυσαρέσκεια για την κυβερνητική πολιτική, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η συσσωρευμένη κοινωνική πίεση που αποτυπώνεται στην εικόνα με τα τρακτέρ στους δρόμους «εύκολα μπορεί να μετατραπεί από μια επαναλαμβανόμενη εθιμική εκδήλωση, που συμβαίνει σχεδόν κάθε χρόνο στη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, σε δείκτη της γενικευμένης πολιτικής φθοράς με την οποία είναι αντιμέτωποι η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός».
Τα περιθώρια των ελιγμών που έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση για να διαλυθούν τα «μπλόκα» με πολιτικά «αναίμακτο» τρόπο είναι πλέον πολύ στενά, όπως παραδέχονται «γαλάζιοι» βουλευτές από την περιφέρεια που βρέθηκαν αυτές τις μέρες στις επαρχίες τους.
Οι αγρότες είναι μια πληθυσμιακή ομάδα που όσο και να συρρικνώνεται χρόνο με τον χρόνο τις τελευταίες δεκαετίες διαθέτει κοινωνική νομιμοποίηση, γεωγραφική διασπορά και ισχυρούς δεσμούς με την περιφέρεια, εκεί όπου κρίνονται εκλογικά ισοζύγια. Το αντικυβερνητικό κλίμα στις κοινωνίες της περιφέρειας έχει ενταθεί τον τελευταίο μήνα, σε βαθμό που νεοδημοκράτες βουλευτές μιλούν για «κίνδυνο να υποστεί το κυβερνών κόμμα ανήκεστο εκλογική βλάβη».
