Πέρυσι το Δεκέμβριο, «Το Βήμα» περιέγραφε τον εμφύλιο πόλεμο που μαίνεται στο Σουδάν ως «τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή στον πλανήτη, που αναμένεται πως θα χειροτερέψει μέσα στο επόμενο έτος». Ένα χρόνο μετά, οι δυσοίωνες προβλέψεις έχουν επιβεβαιωθεί.
Καθώς ο πόλεμος στην τρίτη μεγαλύτερη χώρα της Αφρικής – τρεις φορές το μέγεθος της Γαλλίας – εισέρχεται πλέον στον τρίτο του χρόνο, συνεχίζει να προκαλεί μια ανθρωπιστική κρίση αδιανόητης κλίμακας.
Σε αυτό που θεωρείται η χειρότερη κρίση εκτοπισμού στον κόσμο, σχεδόν 12 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, εκ των οποίων 7,5 εκατομμύρια βρίσκονται εντός της χώρας, ενώ οι υπόλοιποι είναι διασκορπισμένοι σε κοντινές, επίσης ασταθείς, φτωχές και μαστιζόμενες από συγκρούσεις χώρες όπως το Τσαντ, η Αιθιοπία και το Νότιο Σουδάν.
Επιπλέον, σε αυτό που θεωρείται η μεγαλύτερη κρίση πείνας στον κόσμο, ο ΟΗΕ αναφέρει ότι 21 εκατομμύρια Σουδανοί – δύο στους πέντε – υποφέρουν από πείνα και 375.000 βιώνουν καταστροφικό λιμό.
Όσον αφορά τον αριθμό των νεκρών, οι εκτιμήσεις ποικίλλουν σημαντικά, με τον πρώην απεσταλμένο των ΗΠΑ για το Σουδάν να υποδηλώνει ότι έως και 400.000 έχουν σκοτωθεί από την έναρξη της σύγκρουσης στις 15 Απριλίου 2023.
Μόνο τους πρώτους εννέα μήνες του 2025, υπήρξαν 3.000 θάνατοι (μετρώντας μόνο αυτούς που έχουν καταγραφεί επίσημα), 1,5 εκατομμύριο κρούσματα ελονοσίας, 120.000 κρούσματα χολέρας, καθώς και το χαμηλότερο ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης παγκοσμίως, με το BBC να επισημαίνει πως στην κατάσταση αυτή έχει συμβάλει η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να μειώσει την ανθρωπιστική βοήθεια προς το εξωτερικό.
Και όπως όλα δείχνουν, οι Σουδανοί θα συνεχίσουν να υποφέρουν απεγνωσμένα καθώς η σύγκρουση μαίνεται εν μέσω της αδιαφορίας των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου.
Πριν από δυόμισι χρόνια, η εύθραυστη συμμαχία μεταξύ του σουδανικού τακτικού στρατού και των ανταρτών των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) διαλύθηκε βίαια, μαζί με τις όποιες ελπίδες υπήρχαν τότε για δημοκρατική μετάβαση. Στις 15 Απριλίου του 2023, οι RSF, υπό τον στρατηγό Χεμεντί, κινήθηκαν εναντίον του ντε φάκτο ηγέτη της χώρας, στρατηγού Αλ Μπουρχάν. Από την πρωτεύουσα Χαρτούμ, οι μάχες επεκτάθηκαν σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα.
Έκτοτε, οι δύο πλευρές ανταγωνίζονται για τον έλεγχο της χώρας και των πλούσιων φυσικών της πόρων, με φρικτή αγριότητα που τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από πολιτισμικές αντιπαλότητες ή απόλυτο ρατσισμό – και με τη σιωπηρή ή ρητή υποστήριξη άλλων περιφερειακών δυνάμεων, οι οποίες φαίνεται πως έχουν μετατρέψει το Σουδάν σε ένα πεδίο μάχης δι’ αντιπροσώπων.
Ενδεικτικά, ο στρατηγός Αλ Μπουρχάν, μέλος της παραδοσιακής άρχουσας ελίτ, έχει λάβει υποστήριξη από την Αίγυπτο και από τη Σαουδική Αραβία. Ο αντίπαλός του, στρατηγός Χεμεντί, ο οποίος προέρχεται από φυλές του Νταρφούρ που συχνά περιθωριοποιούνται, έχει επωφεληθεί από την μεγάλη στρατιωτική βοήθεια που παρείχαν στις RSF τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αλλά και οι Ρώσοι, οι Κινέζοι, οι Τούρκοι, οι Αιγύπτιοι και άλλοι ενδιαφέρονται επίσης στενά για το Σουδάν, ιδιαίτερα για το Νταρφούρ.
Το βιαιότερο επεισόδιο του 2025 καταγράφηκε πριν από δυο μήνες, όταν οι RSF κατέλαβαν την πόλη Ελ Φασέρ στο Βόρειο Νταρφούρ, στα δυτικά της χώρας. Μετά από μια πολιορκία που διήρκησε περισσότερο από ένα χρόνο, και η οποία έχει καταδικάσει το ένα τέταρτο του ενός εκατομμυρίου ανθρώπων που ζουν στην πόλη στην πείνα και στις ασθένειες, παραστρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ελ Φασέρ για να πραγματοποιήσουν αυτό που η ισπανική El Pais περιέγραψε ως «την πιο προβλέψιμη γενοκτονία στον πλανήτη». Το Πανεπιστήμιο Yale εκτίμησε τον αριθμό των νεκρών σε περισσότερους από 10.000, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 460 σε ένα μαιευτήριο και παιδιατρικό νοσοκομείο, το μοναδικό που λειτουργούσε στην περιοχή.
Τι γίνεται για τον τερματισμό της σύγκρουσης;
Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετοί γύροι ειρηνευτικών συνομιλιών προκειμένου να τελειώσει αυτό το μαρτύριο για το σουδανικό λαό στη Σαουδική Αραβία και στο Μπαχρέιν – αλλά απέτυχαν.
Στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου, οι RSF ανακοίνωσαν ότι συμφώνησαν σε μια ανθρωπιστική εκεχειρία που πρότειναν οι ΗΠΑ, τα ΗΑΕ, η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος. Ωστόσο, ο στρατός δήλωσε ότι είναι επιφυλακτικός, κατηγορώντας τις RSF ότι δεν σέβονται τις εκεχειρίες.
Η δεξαμενή σκέψης International Crisis Group χαρακτηρίζει τις διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου «αδύναμες», η Διεθνής Αμνηστία περιγράφει την παγκόσμια αντίδραση ως «θλιβερά ανεπαρκή», ο γαλλικός Monde μιλάει για «ανυπόφορη παγκόσμια αδράνεια» και η El Pais για «αδιαφορία».
Σύμφωνα με αναλυτές, η φυσική και πολιτιστική απόσταση της Δύσης από το Σουδάν, καθώς και η έλλειψη αξιόπιστων πληροφοριών για τις εξελίξεις στο πεδίο των μαχών, περιορίζουν την εστίαση της παγκόσμιας δημόσιας προσοχής να επικεντρωθεί στην αφρικανική χώρα όσο θα έπρεπε.
