14 ελληνικά βότανα και πώς να τα αξιοποιήσετε

Τα βότανά μας είναι μέρος της ιστορίας του τόπου μας, καθώς από την αρχαιότητα ήδη έχει αποδειχθεί η μοναδική αξία και η μεγάλη θεραπευτική δύναμή τους. Είναι εύκολο να τα βάλουμε στη ζωή μας και να εκμεταλλευτούμε την ευεργετική τους δράση. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια έχουν ανακτήσει την αίγλη τους και πολλοί ασχολούνται με τη συλλογή ή τη βιολογική καλλιέργειά τους. Έτσι, είναι ακόμα πιο απλό να τα βρούμε και στην πόλη και να δοκιμάσουμε τη σπάνια και ιδιαίτερη γεύση τους. Ας γνωρίσουμε μερικά από τα πιο σημαντικά βότανα που αποδεικνύονται σύμμαχοί μας στην απαιτητική καθημερινότητά μας.

Αγριοτριανταφυλλιά ή κυνόροδο

Rosa canina L.

Πολύ πλούσιο σε βιταμίνη C και εξαιρετικό αντιοξειδωτικό, είναι ένα φυτό που βοηθά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κρυολογήματος και την τόνωση του οργανισμού.

Fun fact: Η ονομασία κυνόροδο προέρχεται από τα παλαιότερα χρόνια, όταν το χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύσουν τους σκύλους από τη λύσσα.

Βασιλικός

Ocimum basilicum L.

Ιδανικός να καταναλωθεί ως τονωτικό ρόφημα, φημίζεται επίσης για τις ευεργετικές του ιδιότητες στην πέψη και την τόνωση της μνήμης. Επίσης είναι ένα από τα αγαπημένα μαγειρικά μυρωδικά, ιδίως για τα πιάτα με ζυμαρικά, αλλά και την παραδοσιακή ελληνική χωριάτικη σαλάτα.

Γλυκόριζα

Glycyrrhiza glabra L

Διόλου τυχαίο το όνομά της, μιας και καλλιεργήθηκε για τις γλυκιές της ρίζες. Είναι ιδανική για τα κρυολογήματα και γι’ αυτόν το λόγο τη συναντάμε συχνά σε παστίλιες για το βήχα. Η ρίζα μασιέται, φρέσκια ή αποξηραμένη, ως αποσμητικό στόματος ή καθαριστικό δοντιών.

Δίκταμο

Origanum dictamnus

Γνωστό και με ένα πλήθος άλλων ονομασιών, όπως έρωντας, βουνόχορτο, μαλλιαρόχορτο, αδίχταμος, ατίταμος, τίταμος, στοματόχορτο, στομαχόχορτο, είναι ένα πολύτιμο ενδημικό φυτό της Κρήτης. Το όνομα στομαχόρτο δεν είναι τυχαίο, καθώς καταπραΰνει τις παθήσεις του πεπτικού συστήματος, όπως οι δυσπεψίες, τα έλκη, οι εντερικές παθήσεις και ο στομαχόπονος. Είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και γι’ αυτό το χρησιμοποιούμε ως τονωτικό του οργανισμού, κατά του κρυολογήματος, του βήχα και του πονόλαιμου. Σημαντική είναι η χρήση του σε μορφή καταπλάσματος για την επούλωση πληγών με αντισηπτική, αντιμικροβιακή δράση. Λειτουργεί και ως αιμοστατικό, ενώ για το πλήθος των ιδιοτήτων του ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Πλίνιος αναφέρει σχετικά: «Το φυτό που ονομάζεται δίκταμο σε άλλο μέρος δεν φύεται παρά μόνο στη νήσο Κρήτη».

Ευκάλυπτος

Eucalyptus globulus

Είναι ένα από τα αγαπημένα φυτά, πολύτιμο για τους καλοκαιρινούς αλλά κυρίως τους χειμερινούς μήνες, καθώς σε μορφή εγχύματος για εισπνοές βοηθά στην ανακούφιση της ρινικής συμφόρησης.

Θυμάρι

Thymus vulgaris L.

Η επιστημονική ονομασία «thymus vulgaris», για το κοινό θυμάρι, προέρχεται από τη λέξη «thymus» η οποία στην αρχαία ελληνική γλώσσα αποδίδεται με το «θύμος» που σημαίνει θάρρος. Παραδοσιακά το θυμάρι χρησιμοποιείται κατά του βήχα και του πονόδοντου, ως αντισηπτικό και αντιπυρετικό.

Κρίταμο

Crithmum maritimum L.

Το κρίθμον το παράλιον πήρε επίσης το όνομά του από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι ήθελαν να δείξουν έτσι την ομοιότητα που έχουν οι σπόροι του με το κριθάρι. Το κρίταμο είναι γνωστό και ως το σέλινο της θάλασσας, γιατί φύεται δίπλα σε αυτήν. Τα παλιά χρόνια οι ναυτικοί το έπαιρναν μαζί τους για να προστατευτούν από το σκορβούτο. Τα φύλλα του είναι διάσημα για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες. Περιέχει υψηλή περιεκτικότητα βιταμίνης C και είναι πλούσιο σε ιώδιο και μεταλλικά άλατα. Τα φύλλα του καταναλώνονται ωμά ή σε τουρσί, ως ισχυρό τονωτικό για τον οργανισμό.

Λεβάντα

Lavandula angustifolia Mill

Πολλοί την αποκαλούν θαύμα της φύσης και πρόκειται για ένα αειθαλές φυτό που ευδοκιμεί στη λεκάνη της Μεσογείου. Κυρίως χρησιμοποιούμε το αιθέριο έλαιό της, που φαίνεται να έχει ηρεμιστική επίδραση και μπορεί να χαλαρώσει τους μυς. Σε συνδυασμό με αιθέριο έλαιο ευκαλύπτου, χρησιμοποιείται για απαλό μασάζ στο κρυολόγημα.

Μέντα

Mentha aquatica L. 

Ένα από τα αγαπημένα βότανα για το πλήθος των ιδιοτήτων του. Για τη δροσερή γεύση και το άρωμά της, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στη μαγειρική αλλά και τη ζαχαροπλαστική, ενώ ως έγχυμα φημίζεται για την τονωτική και τη χωνευτική της δράση. Η μέντα επίσης είναι ιδανική για την καταπολέμηση του κρυολογήματος, και σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιείται ολόκληρο το φυτό που παρασκευάζεται ως αφέψημα. Τα παλιά χρόνια, μάλιστα, συνήθιζαν να την τοποθετούν στα κρεβάτια ανθρώπων που αντιμετώπιζαν αναπνευστικά προβλήματα.

Σαλέπι

Orchis mascula

Δίνει ένα από τα πιο γνωστά και παλαιότερα ροφήματα που έπιναν ως μαλακτικό για το βήχα, καθώς προσφέρει εξαιρετική ανακούφιση από τα συμπτώματα του κρυολογήματος.

Τσάι του βουνού

Sideritis spp

Τα πιο δημοφιλή είδη είναι του Ολύμπου, του Παρνασσού, το Βλάχικο και του Ταΰγετου. Ο σιδερίτης έχει έντονη αντιοξειδωτική δράση και γι’ αυτό θεωρείται ένα εξαιρετικό τονωτικό για το πρωινό ξεκίνημα της ημέρας. Παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως θερμαντικό, τονωτικό και εναντίον των κρυολογημάτων.

Ύσσωπος

Hyssopus officinalis L.

Ο Ιπποκράτης το συνταγογραφούσε για βρογχίτιδα και πλευρίτιδα. Το 18ο αιώνα, αφεψήματα και βάμματα από άνθη υσσώπου ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή για την αντιμετώπιση της εφίδρωσης και του ίκτερου. Παραδοσιακά, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του άσθματος, των ρευματισμών και του πονόλαιμου. Οι βοτανολόγοι συχνά το προσθέτουν σε συνταγές για σιρόπι κατά του βήχα και σε κατάπλασμα για την ανακούφιση μυϊκών πόνων και τσιμπημάτων.

Φασκομηλιά

Salvia fruticosa Millet

Γνωστή και ως αλισφακιά, είναι το διάσημο ελληνικό τσάι που έπιναν στα παραδοσιακά καφενεία. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό ρόφημα για την πνευματική και σωματική τόνωση, ενώ συμβάλλει στη θεραπεία του κρυολογήματος και του πυρετού, καθώς προκαλεί εφίδρωση.

Χαμόμηλο

Matricaria recutica L.

Ο θησαυρός της γης. Αυτά τα υπέροχα μικρά μπουκέτα καταπραΰνουν τις στομαχικές κράμπες, μας ανακουφίζουν από τους κοιλιακούς πόνους και μας βοηθούν να χαλαρώσουμε έπειτα από μια κουραστική μέρα.