Πολλές φορές δεν τρώμε για να χορτάσουμε, αλλά για να θυμηθούμε. Η γεύση και η όσφρηση προσφέρουν γενναιόδωρα ταξίδια στο χρόνο. Μπορεί να νομίζεις ότι δεν υπάρχει μια ανάμνηση μέσα σου και να δοκιμάσεις κάτι και να ανοίξει ξαφνικά ένα παραθυράκι που αποκαλύπτει πρόσωπα, εικόνες και συναισθήματα. Και δεν χρειάζεται καν αυτό που θα γευτείς να είναι μαγειρεμένο. Η γεύση της καλοκαιρινής, ζεστής από την κάψα του ήλιου ντομάτας ή η γλυκιά απόλαυση του ώριμου ροδάκινου είναι ικανές να σε μεταφέρουν σε αυλές με παχιές κληματαριές, παραλίες με αρμυρίκια στο Αιγαίο και μητρικές αγκαλιές από τη γιαγιά που πολλές φορές γινόταν δυο και τρεις φορές μάνα.
Έχω συναντήσει ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας που αναπολούν τα απλά, μερικές φορές εξαιρετικά φτωχικά φαγητά των παιδικών τους χρόνων. Πολλοί από αυτούς, μεγαλωμένοι σε χωριά, έχουν να πουν αρκετές ιστορίες για τις αυτοσχέδιες καραμέλες που τους έφτιαχναν, τις ψευτοτηγανίτες με ζύμη που είχε περισσέψει από το ψωμί και τις αμίμητες παπάρες μέσα σε ζεστό γάλα που ξεγελούσαν την πείνα τους όταν δεν υπήρχε τίποτα άλλο στο σπίτι. Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά δεν φαντάζεστε πόσο λίγα χρόνια έχουν περάσει από τότε που στην Ελλάδα τα αγαθά ήταν μετρημένα και οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης αποτελούσαν σύνηθες φαινόμενο, μια πικρή μεταπολεμική πραγματικότητα. Η μάνα μου είναι 78 χρονών και στον Χολαργό, όπου μεγάλωσε, έφερναν το νερό από τη βρύση όταν ήταν μικρή. Είναι λογικό λοιπόν να θυμάται νοσταλγικά τον μπακάλη στον οποίο την έστελνε η μάνα της για να πάρει μερικά δράμια φέτα τυλιγμένα στη λαδόκολλα.
Το κολατσιό που ποτέ δεν ξεχάστηκε
Από τις πιο ισχυρές μνήμες που έχουν οι περισσότεροι είναι το δεκατιανό και το απογευματινό τρατάρισμα πριν από το παιχνίδι στις αλάνες. Με αβγό, ψωμάκι, φρέσκο ή μπαγιάτικο, ελαιόλαδο, χοντρό αλάτι και κρυσταλλική ζάχαρη γίνονταν θαύματα. Θα μου πεις, υπάρχει λόγος να γυρίζουμε στα παλιά και να ανατρέχουμε σε ξεχασμένες γεύσεις όταν στο φούρνο της παρακάτω γωνίας η βιτρίνα είναι γεμάτη από σφολιάτες και κρύα σάντουιτς; Ναι, υπάρχει. Η επιστροφή στην απλότητα δεν είναι συναισθηματική εμπλοκή, αλλά ανάγκη, κι αυτό έχει αρχίσει να γίνεται συνείδηση παγκοσμίως. Το λιτό, ουσιαστικό φαγητό ή το slow food, όπως είθισται να το αποκαλούμε στη διεθνή γλώσσα, έχει να μας προσφέρει πολύ περισσότερα από την ικανοποίηση της πείνας μας. Έχει την ικανότητα να μας διδάξει έναν πιο ανέμελο, χαλαρωτικό τρόπο ζωής που αφήνει χώρο και χρόνο για να βρούμε το πραγματικό νόημά της. Μας οδηγεί μακριά από το άγχος και τις τοξίνες, μας μαθαίνει να ακούμε το σώμα μας και να γνωρίζουμε τις ανάγκες του.
Φωτό: Δώρα Μάστορα
Ας περιηγηθούμε λοιπόν σε μερικά από τα πιο απλά γεύματα που απολάμβαναν οι προηγούμενες γενιές, αυτήν τη φορά από επιλογή και όχι από ανάγκη. Ας δοκιμάσουμε να ανακαλύψουμε τι υπέροχο κρυβόταν μέσα στο χτυπητό αβγό και τι τόσο τονωτικό είχε ο συνδυασμός ελαιολάδου και πάστας ντομάτας. Για μία ή περισσότερες φορές, ας μην πιάσουμε το κινητό στα χέρια μας για να παραγγείλουμε brunch στο σπίτι και ας χαρίσουμε στον εαυτό μας ένα ωραίο γεύμα με το ψωμί που έχει ξεμείνει και το χοντρό αλάτι που είχε ξεραθεί στα βράχια των διακοπών μας. Προσθέτοντας μικρές στιγμές λιτότητας και σοφίας στην καθημερινότητά μας, μπορεί και να βρούμε έναν πιο γαλήνιο τρόπο ζωής, κι αυτό σίγουρα θα έχει μεγάλο κέρδος. Ψωμί με ζάχαρη κανείς;
Το χτυπητό αβγό
Φτιαγμένο μόνο με κρόκους, το χτυπητό αβγό με το οποίο κυνηγούσαν οι μανάδες τα παιδιά τους έχει μπόλικη ζάχαρη και αγάπη. Για να μην κόψει το αβγό, αλλά και για να σπάσει η μυρωδιά του, απαιτείται σβέλτο χτύπημα με την ίδια φορά μέχρι να αφρατέψει το μείγμα. Άλλοι προσθέτουν κακάο για ακόμα πιο ιντριγκαδόρικη γεύση, ενώ υπάρχει και η εκδοχή με ρούμι για ένα άμεσο επιδόρπιο ενηλίκων.
Το χτυπητό αβγό το συναντάμε σε όλη την κεντρική Ευρώπη ως kogel mogel και λέγεται ότι πρωτοεμφανίστηκε το 17ο αιώνα από την εβραϊκή κοινότητα. Το αγαπούν εξίσου στη Γερμανία, τη Νορβηγία, την Πολωνία, τη Σουηδία και σε άλλες περιοχές του κόσμου.
Το μελάτο αβγό με το ψωμάκι
Φωτό: Δώρα Μάστορα
Το πρωινό ή το δεκατιανό του χωριού. Το πλεονέκτημά του είναι το φρεσκότατο αβγό από την οικεία κότα του σπιτιού που συλλέγεται ζεστό ζεστό μόλις ακουστεί το κακάρισμά της. Δεύτερο συστατικό το μπαγιάτικο ψωμάκι, που τρίβεται εύκολα με τα χέρια. Το αβγό βράζει για 2,5 λεπτά, μετά το σπάμε προσεκτικά στην κορυφή του και το αδειάζουμε στο φλιτζάνι με την τριμμένη ψίχα. Λίγο ανακάτεμα, αλατάκι και φύγαμε.
Το ψωμί με τον πελτέ
Το pan con tomate των Ισπανών, το δικό μας δεκατιανό με την πλούσια γεύση. Με σπιτικό πελτέ που ετοιμάζεται από ώριμες γλυκές ντομάτες, αγνό ελαιόλαδο και μια φέτα ψωμί οι παλιοί έφτιαχναν μια συγκλονιστική νοστιμιά που αγαπούσαν τα παιδιά. Με το ίδιο ψωμάκι, με τη σύμπραξη λίγης φέτας και κάππαρης, πίνεις όταν μεγαλώσεις το τσιπουράκι σου.
Φωτό: Δώρα Μάστορα
Οι αβγοφέτες
Το pain perdu των Γάλλων, που εμείς συνηθίζουμε να αποκαλούμε «French toast», σημαίνει χαμένο ψωμί, δηλαδή ψωμί που έχει μπαγιατέψει. Και οι δικές μας παλιές αβγοφέτες με μπαγιάτικο ψωμί γίνονταν και με τη φιλοσοφία του «δεν πετάμε τίποτα». Για την παρασκευή τους χρειάζονταν ακόμα γάλα, αβγό φυσικά και ελαιόλαδο ή βουτυράκι για το τηγάνι. Οι φέτες του ψωμιού βυθίζονταν στο γάλα μέσα στο οποίο είχαν χτυπηθεί δύο αβγά και κατόπιν περνούσαν από το τηγάνι για να αποκτήσουν χρυσαφένιο χρώμα. Ένα σπέσιαλ γλυκό που ξετρέλαινε τα παιδιά και είχε περισσότερο το ρόλο του απογευματινού σνακ. Οι φέτες, αφού έμπαιναν στο πιάτο, λούζονταν με κρυσταλλική ζάχαρη ή μέλι.
