Έπειτα από μακρές συζητήσεις στο εσωτερικό της και δεδομένης αφενός της πρωτοφανούς κλίμακας της προσφυγικής κρίσης και αφετέρου της αδυναμίας της ελληνικής κυβέρνησης και διοίκησης να τη διαχειριστούν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Τετάρτη την πρότασή της για την παροχή υποστήριξης έκτακτης ανάγκης σε κράτη – μέλη για να ανταπεξέλθουν σε μεγάλους αριθμούς προσφύγων.
Είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Ένωση αναλαμβάνει να παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια στο εσωτερικό της. Είναι επίσης δεδομένο ότι η πρωτοβουλία αυτή, αν και είναι γενική, προέκυψε λόγω της Ελλάδος που όχι μόνο βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του μετώπου της προσφυγικής κρίσης αλλά και αδυνατεί να λάβει με ίδια μέσα όλα τα μέτρα που είναι αναγκαία. Ο κίνδυνος να εγκλωβιστούν στο ελληνικό έδαφος δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες επιτάχυνε τις εξελίξεις και οδήγησε στη δημιουργία του νέου μηχανισμού.
Σύμφωνα λοιπόν με το σχέδιο, που θα προωθηθεί προς έγκριση από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τη διαδικασία του επείγοντος, ο αρχικός προϋπολογισμός του νέου κοινοτικού εργαλείου θα είναι 700 εκατομμύρια ευρώ για μία τριετία (2016 – 2018). Από αυτά, τα πρώτα 300 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν εφέτος και αναμένεται να πάνε όλα στην Ελλάδα. μάλιστα, η Κομισιόν θα προτείνει τροποποιήσει στον κοινοτικό προϋπολογισμό το τρέχον έτος ώστε να μεταφερθούν κονδύλια από άλλες υποχρεώσεις. Τα υπόλοιπα χρήματα κατανέμονται στα έτη 2017 και 2018.
Ωστόσο, όπως έχει επανειλημμένως γραφεί τις τελευταίες ημέρες και παρά ορισμένες αντίθετες απόψεις που έχουν εκφραστεί από την κυβέρνηση, η χορήγηση της βοήθειας θα αποφασίζεται από την Κομισιόν επί τη βάσει προτάσεων από οργανισμούς υλοποίησης όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, άλλοι διεθνείς οργανισμοί κ.ά. Η βοήθεια μπορεί να αφορά τόσο υλική συνδρομή όσο και κουπόνια που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι πρόσφυγες για τα έξοδα διαβίωσής τους.
Σύμφωνα με τον Χρήστο Στυλιανίδη, επίτροπο για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη διαχείριση κρίσεων ο οποίος και παρουσίασε την πρόταση, «με την εν λόγω πρόταση θα είμαστε σε θέση να παρέχουμε βοήθεια έκτακτης ανάγκης σε κρίσεις εντός ΕΕ πολύ γρηγορότερα από πριν. Δεν πρέπει να χάσουμε χρόνο στην ενεργοποίηση κάθε δυνατού μέσου προκειμένου να αποτρέψουμε την ανθρωπιστική κρίση εντός των συνόρων μας».
Το νέο κοινοτικό εργαλείο έρχεται να καλύψει ένα κενό το οποίο δεν μπορούσαν να καλύψουν το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF), αλλά ούτε και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφαλείας (ISF). Ωστόσο, η διαδικασία της διοχέτευσης των κονδυλίων ήταν μάλλον αργή για να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα έκτακτη ανθρωπιστική κατάσταση. Περιμένοντας πάντως την έναρξη ισχύος το νέου Κανονισμού, η Κομισιόν θα συνεχίσει να στηρίζεται στα δύο προαναφερθέντα Ταμεία.
Σημειώνεται ότι η ΕΕ έχει από το 2015 προχωρήσει σε μία μεγάλη κινητοποίηση του κοινοτικού προϋπολογισμού για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Ουσιαστικά έχουν κινητοποιηθεί πόροι περίπου 10 δισεκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένων και των αρχικών ποσών ύψους 4,6 δις. ευρώ.
