Ήταν μια ανατριχιαστική πράξη, μία αληθινή παράσταση θανάτου που «παίχτηκε» στη σκηνή του παγκόσμιου μιντιακού θεάτρου: η αλλόκοτη εικόνα ενός καλυμμένου στα μαύρα άντρα να αποκεφαλίζει έναν Aμερικανό δημοσιογράφο, σε μια «παραγωγή» που αποσκοπούσε να σπείρει τον τρόμο στις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων.
«Σαδιστική πράξη, αρκετά φρικιαστική από μόνη της. Ωστόσο, κάποιος θα έβρισκε βαθύτατα ενοχλητικό το ότι ο τζιχαντιστής εκτελεστής «επικοινώνησε» την δολοφονία και τις απειλές του με καθαρή λονδρέζικη προφορά. Η συνειδητοποίηση πως άνθρωποι που μεγάλωσαν στη Βρετανία είναι πρόθυμοι να εμπλακούν σε τέτοιες βάρβαρες πράξεις δίνει στον θάνατο του Τζέιμς Φόλεϊ ένα νόημα πιο βαθύ απ’ ότι θα είχε αν ο δράστης ήταν ένας ξένος, προερχόμενος από μια διαφορετική κοινωνία» σημειώνει στο CNN ο Φρανκ Φουρέντι, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, στη Βρετανία .
Τα προπαγανδιστικά βίντεο της ISIS συχνά παρουσιάζουν Βρετανούς τζιχαντιστές, ώστε να επηρεάσουν νεαρούς Μουσουλμάνους που ζουν στην Ευρώπη. Πριν από λίγες μέρες ένα άλλο βίντεο έδειξε ομάδα τζιχαντιστών που μιλούσαν με βρετανική προφορά καθώς ανέκριναν έναν Ιάπωνα όμηρο. Κάποιοι από αυτούς ούτε που έκρυβαν τα πρόσωπά τους.
Ο αποκεφαλισμός του Φόλεϊ παρουσιάστηκε ως «μήνυμα στην Αμερική», ωστόσο υπενθύμισε κάτι ειδικά στη Βρετανία. Εδειξε ότι η δολοφονία του νεαρού Άγγλου στρατιώτη Λι Ρίγμπι στους δρόμους του νότιου Λονδίνου από δύο ντόπιους τζιχαντιστές πέρσι δεν αποτελεί μεμονωμένο γεγονός.
Κατά τον αρθρογράφο «υπάρχει μια δραματική αλλαγή κατεύθυνσης μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 στο πώς το ενδεχόμενο της τρομοκρατίας εκλαμβάνεται στη Βρετανία και στις κοινωνίες της Δύσης. Οι δυτικές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν μια σκληρή πραγματικότητα: ότι μερικές φορές άνθρωποι που ζουν σε αυτές τις κοινωνίες γίνονται υποψήφιοι τρομοκράτες. Το θεμελιώδες ερώτημα είναι: γιατί αυτοί οι σκληροπυρηνικοί ισλαμιστές αποβάλλουν τις αρχές και τον τρόπο ζωής των κοινωνιών στις οποίες μεγάλωσαν και κατοικούν;».
Ευτυχώς μόνο ένα μικρό ποσοστό της μειονότητας των φανατικών νέων ισλαμιστών γίνονται εκτελεστές αθώων θυμάτων. Ωστόσο ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός απορρίπτει, ακόμη και απεχθάνεται, τις πολιτιστικές αξίες της βρετανικής κοινωνίας. Πολλοί φανατικοί δεν είναι θερμοί υποστηρικτές του ISIS. Ωστόσο κάποιοι αναγνωρίζουν ως αναγκαιότητα για «καλό σκοπό» τον πόλεμο για να εγκατασταθεί ένα «παγκόσμιο χαλιφάτο». Η βρετανική κοινωνία δείχνει να αγνοεί αυτόν τον κίνδυνο.
Χάνοντας την μάχη των αξιών
Μετά τις αιματηρές βομβιστικές επιθέσεις βόμβες στο Λονδίνο, τον Ιούλιο του 2005, ο τότε πρωθυπουργός Τόνυ Μπλέρ είχε δηλώσει: «Είναι σημαντικό ότι οι τρομοκράτες συνειδητοποιούν πως η αποφασιστικότητά μας να προστατέψουμε τις αξίες μας και τον τρόπο ζωής μας είναι μεγαλύτερη από την δική τους αποφασιστικότητα να σκορπίσουν τον θάνατο και την καταστροφή σε αθώους ανθρώπους ώστε να επιβληθεί ο εξτρεμισμός στον κόσμο.»
Δυστυχώς, κατά τον καθηγητή Φουρέντι, «πολύ μικρή εξέλιξη έχει σημειωθεί στην αποδοχή των αξιών και του τρόπου ζωής που απειλούνται. Και η ρηχότητα της δήλωσης Μπλερ εκτέθηκε λίγα χρόνια αργότερα, όταν εγκαταλείφθηκαν σιωπηλά τα σχέδια της κυβέρνησης να καθιερωθεί μια «Ημέρα της Βρετανίας». Η προσπάθεια να εορτασθεί η «βρετανικότητα» αποκάλυψε την ασάφεια του τι ακριβώς έπρεπε να εκτιμηθεί και να εορτασθεί».
Η απάντηση στο ερώτημα «τι σημαίνει να είσαι Βρετανός» συνεχίζει να ξεγλιστρά από τη χάραξη κυβερνητικής πολιτικής. Ο νυν πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον έχει προτείνει να διδάσκεται η «βρετανικότητα» στο σχολείο, ως απάντηση στην ισλαμική επιρροή στους νέους. Ομως αν οι ίδιοι οι πολιτικοί ηγέτες δυσκολεύονται να ορίσουν το περιεχόμενο της βρετανικότητας, πώς οι δάσκαλοι θα την διδάξουν στους μαθητές τους;
Εκτός και αν οι «βρετανικές αξίες» σημαίνουν κάτι υψηλό για την ποιότητα της δημόσιας ζωής, το οποίο δεν μπορεί να διδαχθεί. Είναι μια πρόκληση που πολλοί απέφυγαν εδώ και δέκα χρόνια. Μετά την τραγική δολοφονία του Τζέιμς Φόλεϊ, η βρετανική κοινωνία οφείλει επιτέλους να διαχειριστεί αυτή ακριβώς την πρόκληση.
