Το βαθύ παρασκήνιο για τον ΔΕΣΦΑ

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) αναμένεται να προχωρήσει αύριο Δευτέρα, 29 Σεπτεμβρίου, στην πιστοποίηση (υπό το καθεστώς τρίτης χώρας) του ΔΕΣΦΑ, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την πώληση του 66% της εταιρείας στην αζερική Socar. Η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει ότι δεν θα εμφανιστούν περαιτέρω προσκόμματα σε μια σημαντική ιδιωτικοποίηση ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ. Ακόμη και τώρα όμως, έπειτα από μήνες παρασκηνιακών διαβουλεύσεων τόσο του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά όσο και του υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννη Μανιάτη, εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτηματικά που ανακύπτουν από τις συνεχείς παρεμβάσεις διαφόρων κέντρων εξουσίας εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Από σαράντα κύματα

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», η ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ έχει περάσει από σαράντα κύματα και ο λόγος είναι, κατά βάση, η εμπλοκή στην υπόθεση δύο διαφορετικών Γενικών Διευθύνσεων της Κομισιόν: Ενέργειας (DG Energy) και Ανταγωνισμού (DG Comp). Ηδη από την ανακήρυξη της αζερικής κρατικής εταιρείας αερίου νικήτριας του διαγωνισμού και την υπογραφή της συμφωνίας ΤΑΙΠΕΔ – Socar τον Δεκέμβριο του 2013 ανέκυψε για την Επιτροπή το ζήτημα ότι η Socar είναι μια εταιρεία τρίτης χώρας, πλήρως καθετοποιημένη (σε δίκτυα, παραγωγή και εμπορία) που θα πρέπει να συμμορφωθεί πλήρως με την κοινοτική νομοθεσία.

Αυτομάτως ανέκυψαν δύο ζητήματα. Το πρώτο αφορούσε την πιστοποίηση του ΔΕΣΦΑ από τη ΡΑΕ. Το δεύτερο, που ακόμη και σήμερα θα μπορούσε να δημιουργήσει επιπλοκές, αφορά την ολοκλήρωση της διαδικασίας «ελέγχου συγχώνευσης και εξαγοράς» από την DG Comp.

Σε ό,τι αφορά την πιστοποίηση, η Κομισιόν, διά του αρμοδίου επιτρόπου Ενέργειας Γκίντερ Ετινγκερ, είχε ζητήσει τη σύναψη διακρατικής συμφωνίας (IGA) ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και σε κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ ξεχωριστά ως προαπαιτούμενο για την πιστοποίηση. Ακολούθως, όταν αυτό κατέστη εμφανές ότι δεν μπορούσε να γίνει, έπεσε στο τραπέζι η ιδέα σύναψης διακρατικής συμφωνίας ΕΕ – Αζερμπαϊτζάν.

Αυτή είχε κοινοποιηθεί στη ΡΑΕ από τον γενικό διευθυντή Ενέργειας Ντομινίκ Ριστορί με επιστολή, τον περασμένο Φεβρουάριο. Σε απαντητική επιστολή του προς τον επίτροπο Ετινγκερ στις 4 Απριλίου 2014 ο υπουργός ΠΕΚΑ κ. Μανιάτης (που αργότερα είχε εκτενείς διαβουλεύσεις με τον γερμανό επίτροπο σε περιθώριο συνεδρίου στη Μάλτα) εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία του για αδικαιολόγητη καθυστέρηση και ενδεχομένως αποθάρρυνση του επενδυτή.

Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Μια διακρατική συμφωνία ΕΕ (δηλαδή Κομισιόν) – Αζερμπαϊτζάν είχε νομικά και πολιτικά προβλήματα, κάτι που οδήγησε το Συμβούλιο της ΕΕ να την απορρίψει. Αυτό έγινε περίπου δύο εβδομάδες μετά την επιστολή Μανιάτη, έπειτα από σχετική γνωμοδότηση της Ομάδας Εργασίας για θέματα Ενέργειας του Συμβουλίου. Αυτή είχε με τη σειρά της βασιστεί σε σχετική γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας του Συμβουλίου.

Η ελληνική κυβέρνηση δεν πρόλαβε όμως να χαρεί για πολύ. Λίγο αργότερα εμφανίστηκε μια άλλη πρόταση μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας που έλεγε ότι η Socar θα έπρεπε να εκχωρήσει το 17% του ποσοστού 66% που επρόκειτο να εξαγοράσει ώστε το τελικό ποσοστό που θα έχει στον ΔΕΣΦΑ να μην ξεπερνά το 49%. Το νέο αίτημα προκάλεσε τη μήνη τόσο της Socar όσο και της ελληνικής κυβέρνησης. Δεν ήταν δε σαφές από πού προερχόταν, καθώς ο γενικός διευθυντής Ντομινίκ Ριστορί επέμενε ότι δεν ήταν δική του ιδέα. Ο κ. Σαμαράς έθεσε το ζήτημα με αυστηρότητα στον επίτροπο Ετινγκερ, ενώ ο Γιάννης Μανιάτης ανέλαβε να εντοπίσει την προέλευση της ιδέας. Οσο κι αν ακούγεται παράξενο, ο εμπνευστής της ήταν ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής Ενέργειας και υφιστάμενος του Ριστορί, ο Φαμπρίτσιο Μπαρμπάζο!

Προειδοποιήσεις

Στις 29 Μαΐου η ΡΑΕ έστειλε στην Επιτροπή την προκαταρκτική θετική πιστοποίηση του ΔΕΣΦΑ. Δύο μήνες αργότερα οι υπηρεσίες της Κομισιόν απάντησαν με εκτενή επιστολή στην οποία έθεταν δύο ζητήματα. Καταρχήν, ζητούσαν να δοθεί στη ΡΑΕ η δυνατότητα να αναστέλλει τα δικαιώματα ψήφου της Socar στη γενική συνέλευση μετόχων του ΔΕΣΦΑ σε περίπτωση που αποφάσεις της οδηγούσαν τον διαχειριστή σε ενέργειες που αντίκεινται στο Κοινοτικό Δίκαιο. Το ζήτημα λύθηκε με πρόσφατη τροπολογία του ΥΠΕΚΑ σε νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας. Η τροπολογία αναφέρεται χαρακτηριστικά στο τι δεν πρέπει να κάνει μια κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση φυσικού αερίου προερχόμενη από τρίτη χώρα (φωτογραφίζοντας τη Socar) που είναι μέτοχος του ΔΕΣΦΑ.

Η Socar θα πρέπει να απέχει από ενέργειες που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού είτε της Ελλάδος είτε των υπολοίπων κρατών-μελών της ΕΕ, καθώς επίσης να συμμορφώνεται με το Ελληνικό και το Κοινοτικό Δίκαιο σε θέματα προμήθειας φυσικού αερίου ή σε ζητήματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων ελέγχου, παροχής στοιχείων και επιβολής κυρώσεων από τη ΡΑΕ. Εφόσον η Socar προβεί σε τέτοιου είδους ενέργειες, τότε θα έχει προθεσμία 15 ημερών για την παροχή εξηγήσεων ή την εφαρμογή μέτρων αποκατάστασης.