Ζουν στην καρδιά της Αθήνας. Και όμως, μιλώντας μαζί τους, είναι σαν να ακούς ενήλικες που μεγαλώνουν μακριά από το πολύβουο, πολύχρωμο και εσχάτως κοσμοπολίτικο κέντρο. Αμέσως κάνεις τη σύγκριση με συνομηλίκους τους, τους σημερινούς 16χρονους – 17χρονους, που στην πλειονότητά τους τούς απασχολούν, αυτή την περίοδο οι εκπαιδευτικές εξετάσεις, και εν γένει οι φίλοι τους, το ντύσιμό τους, η σαββατιάτικη βόλτα. Απλές, φυσιολογικές για την ηλικία, συνήθειες και επιθυμίες. Τα παιδιά που μεγαλώνουν στο Μεταξουργείο, σε μία από τις τελευταίες εναπομείνασες γειτονιές της Αθήνας, έχουν άλλες ανησυχίες και προβληματισμούς: τον χρήστη που «χτυπάει» ένεση, μέρα μεσημέρι, μια ανάσα μακριά απ’ το σπίτι τους, την αγωνία της ανανέωσης άδειας παραμονής στην Ελλάδα, τους συνεχείς ελέγχους για την εξακρίβωση των στοιχείων τους από την αστυνομία και τον κίνδυνο προσαγωγής τους στο Τμήμα στην περίπτωση που έχουν τα ξεχάσει στο σπίτι τους, την αγωνία να μη χάσουν οι γονείς τους ακόμη και ένα μεροκάματο, καθώς γνωρίζουν ότι αυτό θα τους στερήσει τη φροντιστηριακή βοήθεια και κατ’ επέκταση τη εισαγωγή τους σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή. Γιατί αυτά τα παιδιά ξέρουν καλά ότι η μόρφωσή τους αποτελεί το μοναδικό διαβατήριό τους για μια καλύτερη ζωή.
Αυτή τη δύσκολη, αλλά συνάμα «ζεστή», γειτονιά της Αθήνας, επέλεξαν να επισκεφθούν φοιτητές – μέλη της ανεξάρτητης νεολαιίστικης κίνησης «Πρωτοβουλία Νέων», και να συνομιλήσουν με μαθητές της Α’ και της Β’ Λυκείου σχολείου της περιοχής. Η επίσκεψη έγινε στο πλαίσιο ενός προγράμματος που εφαρμόζει ο Δήμος Αθηναίων, με πρωτοβουλία του Δημάρχου, Χάρη Δούκα, με στόχο την ανάδειξη των προβλημάτων που απασχολούν τους ανθρώπους που ζουν στην πόλη και την εύρεση λύσεων.
Με τον Πέτρο (φοιτητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών), τον Ισμαήλ (απόφοιτο του Τμήματος Οικνομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου), τον Θοδωρή (απόφοιτο του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά) και τον Νικόλα (ακολουθεί ναυτιλιακές σπουδές στο Αμερικανικό Κολέγιο Deree), συναντηθήκαμε το μεσημέρι της Πέμπτης σε ένα καφέ κοντά στη Μητρόπολη. Και οι τέσσερις, ενθουσιασμένοι με τη δουλειά που «κλήθηκαν» να κάνουν, με τις απαντήσεις των μαθητών και τον σεβασμό που δείχνουν στο περιβάλλον που ζουν, αλλά και προβληματισμένοι για τα κοινωνικά ζητήματα που τα ίδια τα παιδιά έθιξαν.
«Βεβαίως και τους απασχολούσαν θέματα όπως η καθαριότητα, η ανακύκλωση, αλλά η δική τους καθημερινότητα είναι διαφορετική. Είναι το κομμάτι με τους χρήστες ναρκωτικών. Δεν μπορούσαν να ξεφύγουν απ’ αυτή τη συζήτηση τα παιδιά, δυστυχώς…», ανέφερε ο Πέτρος, για να προσθέσει ο Ισμαήλ: «Μας μιλούσαν για την ανανέωση της άδειας παραμονής τους στη χώρα ή την αστυνόμευση. Η συζήτηση ξέφευγε από το “θέλουμε γήπεδο, ανακύκλωση, πράσινο”. Δεν είναι ότι δεν τους ενδιαφέρει ο καλός οδοφωτισμός, για λόγους ασφαλείας, το πράσινο ή η καθαριότητα. Η έκταση όμως, που έδιναν σε κοινωνικά ζητήματα ήταν πολύ μεγαλύτερη».
Συχνές οι προσαγωγές στο Τμήμα
Μία άλλη διαπίστωση που έκαναν είναι ότι οι μαθητές με τους οποίους ήρθαν σε επαφή τους ενημέρωσαν ότι έπρεπε να κυκλοφορούν πάντοτε με ταυτότητα ή άλλα έγγραφα που αποδεικνύουν ότι ζουν νόμιμα στην Ελλάδα. «Σε διαφορετική περίπτωση τούς οδηγούν στο Τμήμα για εξακρίβωση στοιχείων. Ένας μαθητής μας είπε ότι τον σταμάτησαν ενώ πήγαινε με τη σάκα του στο φροντιστήριο. Στη διαδρομή άκουγε μουσική φορώντας ακουστικά. Ό,τι κάνουν δηλαδή όλα τα παιδιά αυτής της ηλικίας, σήμερα. Ενώ τον οδηγούσαν στο Τμήμα, έδειχνε στους αστυνομικούς την πόρτα του σπιτιού του… Πρωτόγνωρα πράγματα για εμάς. Κι εγώ δεν πήγαινα στο σχολείο μου με την ταυτότητά μου στην τσάντα», λέει ο Πέτρος, ο οποίος θυμήθηκε αναφορές μαθητών για περιπτώσεις συμμαθητριών τους οι οποίες υποβλήθηκαν σε σωματικό έλεγχο από άνδρες αστυνομικούς. Τις αναφορές όμως – για το τυπικό του πράγματος – τις υπέγραψαν γυναίκες αστυνομικοί.
«Το σοκαριστικό είναι ότι τα παιδιά έχουν αποδεχτεί αυτή την κατάσταση. Θεωρούν ότι έτσι είναι τα πράγματα στη γειτονιά», διαπιστώνει ο Θοδωρής.
Θέλουν να δώσουν πανελλαδικές. Μπορούν;
Ένα άλλο θέμα που θίχτηκε κατά την επίσκεψή τους στο σχολείο είναι οι ανισότητες του εκπαιδευτικού συστήματος. Ο Ισμαήλ ρώτησε μία μαθήτρια εάν θα δώσει πανελλαδικές εξετάσεις και εκείνη του απάντησε ότι θέλει να περάσει στην Οδοντιατρική Σχολή, είχε ξεκινήσει φροντιστήριο, αλλά αναγκάστηκε να σταματήσει διότι η μητέρα της άφησε τη δουλειά της λόγω τραυματισμού.
Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, τα παιδιά του συγκεκριμένου σχολείου προστατεύουν το κτίριο, τα θρανία, τα βιβλία, όσο λίγοι συνομήλικοί τους. «Μας έκανε μεγάλη εντύπωση η εξαιρετική κατάσταση στην οποία διατηρούν το σχολείο τους. Ούτε σκουπιδάκι δεν έβλεπες κάτω. Νόμιζες ότι ήταν Πρότυπο», είπε ο Νικόλας.
«Επενδύουν» στη γειτονιά τους
Μπορεί οι προτεραιότητες που θέτουν οι άνθρωποι που ζουν στο Μεταξουργείο να διαφέρουν απ’ αυτές κατοίκων άλλων περιοχών, ωστόσο δεν είναι αδιάφοροι μπροστά στα κοινά προβλήματα. Ναι, κι αυτοί οι άνθρωποι θέλουν καθαριότητα, περισσότερο πράσινο και καλύτερο φωτισμό για να νιώθουν, όταν κυκλοφορούν, μεγαλύτερη ασφάλεια. Και μάλιστα, όπως διαπίστωσαν ο Πέτρος, ο Ισμαήλ, ο Θοδωρής, ο Νικόλας, και ακόμη πέντε φοιτητές – μέλη της οργάνωσης, οι οποίοι επισκέφθηκαν εκείνη την ημέρα το σχολείο, οι μαθητές και οι νέοι από το Μεταξουργείο με τους οποίους ήρθαν σε επαφή, αγαπούν τη γειτονιά τους και θέλουν να «επενδύσουν» σε αυτή.
Στα «εργαστήρια» που ακολούθησαν στο χώρο της βιβλιοθήκης του σχολείου, η «Πρωτοβουλία Νέων» έθεσε και άλλα ερωτήματα προσφέροντας στους μαθητές τη δυνατότητα να συμμετάσχουν ενεργά στη διαμόρφωση της γειτονιάς τους.
Οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με έννοιες όπως η αστική αναγέννηση, η συμμετοχική διαμόρφωση του αστικού τοπίου και η σημασία της κοινότητας στην εξέλιξη μιας γειτονιάς. Με την καθοδήγηση της ομάδας των φοιτητών και των εκπαιδευτικών τους, οι μαθητές κατέθεσαν προτάσεις παρεμβάσεων που δύνανται να δώσουν νέα πνοή στη γειτονιά που μεγάλωσαν και αγάπησαν.
Οι 4 πυλώνες
Αυτές οι προτάσεις, διαμορφωμένες μέσα από τη διαδικασία του συμμετοχικού σχεδιασμού, βασίζονται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες βιώσιμης αστικής ανάπτυξης: την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία, τις βιώσιμες μετακινήσεις, την αναβάθμιση της καθαριότητας και τη δημιουργία πράσινων νησίδων. Κάθε ένας από αυτούς τους τομείς συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός πιο ανθρώπινου, βιώσιμου και ανθεκτικού δημόσιου χώρου, ενισχύοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Ειδικότερα, πρότειναν σημεία στα οποία μπορούν να εγκατασταθούν υπόγειοι κάδοι απορριμμάτων και ανακύκλωσης, καθώς και καφέ κάδοι για οργανικά απόβλητα.
Δημιουργία ποδηλατοδρόμων
Παράλληλα, συζήτησαν για τη δημιουργία νέων ποδηλατοδρόμων και πεζοδρομήσεων στη γειτονιά, σε συνδυασμό με ασφαλέστερες διαβάσεις και φωτισμό, καθώς και εγκατάσταση σταθμών κοινόχρηστων ποδηλάτων.
Επίσης, μίλησαν για:
- Την αναβάθμιση της καθαριότητας, της ασφάλειας και των δημόσιων χώρων, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στο πάρκο του Σταθμού Λαρίσης.
- Την εγκατάσταση υπαίθριων οργάνων εκγύμνασης και αναβάθμιση γηπέδων μπάσκετ.
- Την κατασκευή δημόσιων τουαλετών στην πλατεία Ι.Ν. Αγίου Παύλου.
- Τη δημιουργία πράσινων νησίδων και παρτεριών σε πεζοδρόμια και κοινόχρηστους χώρους, με σκοπό την αισθητική αναβάθμιση της γειτονιάς. Στο πλαίσιο αυτό αναφέρθηκαν και στην εμφύτευση δέντρων, θάμνων σε ανεκμετάλλευτα οικόπεδα, στη δημιουργία κάθετων κήπων με αναρριχώμενα φυτά σε τοίχους, και τη δημιουργία σκιασμένων διαδρομών για τη διευκόλυνση της μετακίνησης των πεζών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Οι εκπρόσωποι της «Πρωτοβουλίας Νέων» που επισκέφθηκαν το σχολείο στο Μεταξουργείο ήταν οι Ισμαήλ Παπαχριστοδούλου, Χάρης Ότιμος, Νίκος Βασιλόπουλος, Εύα Καλαντζή, Άγγελος Ροδόπουλος, Θοδωρής Βαρβαρέσσος, Νίκος Βούλγαρης, Πέτρος Αποστολάκης και Νεκτάριος Γκίκας.
