Βαθμολογία
5: εξαιρετική
4: πολύ καλή
3: καλή
2: ενδιαφέρουσα
1: μέτρια
0: απαράδεκτη
«Η Βαλέρια παντρεύεται» (Valeria Is Getting Married/ Valeria Mithatenet, Ισραήλ/ Ουκρανία, 2022)
Μακράν η καλύτερη νέα ταινία της εβδομάδας, αυτή η συμπαραγωγή Ισραήλ – Ουκρανίας έχει κάτι να πει για την θέση της γυναίκας σε ένα αυστηρά ανδροκρατούμενο, πατριαρχικό περιβάλλον, όπως αυτό που βλέπουμε στην ιστορία, η οποία βέβαια, είναι ειπωμένη από γυναίκα, την Μιχάλ Βίνικ (η Βίνικ διδάσκει σενάριο στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ).
Κάθε τι που βλέπουμε σε αυτό το μινιμαλιστικό αλλά εξαιρετικά ουσιαστικό φιλμ δωματίου (που οφείλω να ομολογήσω ότι κάπου μου θύμισε αμυδρά Ινγκμαρ Μπέργκμαν στα πολύ καλά του), στηρίζεται στο χτίσιμο των τεσσάρων βασικών ηρώων. Με σταθερότητα, συνέπεια και ύφανση μεστών διαλόγων, η Βίνικ παρακολουθεί τα δρώμενα σε ένα μεσοαστικό σπίτι του Τελ Αβίβ, όπου η Βαλέρια (Ντάσα Τβορόνοβιτς), η μικρότερη αδελφή της συζύγου του «άρχοντα» του σπιτιού (Λένα Φράιφελντ, Γιάακοβ Ζάντα-Ντάνιελ) έχει έρθει από την Ουκρανία προκειμένου να παντρευτεί έναν άγνωστό της ισραηλινό (Αβραάμ Σαλόμ-Λέβι).
Από τα πρώτα κιόλας λεπτά στο νέο της «σπίτι», όταν θα ζητήσει να καπνίσει και δεν θα της επιτραπεί από τον άντρα της αδελφής της, η Βαλέρια θα νιώσει ότι βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που δεν της ταιριάζει. Όμως σε αντίθεση με την αδελφή της, είναι πιτσιρίκα ακόμα, άγουρη στο να χειριστεί διπλωματικά τις καταστάσεις και να ξεφύγει από τις παγίδες που βρίσκονται μπροστά της.
Μπορεί να μην μιλάει πολύ και να δείχνει ότι συμφωνεί, όμως οι αμφιβολίες και οι φοβίες της φαίνονται (η Τβορόνοβιτς την υποδύεται υποδειγματικά). Αντιθέτως, ο σύζυγος της μεγάλης Ουκρανής αδελφής, ξέρει πολύ καλά την θέση του και την χειρίζεται αναλόγως και χωρίς προσχήματα. Αντιμετωπίζει την μικρή σαν δούλα του, όπως εξάλλου και την γυναίκα του, όσο και αν δείχνει ότι την λατρεύει (την λατρευει ως κτήμα του). Χωρίς να είναι βίαιος αφήνει να εννοηθεί, πώς ή θα γίνει το δικό του (σε όλα) ή τίποτα.
Η Βίνικ χειρίζεται με θαυμαστό τρόπο τις εντάσεις που αναπόφευκτα θα δημιουργηθούν όταν το τέταρτο πρόσωπο της ιστορίας, ο υποψήφιος γαμπρός μπαίνει στο παιχνίδι. Εισχωρεί βαθιά μέσα στην ψυχολογία των ηρώων και δημιουργεί μια τόσο αποπνικτική ατμόσφαιρα που τελικά σε ελκύει στο να παρακολουθήσεις με αγωνία την εξέλιξη για να δεις που θα καταλήξει αυτή η έκρυθμη κατάσταση. Και το σημαντικότερο. Οσο συζητήσιμο είναι το αν η Βαλέρια με την επανάστασή της ανοίγει μια πόρτα προς την ελευθερία της, το γεγονός ότι τελικά αυτή η επανάσταση γίνεται, δηλώνει πολλά.
Βαθμολογία: 3
ΑΘΗΝΑ: ΙΝΤΕΑΛ – ΓΑΛΑΞΙΑΣ – ΔΙΑΝΑ – ΣΙΝΕΑΚ
————————————————————————–
«Saison morte» (Ελλάδα, 2022)
Μέσα στον καταιγισμό των αστυνομικών σειρών που εδώ και χρόνια ξεφυτρώνουν παγκοσμίως και ασταμάτητα στην τηλεόραση και στις ψηφιακές πλατφόρμες, τι διαφορετικό μπορεί να πει μια ελληνική ταινία ανάλογου περιεχομένου ονόματι «Saison morte» (δηλαδή Νεκρή σεζόν) στην οποία ένα νησί του Αιγαίου θα γίνει αρένα αποτρόπαιων δολοφονιών πονοκεφαλιάζοντας τις αρχές;
Οφείλω να πω ότι παρά τα προβλήματά της στον ήχο (και δεν νομίζω ότι έφταιγε η ακοή μου, ούτε τα ηχεία της αίθουσας στην οποία την είδα), η ταινία του Θανάση Τότσικα είναι ελκυστικά φτιαγμένη, προσεχτικά φωτισμένη (Θοδωρής Μιχόπουλος) και με γρήγορο μοντάζ (Λάμπης Χαραλαμπίδης). Όπως εξάλλου το είδος απαιτεί. Επίσης, οι ηθοποιοί παίζουν ανεκτά – πόσο μάλλον αν συγκρίνεις αυτές τις ερμηνείες με εκείνες άλλων ελληνικών «αστυνομικών» ταινιών που έχουμε δει στο παρελθόν και πραγματικά φρικάρει. Και τέλος, ως ενός σημείου το στόρι σε κρατά, στο επίπεδο πάντα ενός κλασικού «who done it», όπου ο δολοφόνος αποκαλύπτεται στο τέλος.
Αλλά την ίδια ώρα, όσο και αν προσπαθήσεις, όσο καλές προθέσεις και αν έχεις, πολύ δύσκολα μπορείς να δεχτείς αυτά που βλέπεις (έτσι όπως παρουσιάζονται) ενταγμένα στην ελληνική πραγματικότητα. Με άλλα λόγια νιώθεις, ότι πολλά στοιχεία της ταινίας «πατούν» σε κάτι ξένο, κάτι όχι δικό μας – από τον σιωπηλό μπάτσο με το τραυματισμένο παρελθόν του Δημήτρη Λάλου, μέχρι τον ειδικό αστυνομικό (με 300 IQ τουλάχιστον) απεσταλμένο στο νησί προκειμένου να ξεδιαλύνει το μυστήριο των φόνων (τον υποδύεται ο Αλέξανδρος Λογοθέτης παραπέμποντας αμήχανα στα σαΐνια του FBI που σε τόσες και τόσες αμερικανικές σειρές και ταινίες αναλαμβάνουν δράση κάνοντας τους έξυπνους).
Είναι πάντως μάλλον στενάχωρο το θέμα της μίμησης στον ελληνικό κινηματογράφο. Στη δεκαετια του 1980 πολλοί Ελληνες σκηνοθετες προσπαθούσαν να μιμηθούν το ύφος του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Στη δεκαετια του 2000 πολλοί «πάτησαν» με προχειρότητα πάνω στη νεο-σεξοκωμωδια που θεμελίωσε με την επιτυχία του το «Safe sex». Στη δεκαετια του 2010 ήρθε η απροκάλυπτη μίμηση του σινεμά του Γιώργου Λάνθιμου. Και στη δεκαετια του 2020 οι σειρες τύπου CSI δίνουν κι αυτές τροφή για μια φτωχή απομίμηση α λα ελληνικά.
Βαθμολογία: 2
ΑΘΗΝΑ: VILLAGE THE MALL – VILLAGE ΠΑΓΚΡΑΤΙ – ΝΑΝΑ – TOWN CINEMAS κ.α.
————————————————————————–
«Φύλακες του Γαλαξία 3» (Guardians of the Galaxy Vol. 3, ΗΠΑ, 2023)
Επιστροφή (όχι ότι μας είχε λείψει κιόλας) στον κόσμο της Marvel Comics και των περιπετειών των Φυλάκων του Γαλαξία, από τον Τζέιμς Γκαν ,σκηνοθέτη και των δυο προηγούμενων (και αυτό σημαίνει ταινία στον αυτόματο πιλότο). Neon φωτισμοί, παρδαλά ντεκόρ, παντός είδους κομμώσεις (ως και μοχόκ) ψυχεδελικά κοστούμια, μακιγιάζ που «βγάζει» μάτι (οι άνθρωπινες μορφές ξεχωρίζουν σαν την μύγα μεσ’ το γάλα μέσα σε μια πινακοθήκη τεράτων) αλλά και μια τρυφερότητα προς τα ζώα είναι τα χαρακτηριστικά μιας ταινίας – τούρτα από την οποία άπαξ και δεν είσαι μυημένος, δεν βγάζεις και πολύ νόημα, πέρα από τα του «σκελετού» της ιστορίας: ο κακός της υπόθεσης (μαύρος παρακαλώ, ο Τσουκγούντι Ιγούτζι) δεν θέλει να γίνει λέει ο κυρίαρχος του κόσμου αλλά εκείνος που θα τον τελειοποιήσει.
Όχι δηλαδή Γιάννης, Γιαννάκης. Που και που γελάς με κάποιες ατάκες «φιλοσοφίας» του τύπου «μην είσαι όπως είσαι αλλά όπως θα έπρεπε να είσαι» και ενίοτε, μπορώ να πω ότι ένιωθα ότι βρισκόμουν σε περιβάλλον ταινίας βασισμένης σε μυθιστόρημα του Φίλιπ Κ. Ντικ – την «Ολική επαναφορά» για παράδειγμα. Αλλά δεν κράτησε πολύ αυτό το συναίσθημα. Επίσης, οι «Φύλακες του Γαλαξία 3» έχουν διάρκεια 150 περίπου λεπτά αλλά σου δίνουν την αίσθηση ότι θα μπορούσαν να διαρκούν 5 λεπτά, 5 ώρες, ή 5 μέρες δεν έχει καμία απολύτως σημασία.
Ένα στοιχείο που πραγματικά συγκράτησα πάντως, είναι η έξυπνη χρήση κλασικών κομματιών της ροκ (π.χ. το «Since You Been Gone» των Rainbow), κάτι που ο Γκαν κάνει πάντα πολύ καλά (παίζουν οι Κρις Πρατ, Ζόε Σαλντάνα,. Ντέιβ Μπαουτίστα και ο Σιλβέστερ Σταλόνε, ενώ τις φωνές τους δίνουν οι Μπράντλεϊ Κούπερ και Βιν Ντίζελ)
Βαθμολογία: 2
(προβάλλεται σε περισσότερες από 150 αίθουσες της Ελλάδας)
ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ
«Εμμονες ώρες στον τόπο της πραγματικότητας» (Ελλάδα, 2022) της Ρέα Βαλντέν. Η ιέρεια, ίσως, του πειραματικού ελληνικού κινηματογράφου, η Αντουανέττα Αγγελίδη («Oι Ωρες: Μια τετράγωνη ταινία», «Τόπος» κ.α.), σε έναν μονόλογο ποταμό, μια προσωπική εξομολόγηση σημαντικών ή ασήμαντων στιγμών της ζωής της μπροστά στον φακό της κόρης της, Ρέας Βαλντέν, που την κινηματογραφεί ασπρόμαυρη και έγχρωμη ενσωματώνοντας υλικό από την ιστορία της πρώτης. Για όσους ενδιαφέρονται για την Αγγελίδη, ίσως το απόλυτο φιλμ που θα μπορούσε να υπάρξει για αυτήν. Αλλά ακόμα και για εκείνους που δεν ενδιαφέρονται για την προσωπικότητα αυτής της σκηνοθέτριας, μια μελέτη πάνω στην δύναμη, το σθένος, την εξυπνάδα και το πείσμα μιας γνήσιας φεμινίστριας την οποία δεν μπορείς παρά να σεβαστείς για τον τρόπο που επέλεξε να ζήσει την ζωή της, ακόμα και αν η καλλιτεχνική της προσφορά δεν ανήκει στις άμεσες προτεραιότητές σου (Οι προβολές θα ακολουθούνται από εισηγήσεις και συζήτηση με το κοινό, με συμμετοχή και των Αγγελίδη, Βαλντέν. Θα μιλήσουν ο Σάββας Μιχαήλ, συγγραφέας την Παρασκευή 5/5, η Αθηνά Αθανασίου, καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών, Πάντειο Πανεπιστήμιο το Σάββατο 6/5, ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, ιστορικός και κριτικός τέχνης την Κυριακή 7/5, η Εύα Στεφανή, σκηνοθέτρια και καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών την Δευτέρα 8/5 και ο Fil Ιερόπουλος, σκηνοθέτης, καλλιτέχνης, ερευνητής την Τρίτη 9/5).
Βαθμολογία: 2 ½
ΑΘΗΝΑ: ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
«Απλώς υπέροχη» (Just Super, 2022) του Ράσμους Α. Σίβερτσεν. Νορβηγικό κινούμενο σχέδιο στο οποίο ένα αδέξιο κοριτσάκι με τεράστια γυαλιά (nerd-άκι δηλαδή) θέλει να ακολουθήσει τα βήματα του σούπερ ήρωα πατέρα του που μεταμφιεσμένος σε Σούπερ Λιοντάρι δίνει τις λύσεις σε δύσκολα προβλήματα της πόλης τους. Γκάφες και ηρωισμοί συνθέτουν ένα ευπρόσωπο σκανδιναβικό animation το οποίο αντιγράφει κατά γράμμα τα αντίστοιχα αμερικανικά, απευθυνόμενο καθώς είναι αποκλειστικά στα παιδιά.
Βαθμολογία: 2
ΑΘΗΝΑ: ΓΑΛΑΞΙΑΣ – ΦΟΙΒΟΣ – ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ- ΑΕΛΛΩ – VILLAGE ΠΑΓΚΡΑΤΙ κ.α.
ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ
«Ταξίδι στα Κύθηρα» (Ελλάδα/ Δ. Γερμανία/ Αγγλία/ Ιταλία, 1984) του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Η έκτη μεγάλου μήκους ταινία του Αγγελόπουλου, όπως σχεδόν όλες του, διερευνά τις πολιτικές των ταυτοτήτων – κοινωνικών, ταξικών, ιδεολογικών, εθνικών – αλλά και τους τρόπους διαρκούς αναδιαμόρφωσης τους, μέσα από την εμπειρία της μετακίνησης και του ταξιδιού • είτε αυτό είναι πραγματικό, είτε συμβολικό ή και τα δύο. Όμως ο Αγγελόπουλος ήταν ένας σκηνοθέτης που αναζητούσε το παρελθόν στις ταινίες του, όχι μόνο θεματικά αλλά και στους ηθοποιούς του (έστω και αν η κινηματογραφηση τους παρέπεμπε περισσότερο σε σύμβολα παρά σε ανθρώπους). Δύο θρύλοι του κλασικού ελληνικού κινηματογράφου περασμένων μεγαλείων, ο Μάνος Κατράκης και ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος είναι οι βασικοί ηθοποιοί αυτής της ταινίας • ο πρώτος κομμουνιστής που επιστρέφει στην Ελλάδα ύστερα από 32 χρόνια στη Σοβιετική Ένωση, ο δεύτερος αμετακίνητος δεξιός που έχει παραμείνει στον τόπο του. Και οι δύο αμετανόητοι. Και οι δυο ένας λόγος παραπάνω για να δει κανείς και πάλι στην αίθουσα αυτήν την θαυμάσια, μελαγχολική ταινία με την υπέροχη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου (η καλύτερη δουλειά της σε ταινία του Αγγελόπουλου) στην οποία παίζει επίσης η Μαίρη Χρονοπούλου (άλλη μια δόξα του εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου περασμένων εποχών) καθώς επίσης και ο Αθηνόδωρος Προύσαλης (η μορφή του οποίου έχει δώσει το παρόν σε αρκετές ταινίες του σκηνοθέτη).
Βαθμολογία: 4
ΑΘΗΝΑ: ΣΤΟΥΝΤΙΟ
