ΛΟΝΔΙΝΟ Φορητές συσκευές που θα βασίζονται σε χρήση ανώδυνων ακτίνων λέιζερ αναμένεται να αντικαταστήσουν σύντομα τις συμβατικές ακτινογραφίες με ακτίνες Χ για διάγνωση διαφορετικών ασθενειών. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η νέα μέθοδος που ονομάζεται φασματοσκοπία Raman θα μπορούσε να εφαρμόζεται ευρέως σε μία πενταετία και να προσφέρει πρώιμη διάγνωση διαφορετικών νόσων, όπως ο καρκίνος του μαστού, η τερηδόνα και η οστεοπόρωση. Εκτιμάται ότι η καινούργια τεχνολογία θα εντοπίζει ταχύτερα τα πρώτα σημάδια ασθενειών ενώ συγχρόνως θα είναι φθηνότερη και πιο ακριβής από τη συμβατική μέθοδο ακτίνων Χ. Η φασματοσκοπία Raman αφορά τη μέτρηση της έντασης και του μήκους κύματος του φωτός καθώς αυτό διαχέεται περνώντας μέσα από διαφορετικά μόρια. Εφαρμόζεται ήδη στη χημική και στη φαρμακευτική βιομηχανία· για παράδειγμα, τα λέιζερ Raman χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των χαρακτηριστικών της φλόγας όταν καίγονται τα διαφορετικά καύσιμα με στόχο τη μείωση της ρύπανσης.

O Μάικλ Μόρις, καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στις ΗΠΑ, εφαρμόζει τα τελευταία χρόνια το λέιζερ Raman για τη μελέτη των ανθρώπινων οστών.

Μέχρι στιγμής η μελέτη του επικεντρώνεται σε πτώματα, ωστόσο ο καθηγητής πιστεύει ότι η φασματοσκοπία Raman μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική και σε ζώντα άτομα. «Μπορούμε να αντικαταστήσουμε πολλές διαγνωστικές διαδικασίες με αυτή τη μέθοδο. Το μεγάλο πλεονέκτημά της είναι ότι είναι μη επεμβατική, πολύ ταχύτερη από τις κλασικές διαγνωστικές τεχνικές και πιο ακριβής» ανέφερε ο δρ Μόρις στο ειδησεογραφικό πρακτορείο ΒΒC Νews.

Πώς όμως μπορεί η μέθοδος Raman να προσφέρει ταχεία και ακριβή διάγνωση; Ο καθηγητής εξηγεί ότι, όταν ένα άτομο είναι άρρωστο ή πρόκειται να ασθενήσει, το χημικό «μείγμα» στους επίμαχους ανάλογα με τη νόσο ιστούς είναι διαφορετικό από εκείνο στους υγιείς ιστούς. Η φασματοσκοπία Raman εντοπίζει αυτές τις αλλαγές στους ιστούς. «Το λέιζερ Raman προσφέρει ένα μοριακό “αποτύπωμα” του κάθε δείγματος που αναλύει».

Ετσι, η διάγνωση γίνεται μέσα σε λίγα λεπτά και χωρίς να υπάρχει ανάγκη χρήσης ακτίνων Χ. Ο ασθενής τοποθετεί απλώς τον καρπό του σε ένα τραπέζι και μια συσκευή στέλνει ακτίνες λέιζερ σε ένα είδος βραχιολιού φτιαγμένου από πυρίτιο το οποίο φοράει στον καρπό του. Αφού οι ακτίνες διαπεράσουν το δείγμα, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα έχουν συλλεγεί αρκετές πληροφορίες οι οποίες αναλύονται αμέσως δίνοντας αποτέλεσμα για την κατάσταση των ιστών.

Το καινούργιο «εργαλείο» μπορεί να έχει διαφορετικές εφαρμογές: εκτός από «σάρωση» των οστών αναμένεται να προσφέρει και ανίχνευση της τερηδόνας στα δόντια, ακόμη και να καταργήσει σε κάποιες περιπτώσεις τις αιμοληψίες. Για παράδειγμα, η μέτρηση της χοληστερόλης θα καθίσταται δυνατή με εφαρμογή του λέιζερ στην καμπύλη του χεριού στο εσωτερικό μέρος του αγκώνα όπου τα αιμοφόρα αγγεία βρίσκονται πολύ κοντά στην επιφάνεια του δέρματος.

Μια άλλη εφαρμογή της μεθόδου Raman θα αφορά αντικατάσταση της συμβατικής μαστογραφίας. Το λέιζερ θα «στοχεύει» τον ιστό των μαστών, με αποτέλεσμα να παράγεται μια εικόνα με κατανομή διαφορετικών χρωμάτων τα οποία ουσιαστικά θα αποτυπώνουν τις διαφορές στη σύσταση του ιστού. Ετσι θα εντοπίζονται καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι ανάλογα με τις χαρακτηριστικές αλλαγές στη δομή των πρωτεϊνών καθώς και στην ποσότητα των πρωτεϊνών, των λιπιδίων και των νουκλεϊκών οξέων στον ιστό.

Ηδη ερευνητές από το Εργαστήριο Rutherford Αppleton και το Βασιλικό Νοσοκομείο του Gloucestershire στη Βρετανία χρησιμοποιούν τη φασματοσκοπία Raman για την ανάλυση ασβεστώσεων του μαστικού ιστού οι οποίες είναι πιθανόν να αποτελούν πρώιμα σημάδια καρκίνου. Η νέα μέθοδος, σύμφωνα με έναν εκ των επικεφαλής της μελέτης, τον δρα Νίκολας Στόουν, μπορεί μελλοντικά να σώσει πολλές ασθενείς από άχρηστες βιοψίες.