Απλός ο τίτλος της μουσικοθεατρικής παράστασης «Μαρίκα με είπανε, Μαρίκα με βγάλανε» αλλά αντιστρόφως ανάλογος της ουσίας που έχει. Δύο Μαρίκες, δύο «αγίες» του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού, συναντώνται από αύριο, Δευτέρα 10 Νοεμβρίου, στη σκηνή του Embassy Theater για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, σε συμπαραγωγή με το ΚΘΒΕ και κάθε Δευτέρα και Τρίτη.
Οι δύο θρυλικές τραγουδίστριες του ρεμπέτικου τραγουδιού που άνοιξαν δρόμους, η Μαρίκα Παπαγκίκα και η Μαρίκα Νίνου, συνομιλούν μέσα από τα κείμενα του Οδυσσέα Ιωάννου, σε μουσική σύνθεση και ενορχήστρωση του Γιώργου Ανδρέου και σκηνοθεσία του καλλιτεχνικού διευθυντή του ΚΘΒΕ Αστέρη Πελτέκη (η παράσταση είχε μία ιδιαίτερα επιτυχημένη διαδρομή στη Μονή Λαζαριστών του Κρατικού Βορείου Ελλάδος τον περασμένο χειμώνα).
Τις δύο Μαρίκες ενσαρκώνουν επί σκηνής η Γιώτα Νέγκα (Μαρίκα Παπαγκίκα) και η Κορίνα Λεγάκη (Μαρίκα Νίνου) ενώ τον ρόλο της αφηγήτριας κρατά η Νικολέττα Καρρά.
Ρομαντικές αλλά άγριες εποχές
Οι δύο Μαρίκες του ρεμπέτικου τραγουδιού θα διηγηθούν, θα ερμηνεύσουν και θα δώσουν ζωή σε γεγονότα που έζησαν και σε άλλα που δεν έζησαν αλλά που θα μπορούσαν να είχαν συμβεί εκείνες τις αγρίως ρομαντικές εποχές, που όλα ήταν πιθανά. Ολα συνέβησαν τότε, στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, όταν ο κόσμος άλλαξε ξαφνικά και έγινε (από ασπρόμαυρος) έγχρωμος, όταν οι κοινωνίες «άνοιξαν» τα παράθυρα σε νέες ιδέες και σε νέα καλλιτεχνικά πρότυπα, ενώ παράλληλα γεννούσαν νέες συναρπαστικές συνθήκες και προοπτικές, κοινωνικές και καλλιτεχνικές.
Οι ελληνίδες ερμηνεύτριες του τραγουδιού μας, έδωσαν τη μάχη για την ιδιωτική όσο και τη δημόσια εικόνα τους, για τη γυναικεία αξιοπρέπεια, για το δικαίωμά τους στον αυτοκαθορισμό, «σηκώθηκαν από την καρέκλα και στάθηκαν στο πάλκο όρθιες» (λέγεται πως η Μαρίκα Νίνου σηκώθηκε πρώτη απ’ όλες). Παράσταση όπου ο άνδρας «λάμπει» διά της απουσίας του. Παπαγκίκα και Νίνου φωτίζουν το πάλκο και τα ιστορικά νυχτερινά κέντρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ξετυλίγοντας το νήμα της ιστορίας τους, μέσα από αφηγήσεις και αγαπημένα τραγούδια που έχουν περάσει στο συλλογικό μας ασυνείδητο – σμυρναίικα, παραδοσιακά, ρεμπέτικα, λαϊκά, αλλά και πρωτότυπα τραγούδια του Γιώργου Ανδρέου και του Οδυσσέα Ιωάννου.
Μαρίκα Παπαγκίκα (Κως, 1890 – Νέα Υόρκη, 1943)
Ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο οποίος υπογράφει τα κείμενα, στην παρουσίαση της μουσικοθεατρικής παράστασης, «Μαρίκα με είπανε, Μαρίκα με βγάλανε», σημείωσε μεταξύ άλλων τα εξής: «Ολα ξεκίνησαν πριν 2,5 χρόνια, όταν μιλήσαμε με τον Γιώργο (σ.σ.: Ανδρέου) για τα κορίτσια του λαϊκού τραγουδιού του περασμένου αιώνα, εστιάζοντας στον γυναικείο κόσμο. Να έχει στοιχεία από τις ζωές της Παπαγκίκα και της Νίνου αλλά να έχει και μυθοπλασία. Δηλαδή “τι θα συνέβαινε εάν…”. Υπάρχουν και αυθαιρεσίες. Η πρώτη είναι ότι η αφηγήτρια είναι η κόρη της Νίνου, η οποία δεν είχε κόρη αλλά γιο. Οι δύο Μαρίκες, επίσης, δεν συναντήθηκαν ποτέ. Αυτό που με ενδιάφερε ήταν να βρεθούν στο πάλκο και να μιλούν μπροστά σε δύο φλιτζάνια καφέ. Η παράσταση έχει λαϊκά, ρεμπέτικα τραγούδια και αυτό γιατί θέλαμε να προτείνουμε τον λαϊκό κώδικα. Γράφτηκαν έντεκα λαϊκά, πρωτότυπα τραγούδια (σ.σ.: τα δύο είναι σε στίχους του ιδίου)».
Ο Οδυσσέας Ιωάννου, στάθηκε επίσης, στις τρεις γυναίκες της σκηνής, οι οποίες «γνωρίζουν τον κώδικα του λαϊκού τραγουδιού αλλά είναι και εξαίρετοι ηθοποιοί».
Ο συνθέτης Γιώργος Ανδρέου αναφέρθηκε στον ρόλο των γυναικών, στο ρεμπέτικο λαϊκό τραγούδι, «που τις εποχές εκείνες ήταν δύσκολο να διεκδικήσουν τον ρόλο της ερμηνεύτριας και όσες το έκαναν αυτό πέρασαν χίλια μύρια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν υπήρχαν παλιά τραγούδια για γυναίκες. Ερμήνευαν ανδρικά τραγούδια. Η γραμματική ήταν ανδρική. Πέρασαν χρόνια για να σηκωθούν από την καρέκλα του πάλκου. Η Μαρίκα Παπαγκίκα, άγνωστη – και αδικημένη – σε πολλούς για πολλά χρόνια, χαρακτηρίζεται από τις μεγαλύτερες φωνές της εποχής της. Εχει ερμηνεύσει λίγο λιγότερα από 300 ελληνικά, παραδοσιακά, αρμένικα τραγούδια. Εχει ερμηνεύσει ακόμη και Σούμπερτ. Οσο για τη Μαρίκα Νίνου, αυτή με τα βιώματα της Κατοχής, του Εμφυλίου και φυσικά τη συνεργασία της με τον Βασίλη Τσιτσάνη βγαίνει μπροστά σε ένα σύμπαν, σε έναν γκρεμό, σε ένα σκοτάδι με φώτα και απευθύνεται στις ψυχές των ανθρώπων, σε στιγμές τρομακτικές. Κεντρικό στοιχείο ήταν να δώσω φωνή στην παράσταση. Να γραφτούν τραγούδια που κατάγονται από το λαϊκό τραγούδι και να αποτυπώσουμε το αίσθημα ενότητας του λαϊκού τραγουδιού».
Μαρίκα Νίνου (Γεννήθηκε το 1922 πάνω σε πλοίο που μετέφερε αρμένιους πρόσφυγες από τη Σμύρνη στον Πειραιά. Πέθανε από καρκίνο το 1957)/ File source: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marika_Ninou.jpg
Ξανακοιτώντας το ελληνικό μουσικό θέατρο
Ο σκηνοθέτης της παράστασης Αστέρης Πελτέκης μίλησε για κείμενα «μέσω των οποίων χρωστάμε να ξανακοιτάξουμε το ελληνικό μουσικό θέατρο. Το ελληνικό θέατρο έχει ξεχάσει τις αρχές του, το μουσικό θέατρο. Αυτή η παράσταση μας ταξιδεύει με στοιχεία πραγματικότητας αλλά και μυθοπλασίας. Οι Γιώτα Νέγκα και Κορίνα Λεγάκη είναι πρώτα ερμηνεύτριες και μετά τραγουδίστριες και με τη Νικολέττα Καρρά δημιουργούν έναν υπέροχο συνδυασμό».
Η Γιώτα Νέγκα, μεταξύ άλλων, σημείωσε ότι νιώθει βαθιά συγκινημένη «που αποτελώ κρίκο αυτής σπουδαίας αλυσίδας που ξεκίνησαν αυτές οι γυναίκες», η Νικολέττα Καρρά στάθηκε στο γεγονός ότι όταν διάβασε τα κείμενα «αισθάνθηκα ότι πρέπει να τα πω εγώ. Το θεωρώ ποιητικό κείμενο, χωρίς στολίδια και φιοριτούρες. Ο λόγος έχει απλότητα, είναι μεστός και άμεσος. Δεν είναι απλή παράσταση είναι εικαστικό δρώμενο».
Τέλος, η Κορίνα Λεγάκη σημείωσε ότι «είναι ευλογία η συνεργασία μου με όλους τους συντελεστές της παράστασης. Με το ένα πόδι πατάω στα μεγάλα τραγούδια του τότε και με το άλλο στα σημερινά, που πάλλονται τώρα (σ.σ.: αυτά που γράφτηκαν για την παράσταση). Είναι μοναδικό το συναίσθημα. Οπως και να ενσαρκώσω μία από τις Μαρίκες (σ.σ.: Νίνου), από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες».
Η μουσικοθεατρική παράσταση «Μαρίκα με είπανε, Μαρίκα με βγάλανε», μεταξύ άλλων, αποδεικνύει ότι ο καημός και ο πόνος είναι ίδιος σε όλον και για όλον τον κόσμο.
INFO
Embassy Theater, Πατριάρχου Ιωακείμ 5, Αθήνα.
Τηλ: 211 1000 365. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20.00.
Μουσικοί επί σκηνής: Τραϊανός Αλμπανούδης (κοντραμπάσο), Βαγγέλης Καλαμάρας (τύμπανα), Παύλος Παφρανίδης (μπουζούκι), Στέργιος Γαργάλας (βιολί), Σπύρος Χατζηκωνσταντίνου (κιθάρες) και Γιώργος Ανδρέου (πιάνο).
