Τι πήγε στραβά στη Λιβύη;

Η Λιβύη πλήττεται από αστάθεια μετά την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι τον Οκτώβριο του 2011. Καθεμία από τις πολυάριθμες πολιτοφυλακές ελέγχει ένα τμήμα της χώρας ενώ οι διαδοχικές κυβερνήσεις αδυνατούν να επιβάλουν την εξουσία τους. Το BBC επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που αφορούν αυτή την υπό διάλυση χώρα.

Ποιος έχει τον έλεγχο στη Λιβύη;

Κανένας –και αυτό είναι το πρόβλημα. Δρουν πάμπολλες ένοπλες ομάδες –ως και 1.700 –με διαφορετικούς στόχους η καθεμία. Αλλά κοινός παρονομαστής είναι τα χρήματα και η εξουσία.

Στη διάρκεια της εξέγερσης κατά του Καντάφι, οποιοσδήποτε κρατούσε όπλο κέρδιζε τον σεβασμό και μερικοί θέλησαν όχι μόνο να συνεχιστεί αυτό αλλά και να πάρουν τον έλεγχο περιοχών και να επιβάλουν τη θέλησή τους. Μερικοί από αυτούς είναι ισλαμιστές, άλλοι αυτονομιστές και άλλοι φιλελεύθεροι. Εκτός από τις ιδεολογικές διαφορές, έχουν και φυλετικές και γεωγραφικές. Εκφράζονται ανησυχίες ότι θα ξεσπάσει εμφύλιος.

Δεν ήταν κάποτε σύμμαχοι όλοι αυτοί;

Τους ένωνε μόνο το μίσος για τον Καντάφι και τίποτε παραπάνω. Δεν υπήρξε καμία ομάδα επικεφαλής της εξέγερσης, αλλά η καθεμία έκανε τον δικό της πόλεμο στην περιοχή της. Υστερα από περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες δικτατορίας, δεν κατανοούν πώς λειτουργεί η δημοκρατία, γι’ αυτό αδυνατούν να κάνουν συμβιβασμούς. Ως αποτέλεσμα, η Λιβύη είχε τουλάχιστον πέντε κυβερνήσεις μετά τον Καντάφι.

Μετά τις εκλογές του περασμένου Ιουνίου η αστάθεια ενισχύθηκε καθώς οι χαμένοι αρνούνται να παραδεχθούν την ήττα τους. Γι’ αυτό η Λιβύη σήμερα έχει δυο ανταγωνιστικές κυβερνήσεις, μία στην Τρίπολη και άλλη –με τους νικητές των εκλογών –στην πόλη Τομπρούκ, περίπου 1.000 χλμ. μακριά.

Η Λιβύη έχει λάβει εξωτερική βοήθεια;

Ελάχιστη. Η Λιβύη παραμένει ένα απέραντο παζάρι όπλων τα οποία έχουν καταλήξει, μεταξύ άλλων, στο Σινά, στη Γάζα, ακόμη και στη Συρία και στο Ιράκ. Ο Αραβικός Σύνδεσμος ενδιαφέρεται περισσότερο για την αστάθεια στη Μέση Ανατολή και στην Αίγυπτο. Οι αφρικανικές χώρες είναι εκείνες που ανησυχούν πιο πολύ επειδή η κατάσταση στη Λιβύη αποσταθεροποιεί το Μάλι, τον Νίγηρα και τη Νιγηρία.

Η Δύση μόλις αρχίζει να ενδιαφέρεται για τη Λιβύη λόγω του φόβου ότι το Ισλαμικό Κράτος κερδίζει έδαφος στη χώρα. Διαθέτει παρακλάδια σε καθεμία από τις τρεις επαρχίες και λειτουργεί στρατόπεδα εκπαίδευσης στην Ανατολική Λιβύη.

Ναι. Εχουν σημειωθεί επιθέσεις εναντίον διπλωματών, μεταξύ των οποίων η δολοφονία του αμερικανού πρέσβη Κρίστοφερ Στίβενς στη Βεγγάζη, η απαγωγή του ιορδανού πρέσβη Φαουάζ αλ Ιτάν (που «ανταλλάχθηκε» με τζιχαντιστή φυλακισμένο στην Ιορδανία) και επιθέσεις στο ιταλικό προξενείο στη Βεγγάζη και στις πρεσβείες της Γαλλίας και της Ρωσίας στην Τρίπολη.

Ο βρετανός καθηγητής Ντέιβιντ Μπόλαμ συνελήφθη ως όμηρος στη Βεγγάζη και απελευθερώθηκε για λύτρα ενώ δυο τυνήσιοι δημοσιογράφοι που απήχθησαν, στη συνέχεια δολοφονήθηκαν.

Η Αυγή της Λιβύης ελέγχει το δυτικό τμήμα της χώρας, που περιλαμβάνει τη Μισράτα και την Τρίπολη. Επικεφαλής είναι αντάρτες από τη Μισράτα που επαίρονται ότι αντιστάθηκαν πιο λυσσαλέα στις δυνάμεις του Καντάφι. Οταν κατέλαβε την Τρίπολη τον περασμένο Αύγουστο, είχε την υποστήριξη του ανώτατου κληρικού της χώρας, σεΐχη Σαντίκ αλ Γκαριάνι, που προέτρεψε την Αυγή να κρατήσει με «σταθερό χέρι» την πρωτεύουσα.

Η Ανσάρ αλ Σαρία ελέγχει τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, τη Βεγγάζη, λίκνο της επανάστασης. Θεωρείται η πιο επικίνδυνη ισλαμιστική ένοπλη οργάνωση στη χώρα, μαζί με τους συμμάχους της από την Ταξιαρχία των Μαρτύρων της 17ης Φεβρουαρίου. Η Ανσάρ αλ Σαρία είναι υπεύθυνη για τη δολοφονία του Στίβενς, έχει διασυνδέσεις με άλλες ισλαμιστικές οργανώσεις και πιθανώς έχει στείλει μαχητές στη Συρία.

Το Συμβούλιο Σούρας Ισλαμικής Νεολαίας είναι η κυριότερη πολιτοφυλακή που πρόσκειται στο Ισλαμικό Κράτος. Εδρεύει στην Ντέρνα, κωμόπολη στις βορειοανατολικές ακτές της Λιβύης, περίπου 720 χλμ. από την Τρίπολη. Τον περασμένο Οκτώβριο ανακοίνωσε ότι η Ντέρνα είναι η πρώτη πόλη της Λιβύης που ενώθηκε με το παγκόσμιο χαλιφάτο του Ισλαμικού Κράτους.

Ο στρατηγός Χαλίφα Χαφτάρ έχει μια ισχυρή πολιτοφυλακή, τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA), και προωθείται ως ο κύριος αντίπαλος των ισλαμιστικών πολιτοφυλακών. Εχει την υποστήριξη της κυβέρνησης του Τομπρούκ και λέγεται ότι συντόνισε στρατιωτικές δραστηριότητες με την Αίγυπτο.