τεμπλ γκράντιν, κάθριν τζόνσον
Τα ζώα σε μετάφραση. Χρησιμοποιώντας τα μυστήρια του αυτισμού για να αποκωδικοποιήσουμε τη συμπεριφορά των ζώων («Αnimals in Translation: Using the Μysteries of Αutism to Decode Αnimal Βehavior»)
Μετάφραση Ασημίνα Μητσομπόνου, Επιμέλεια Κυριάκος Αθανασιάδης Εκδόσεις Πολάρις, 2008,σελ.397, τιμή 22,00 ευρώ (τηλ.210 3836.482, www.polarisekdoseis.gr/productinfo/50)
Το βιβλίο αυτό είναι μια μεγάλη αποκάλυψη. Σε συγκλονίζει το ότι γράφτηκε από ένα «μαύρο πρόβατο» της κοινωνίας των ανθρώπων, μια γυναίκα με οξύτατα χαρακτηριστικά αυτισμού- έστω με τη βοήθεια της αναλύτριας νευροψυχιατρικών θεμάτων Κάθριν Τζόνσον. Επειτα σε συγκλονίζει το ότι αρχίζει με μια προσωπική εξομολόγηση- την αφήγηση της μαρτυρικής παιδικής ηλικίας ενός ατόμου «με ιδιαίτερη συμπεριφορά». Ολοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε ότι ο αυτισμός ταυτίζεται με ένα αντικοινωνικό εγώ, έναν «εαυτό» που κινείται αναρχοαυτόνομα, αδιάφορα και με συναισθηματική αποχή από ό,τι θα ήθελαν οι γύρω του. Αλλά κανείς μας – μάλλον- δεν φανταζόταν ότι αυτή η συμπεριφορά δεν ήταν παρά η συμπεριφορά όλων μας πριν από την παρείσφρηση του χρωμοσώματος Υ στο DΝΑ μας, προτού δηλαδή γίνουμε «έλλογα ζώα». Και αυτό είναι που σε συγκλονίζει κατά την ανάγνωση όλων των επόμενων κεφαλαίων του βιβλίου: το ότι μαθαίνεις για το πώς σκέφτονται τα ζώα, μαθαίνοντας το πώς θα σκεφτόμασταν εμείς αν κάποιος αφαιρούσε μερικά «κυκλώματα ενδοεπικοινωνίας» από τον εγκέφαλό μας- αν, δηλαδή, ήμασταν αυτιστικοί.

Η Τεμπλ Γκράντιν κατόρθωσε, παρά το απίστευτο όνομα με το οποίο τη βάφτισαν, να επιβιώσει στον κόσμο των ελλόγων. Το κατόρθωσε αντλώντας δύναμη από την επικοινωνία της με τον «άλλο κόσμο», εκείνον των ζώων. Μπόρεσε όχι μόνο να τελειώσει το σχολείο και να σπουδάσει, αλλά και να γίνει καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Μπορεί ακόμη να ντύνεται με παντελόνια, αποφεύγοντας κάθε δερματική επαφή με τους συνανθρώπους της, αλλά έχει βρει ουσιαστικό νόημα στη ζωή της. Εχει γίνει ένα εί δος μεταφραστή των ζώων και η βιομηχανία τροφίμων την καλοπληρώνει για τις συμβουλές της στον τρόπο χειρισμού των ζώων που φθάνουν στο πιάτο μας. Τα άρθρα της για το κατά πόσο τα ζώα έχουν συνείδηση (βλ. www.grandin.com/welfare/animals.people.autism.true.consciousness.html) ή το ποια είναι τα όρια των «δικαιωμάτων των ζώων» είναι χαρακτηριστικά για το πόσο συνεισφέρει στην επιστήμη η ματιά της «από την άλλη σκοπιά».

Το ίδιο το βιβλίο είναι εξαιρετικό. Γραμμένο απλά και γεμάτο παραδείγματα από την καθημερινή επαφή της Τεμπλ με τα ζώα, μας δίνει έναν πλούτο γνώσης για το τι τα ερεθίζει, τι τα χαροποιεί, τι τα φοβίζει… Είναι το καλύτερο βιβλίο για όσους έχουν ανακαλύψει την αμόλευτη από υστεροβουλίες αγάπη των ζώων. Αλλά είναι και υπέροχη βοήθεια για όσους ζουν με ένα αυτιστικό άτομο στην οικογένεια. Η ζωή αμφοτέρων μετά την ανάγνωσή του θα είναι πολύ πιο καλή και εύκολη.

Θα κλείσουμε με μία παραίνεση για όσους ζυγιάζουν ακόμη την πρότασή μας για ανάγνωση αυτού του μοναδικού βιβλίου: Οσοι έχετε πρόσβαση στο Διαδίκτυο και άνεση στην κατανόηση των αγγλικών, παρακολουθήστε το υπέροχο ντοκυμαντέρ του ΒΒC για την Γκράντιν, «Τhe Woman Who Τhinks Like a Cow». Θα βρείτε το πρώτο μέρος του στη διεύθυνση www.youtube.com/watch? v=46ycu3JFRrΑ και από εκεί θα οδηγηθείτε στα υπόλοιπα τέσσερα μέρη του. Η δύναμη της εικόνας – της «γλώσσας των ζώων και των αυτιστικών»- θα σας πείσει.

a.kafantaris@gmail.com