Κυψέλες ζωής για ασυνόδευτα προσφυγόπουλα

«Η θεραπεία αρχίζει τη στιγμή που δημιουργείται η κοινότητα». Γύρω από αυτή την κεντρική ιδέα ξεκίνησε πριν από 10 μήνες, στις γειτονιές της Αθήνας, να χτίζεται μια μικρή κοινωνία. Δέκα εγκαταλελειμμένα κτίρια, «θύματα» και αυτά της κρίσης, πήραν και πάλι ζωή μέσω του The HOME Project για να στεγάσουν 200 παιδιά που έχουν φτάσει στη χώρα μας ασυνόδευτα με τα κύματα της προσφυγικής κρίσης. Σε αυτούς τους δέκα ξενώνες φιλοξενίας 120 εργαζόμενοι και περισσότεροι από 100 εθελοντές συνθέτουν μαζί με τους τοπικούς φορείς μια κοινωνία υποστήριξης, ασφάλειας και ενδυνάμωσης.

«Εξαρχής δεν θέλαμε να είμαστε ακόμη μια οργάνωση που θα μεταφέρει τη βοήθεια μακριά από την κοινωνία των πολιτών. Αντιθέτως, είμαστε ένα κανάλι βοήθειας εκεί όπου υπάρχει περισσότερη ανάγκη» περιγράφει μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Σοφία Κουβελάκη, η καρδιά αλλά και το μυαλό του The HOME Project. Η οργάνωση, που γεννήθηκε στην αρχή της χρονιάς, με ιδρυτικό υποστηρικτή τον Ομιλο Libra, δεν μένει στον ρόλο του απλού χρηματοδότη. Λειτουργώντας αυτόνομα, αποτελεί «ομπρέλα» για συνεργαζόμενες ΜΚΟ, με τις οποίες λειτουργεί τους ξενώνες, παρέχοντας προστασία, υποστήριξη, εκπαίδευση και κοινωνική ένταξη σε ασυνόδευτους ανηλίκους.

Εχοντας εργαστεί η ίδια στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, από την αρχή της κρίσης βρέθηκε στη Λέσβο. Αυτό ήταν και το «μεγαλύτερο σχολείο», όπως το χαρακτηρίζει. Η εμπειρία της στο πεδίο έδειξε ότι ο μόνος βιώσιμος τρόπος ένταξης των παιδιών είναι η δημιουργία μιας «κυψέλης» υποστήριξης, που εμπλέκει την κοινωνία των πολιτών, τους εθελοντές, τους ΟΤΑ, την ίδια τη γειτονιά. Σε αυτό συμβάλλουν εταίροι, όπως το ΙΚΕΑ Foundation, που παρέχοντας χρηματοδότηση ή δωρεές σε είδος στηρίζουν τη μακροημέρευση του εγχειρήματος.

Αυτό είναι και το μοντέλο λειτουργίας των 10 ξενώνων, που παρέχουν σε 24ωρη βάση ένα πλαίσιο κάλυψης βασικών αναγκών στέγασης, διατροφής, εκπαίδευσης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ψυχολογικής και νομικής υποστήριξης. Παράλληλα, το 50% των εργαζομένων ανήκει στην προσφυγική και μεταναστευτική κοινότητα. Κεντρική ιδέα είναι όταν τα φιλοξενούμενα παιδιά ενηλικιώνονται να μπορούν να εργαστούν στις καινούργιες δομές, λειτουργώντας σαν mentalists των καινούργιων παιδιών.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), από το 2016 έχουν επισήμως καταγραφεί 9.000 παιδιά, εκ των οποίων άνω των 1.700 είναι άστεγα, σε camps ή σε συνθήκες κράτησης. «Για εμάς είναι άμεση η ανάγκη προστασίας των ασυνόδευτων ανηλίκων. Εχουν αναπτυχθεί στην Αθήνα, αλλά και στα νησιά, κυκλώματα παιδικής πορνείας και trafficking, με αποτέλεσμα τα παιδιά να είναι πιο τραυματισμένα εξαιτίας όσων αντιμετώπισαν από τη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, από ό,τι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους» λέει η κυρία Κουβελάκη. Σήμερα, ποσοστό πάνω από 35% των ασυνόδευτων ανηλίκων αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οσο και αν το πρόβλημα φαίνεται ανυπέρβλητο, η 10μηνη εμπειρία του The HOME Project, που έφτασε αισίως τα 200 φιλοξενούμενα παιδιά, δείχνει ότι η λύση βρίσκεται στις συνέργειες. Εχοντας εταίρους μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως Ιατρική Παρέμβαση, Μέλισσα, ΑΡΣΙΣ και Ηλιαχτίδα, καθώς και φορείς όπως ο Δήμος Αθηναίων, το Νοσοκομείο Παίδων, το American Community School (ACS) και η Tech Talent, έχει συνθέσει μια «θεραπευτική» καθημερινότητα για τους ανηλίκους, οι οποίοι δείχνουν μέσα σε διάστημα δύο-τριών μηνών θεαματική βελτίωση.

Το σχολείο είναι στην καθημερινότητά τους, ενώ τα απογεύματα κάνουν μαθήματα ελληνικών, αγγλικών, ψηφιακών δεξιοτήτων και coding, κολύμβηση, ψυχολογική υποστήριξη, ακόμη και θεραπευτική ιππασία. Τα Σαββατοκύριακα κάνουν συνδιδασκαλία με τους μαθητές του ACS, σε ελληνικά, αγγλικά, μαθηματικά, καλλιτεχνικά, μουσική και αθλητισμό. «Η εξέλιξη των παιδιών είναι μαγική. Μεταμορφώνονται μόλις αισθανθούν ασφάλεια και το κλειδί σε αυτό είναι η εκπαίδευση» λέει η κυρία Κουβελάκη. Παράλληλα, τρέχουν οι διαδικασίες για το άσυλο ή την οικογενειακή επανένωση, στην οποία το πρόγραμμα κατέχει ρεκόρ.

«Ενα μάθημα που έχουμε πάρει είναι ότι τα παιδιά, ειδικά τα κορίτσια, μας εκπλήσσουν συνεχώς. Είναι ευπροσάρμοστα. Ενώ φορούσαν μόνιμα τα χιτζάμπ, τώρα κάποιες κυκλοφορούν στον ξενώνα χωρίς, ή εκεί που ήταν αρνητικές όταν κάποιος άνδρας έτεινε το χέρι για χειραψία, τώρα έχουν κάνει βήματα» συνεχίζει η διευθύντρια της οργάνωσης, η οποία και πρόκειται να αναλάβει το μεγαλύτερο κομμάτι φιλοξενίας κοριτσιών, μετά το κλείσιμο ορισμένων ξενώνων. Ανάμεσα στις ήδη φιλοξενούμενες ασυνόδευτες ανήλικες βρίσκονται και τρεις μητέρες με τα μωρά τους.