Καθώς η κρίση εκτίναξε το κόστος δανεισμού, σε μια στιγμή που τα χρέη και η ισχνή ρευστότητα συνεχίζουν να πνίγουν τις επιχειρήσεις απειλώντας παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας και οι τράπεζες έχουν περιορισμένες δυνατότητες για δανειοδότηση βραχυπρόθεσμα, τραπεζίτες, επιχειρηματίες και οι Αρχές της ελληνικής κεφαλαιαγοράς αναζητούν νέους εναλλακτικούς δρόμους χρηματοδότησης και μεταφοράς επενδυτικών πόρων προς τις εταιρείες και την πραγματική οικονομία.
Οπως αναφέρεται, οι λύσεις μπορούν να δοθούν μεταξύ άλλων μέσω μετοχοποίησης μέρους του δανεισμού των εταιρειών ή αναζήτησης άμεσης χρηματοδότησης από επενδυτικά σχήματα που εξειδικεύονται σε τέτοιου είδους συμμετοχές.
Παράλληλα, εκτιμάται πως αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις που δανείστηκαν ακριβά από τις αγορές θα αναχρηματοδοτήσουν το 2014 τον δανεισμό τους μέσω νέων εκδόσεων εταιρικών ομολόγων, ειδικά εάν βελτιωθεί η ρευστότητα στη δευτερογενή αγορά μέσω της εισαγωγής των ομολόγων στην ΗΔΑΤ ή στο Χρηματιστήριο, ενώ θα βοηθούσε η δημιουργία μίας Εναλλακτικής Αγοράς Σταθερού Εισοδήματος από την οποία θα μπορούσαν να αντλήσουν κεφάλαια και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Παράλληλα, για να αξιοποιηθεί το αυξημένο ενδιαφέρον των διεθνών funds για τοποθετήσεις στην ελληνική αγορά, η οποία όμως διαθέτει μικρομεσαίες επιχειρήσεις για τα διεθνή δεδομένα, εξετάζεται η δημιουργία (σε συνεργασία μαζί τους) εξειδικευμένων σχημάτων με σκοπό τη χρηματοδότηση των ελληνικών επιχειρήσεων μέσω των αποκαλούμενων senior loans, mezzanine financing, convertibles, etc.
Ενας εναλλακτικός τρόπος χρηματοδότησης των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα αφορά στην τιτλοποίηση των δανείων τους και στην έκδοση και διάθεση σχετικών τίτλων στη χρηματιστηριακή αγορά, με τη δημιουργία «καλαθιών» μετοχών επιχειρήσεων που θα περιέχουν τα τιτλοποιημένα δάνεια καθεμιάς συμμετέχουσας στο «καλάθι» επιχείρησης.
Ο ρόλος του ΧΑ
Με δεδομένα τη δυσκολία δανεισμού των επιχειρήσεων από τις τράπεζες, την τάση των τραπεζών να περιορίσουν αφενός το χαρτοφυλάκιο των δανείων τους προς τις επιχειρήσεις και αφετέρου τις χορηγήσεις δανείων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το πραγματικό ενδιαφέρον των διεθνών κεφαλαίων να τοποθετηθούν στην Ελλάδα, σε μια αγορά όμως, όπου λόγω του μικρού μεγέθους και της κεφαλαιακής διάρθρωσης των εγχώριων επιχειρήσεων, οι επενδυτικές ευκαιρίες δεν είναι εύκολα ορατές στα ξένα funds, ειδικό ρόλο στη μελλοντική χρηματοδότη των επιχειρήσεων αναμένεται να διαδραματίσει το Χρηματιστήριο της Αθήνας.
Στο πλαίσιο αυτό η διοίκηση του Χρηματιστηρίου προχώρησε στη μείωση κατά 50% του κόστους άντλησης κεφαλαίων για τις προς εισαγωγήν εταιρείες και των υπηρεσιών του ΧΑ προς τις εισηγμένες εταιρείες και κατά περίπου 90% στο κόστος καταχώρισης Ομολόγων και Τίτλων Παραστατικών Κινητών Αξιών στο Αποθετήριο, ενώ ολοκλήρωσε τις βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο των Οργανισμών Συλλογικών επενδύσεων (ΑΚΕΣ, ΕΚΕΣ, ΑΕΕΧ και ΑΕΑΠ) που αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την ανάπτυξη ακινήτων.
Επενδυτικά σχήματα
Μια εταιρεία που επιθυμεί, για παράδειγμα, να εισαγάγει τις μετοχές της ή ένα ομολογιακό στο ΧΑ προκειμένου να αντλήσει 3 – 30 εκατ. ευρώ έχει πολύ μικρό μέγεθος για να προσελκύσει ξένους θεσμικούς επενδυτές που διαθέτουν μεγαλύτερα ποσά προς επένδυση. Ετσι, το Χρηματιστήριο προχώρησε στην εισαγωγή στην ελληνική αγορά επενδυτικών σχημάτων διαπραγματευόμενων σε χρηματιστήρια (listed investment funds) που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα περιβάλλον μεταφοράς επενδυτικών πόρων στον παραγωγικό ιστό της Ελλάδας.
Χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν επενδύουν αποκλειστικά ή κυρίως σε εισηγμένες εταιρείες, αλλά σε μη εισηγμένες και για την ακρίβεια συμβάλλουν στην ταχύτερη ωρίμαση τών μη εισηγμένων εταιρειών.
Σε συνεργασία με το Χρηματιστήριο Αθηνών και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ο ΣΒΒΕ πρότεινε έναν εναλλακτικό τρόπο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων μέσω της τιτλοποίησης των δανείων τους και της έκδοσης και διάθεσης σχετικών τίτλων στη χρηματιστηριακή αγορά.
Η τιτλοποίηση των δανείων θα πραγματοποιείται μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου στην οποία συμμετέχουν η τράπεζα και οι παλαιοί μέτοχοι σε μια σχέση η οποία θα καθορίζεται μέσω διαπραγμάτευσης μεταξύ εταιρείας και τράπεζας, λαμβανομένων υπόψη των προβλέψεων που ήδη έχουν κάνει οι τράπεζες για τα δάνεια καθεμιάς από τις επιχειρήσεις βάσει αξιολόγησης και οδηγιών της BlackRock.
Επιβάρυνση επιτοκίου
Στο σύνολο της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου θα συμμετέχουν και οι υφιστάμενοι μέτοχοι με συγκεκριμένο ποσοστό, ενώ μέσω ενός ειδικού κινήτρου (warrants, convertible bonds κτλ.), θα έχουν το δικαίωμα να επαναγοράσουν τις μετοχές της εταιρείας τους σε βάθος χρόνου είτε κατά τη λήξη του κινήτρου είτε πρόωρα (δηλαδή στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης του τίτλου) αλλά με συγκεκριμένη και συμφωνημένη επιβάρυνση επιτοκίου.
Κρίσιμο ρόλο στην όλη διαδικασία θα έχει μια ανεξάρτητη εταιρεία asset management που θα διαχειρίζεται και θα διαθέτει τα συγκεκριμένα προϊόντα στην αγορά. Με τη μετοχοποίηση των δανείων, αυτά βγαίνουν από τα βιβλία των τραπεζών και υπάρχει απομόχλευση του ενεργητικού τους.
Χρέη και κόστος χρήματος
- Παρά το γεγονός ότι στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τον ακριβό δανεισμό οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο της Αθήνας επιχειρήσεις μείωσαν τα τραπεζικά τους δάνεια από 43,91 δισ. ευρώ στην κορυφή του 2008 σε 36 δισ. ευρώ το 2013, εν τούτοις σε πολλές περιπτώσεις οι τράπεζες εμφανίζονται ως μεγαλομέτοχοι επιχειρήσεων που πνίγονται στα χρέη.
- Σε ειδική έρευνα της Grant Thornton μάλιστα που μελέτησε τις επιπτώσεις της κρίσης την περίοδο 2008-2012, σε δείγμα 259 μεγάλων εταιρειών (191 εισηγμένες στο ΧΑ), προκύπτουν σημαντικά προβλήματα ρευστότητας καθώς σχεδόν οι μισές εταιρείες παρουσιάζουν αρνητικό κεφάλαιο κίνησης.
- Επίσης παρατηρείται αύξηση των επισφαλειών, ενώ o υπερδανεισμός, η αύξηση επιτοκίων και η δυσχέρεια εξυπηρέτησης των δανείων είναι εμφανή, την ώρα που το κεφάλαιο κίνησης μειώνεται συνεχώς από το 2008.
- Από το 2009 ως και το 2012, το μέσο ετήσιο επιτόκιο δανεισμού αυξάνεται, ενώ σήμερα το κόστος χρήματος αν και υποχώρησε διαμορφώθηκε στην περιοχή του 6%-8% ή και υψηλότερα.
Πολλαπλά τα οφέλη για την οικονομία
Τα οφέλη εκτιμάται πως θα είναι πολλαπλά, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και τις τράπεζες αλλά και την πραγματική οικονομία. Οι επιχειρήσεις θα βελτιώσουν την κεφαλαιακή τους διάρθρωση μειώνοντας τις δανειακές τους υποχρεώσεις, ενώ μειώνεται το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων τους και βελτιώνονται άμεσα οι ταμειακές τους ροές και η κερδοφορία τους και προστατεύονται από τον κίνδυνο ενδεχόμενης μεταβίβασης των δανείων τους από τις τράπεζες σε τρίτους (π.χ. Distress funds, Vulture funds κ.λπ.). Από την άλλη μεριά, οι τράπεζες μειώνουν το ενεργητικό τους και πετυχαίνουν τον στόχο του περιορισμού των δανείων τους προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ρευστοποιούν με τον λιγότερο επαχθή τρόπο το χαρτοφυλάκιο των δανείων τους και αναπτύσσουν τα τμήματα investment banking και αναδοχών. Παράλληλα, αξιοποιείται το ενδιαφέρον των ξένων funds μεταφέροντας πόρους στην πραγματική οικονομία, ενώ δημιουργούνται προϋποθέσεις αξιοποίησης της κεφαλαιαγοράς, σε μια περίοδο που η τάση προβλέπει τη μείωση του διαμεσολαβητικού ρόλου των τραπεζών και επιτυγχάνεται η δέσμευση νέων επενδυτικών κεφαλαίων για την ανάπτυξη της οικονομίας, αφού έτσι εισρέει «φρέσκο» χρήμα στην αγορά.
Τα οφέλη εκτιμάται πως θα είναι πολλαπλά, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και τις τράπεζες αλλά και την πραγματική οικονομία. Οι επιχειρήσεις θα βελτιώσουν την κεφαλαιακή τους διάρθρωση μειώνοντας τις δανειακές τους υποχρεώσεις, ενώ μειώνεται το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων τους και βελτιώνονται άμεσα οι ταμειακές τους ροές και η κερδοφορία τους και προστατεύονται από τον κίνδυνο ενδεχόμενης μεταβίβασης των δανείων τους από τις τράπεζες σε τρίτους (π.χ. Distress funds, Vulture funds κ.λπ.). Από την άλλη μεριά, οι τράπεζες μειώνουν το ενεργητικό τους και πετυχαίνουν τον στόχο του περιορισμού των δανείων τους προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ρευστοποιούν με τον λιγότερο επαχθή τρόπο το χαρτοφυλάκιο των δανείων τους και αναπτύσσουν τα τμήματα investment banking και αναδοχών. Παράλληλα, αξιοποιείται το ενδιαφέρον των ξένων funds μεταφέροντας πόρους στην πραγματική οικονομία, ενώ δημιουργούνται προϋποθέσεις αξιοποίησης της κεφαλαιαγοράς, σε μια περίοδο που η τάση προβλέπει τη μείωση του διαμεσολαβητικού ρόλου των τραπεζών και επιτυγχάνεται η δέσμευση νέων επενδυτικών κεφαλαίων για την ανάπτυξη της οικονομίας, αφού έτσι εισρέει «φρέσκο» χρήμα στην αγορά.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
