Η ώρα για το (πολιτικό) plan B του Αλ. Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται πως έχει σημάνει. Με φόντο την εμπλοκή στη συζήτηση των κυβερνητικών κλιμακίων με τους δανειστές –καθώς από τις πρώτες επαφές δεν φαίνεται «φως» σε κανένα πεδίο –η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός βρίσκονται αντιμέτωποι με την εντεινόμενη κοινωνική πίεση αφενός, και την επανεμφανιζόμενη εσωκομματική αντίδραση αφετέρου. Ο συνδυασμός των πιέσεων έχει ήδη πυροδοτήσει διαδικασίες, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες ο ίδιος ο κ. Τσίπρας αναμένεται το αμέσως προσεχές διάστημα να φανερώσει τις διαθέσεις του.
Η απεργιακή κινητοποίηση της προηγούμενης εβδομάδας και η σύνθεση του πλήθους στις μαζικές διαδηλώσεις της Πέμπτης θορύβησαν εμφανώς το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου.
Οσοι από τους συνεργάτες του Πρωθυπουργού είχαν παραμείνει στην Αθήνα και δεν συνόδευσαν τον κ. Τσίπρα στο Λονδίνο και στη Σύνοδο των Δωρητών για τη Συρία ήταν εμφανώς μουδιασμένοι από τις πολυπληθείς συγκεντρώσεις της Πέμπτης. Σε αυτές «συναντήθηκαν» ελεύθεροι επαγγελματίες, δημόσιοι υπάλληλοι, αγρότες, καταστηματάρχες, εργαζόμενοι στον κλάδο του εμπορίου και της εστίασης και εν πολλοίς μεγάλες ομάδες πολιτών, οι οποίοι –κατά τα λεγόμενά τους –ουδέποτε είχαν συμμετάσχει σε τέτοιου είδους διαμαρτυρίες τα προηγούμενα χρόνια. Κατά τις εκτιμήσεις συνδικαλιστικών και άλλων παραγόντων, στη διαδήλωση της προηγούμενης Πέμπτης ίσως και να έγινε η πρώτη συνάντηση της «πλατείας» του 2011-14 με τη «νέα πλατεία», η οποία όμως αυτή τη φορά αντιδρά κατά της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.
Παράλληλα, κομματικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ διαπιστώνουν με απογοήτευση ότι στο κύμα της αντίδρασης δεσπόζει η οργανωτική υπεροχή του ΚΚΕ σε συγκεκριμένους κλάδους. Επιπλέον, πληροφορίες αναφέρουν ότι η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ενδεχομένως σε συνεργασία (ή πάντως σε συμφωνία) με τη ΛΑΕ του Π. Λαφαζάνη, «ροκανίζει» τις όποιες κομματικές δομές του ΣΥΡΙΖΑ σε συνδικαλιστικό επίπεδο και στον χώρο των κομματικών οργανώσεων, ενώ με αντίστοιχες διαθέσεις και σχεδιασμούς κινούνται πρώην στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όπως ο Αλ. Μητρόπουλος.
Η επίδραση των εκδηλώσεων αυτών στο κοινωνικό πεδίο, σε συνδυασμό με τις εντεινόμενες πιέσεις από την πλευρά των δανειστών και την απόρριψη των προτάσεων της κυβέρνησης για το Ασφαλιστικό και το Φορολογικό, διαμορφώνουν ένα νέο περιβάλλον και στο εσωκομματικό πεδίο του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι πρώτες ανησυχίες και ενδείξεις με βάση τα νέα δεδομένα παρουσιάστηκαν στην τελευταία συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, όπου εκτάκτως παρέστη και ο Αλ. Τσίπρας.
Φυγή προς τα εμπρός ή προς την έξοδο;


Σύμφωνα με κάποιες πηγές πληροφόρησης, στη συζήτηση που έγινε εκδηλώθηκε για πρώτη φορά από στελέχη που είτε συμμετέχουν είτε ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της ομάδας των «53» έντονος προβληματισμός για το κατά πόσον ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σε θέση να επιβιώσει εφαρμόζοντας το Μνημόνιο. Κατά μία εκδοχή δε, ο προβληματισμός αυτός ερμηνεύτηκε και ως διάθεση κάποιων να υπερασπιστούν τη λογική της «ηρωικής εξόδου», παρά να βαδίσουν στον δρόμο της πολιτικής φθοράς που αναπόφευκτα προκαλείται από την εφαρμογή του Μνημονίου και την ολοένα μεγαλύτερη διάψευση των προσδοκιών που καλλιεργήθηκαν προεκλογικώς.
Κατά την επίσημη κομματική διαρροή, η απάντηση του κ. Τσίπρα σε αυτές τις ανησυχίες ήταν: «Η κυβέρνηση πήρε τρεις φορές, μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο, νομιμοποίηση από τον ελληνικό λαό. Σε κάποιους αυτό δεν αρέσει, αλλά δεν είναι αυτοί που μας νομιμοποιούν και μας στηρίζουν. Είναι ο ελληνικός λαός που μας έδωσε καθαρή εντολή να υλοποιήσουμε τη συμφωνία κρατώντας απαρέγκλιτα τις κόκκινες γραμμές που αφορούν την προστασία των αδύναμων, την προστασία των πολλών. Και αυτό θα κάνουμε απέναντι σε οργανωμένα συμφέροντα, τόσο εκτός όσο και εντός της χώρας».
Παρά τον αισθητό κλονισμό της πίστης κάποιων κομματικών στελεχών, στην πορεία που φέρεται να έχει χαράξει η κυβέρνηση, οι πληροφορίες από το πρωθυπουργικό περιβάλλον συγκλίνουν στο ότι ο κ. Τσίπρας έχει επιλέξει να επιδιώξει όλους τους δυνατούς συμβιβασμούς ώστε να κλείσει η αξιολόγηση και να αποτραπεί η δημιουργία ενός νέου κλίματος αμφισβήτησης, αστάθειας και (νέας) κρίσης εμπιστοσύνης εκ μέρους των ευρωπαίων συνομιλητών του.
Σε ό,τι αφορά τη δική του αντίδραση, κάποιες πηγές αφήνουν να εννοηθεί ότι σύντομα θα εκδηλωθεί μια σειρά από πρωτοβουλίες.
Το παιχνίδι μεταφέρεται στη Βουλή


Ο κ. Τσίπρας λέγεται ότι έχει επίγνωση της αναταραχής και ανησυχίας που επικρατεί στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ. Παρά την απουσία δημόσιων εκδηλώσεων άρνησης ως προς την ψήφιση του πακέτου σκληρών μέτρων, καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι τουλάχιστον πέντε-έξι βουλευτές του κόμματος αμφιταλαντεύονται ή και έχουν αποφασίσει να μην ψηφίσουν τα μέτρα για το Ασφαλιστικό και τους αγρότες.
Ο Πρωθυπουργός κατά πάσα βεβαιότητα γνωρίζει ονόματα και διαθέσεις. Σύμφωνα δε με πληροφορίες, έχει ήδη αποσπάσει τη διαβεβαίωση του βουλευτή Β’ Αθήνας Ι. Θεωνά ότι σε περίπτωση που εκείνος αποφασίσει να μην ψηφίσει τα μέτρα, θα παραδώσει και τη βουλευτική του έδρα, όπως έχει ήδη πράξει προ μηνών ο Γαβρ. Σακελλαρίδης. Ο κ. Θεωνάς ήταν ένας από τους πρώτους που στις θυελλώδεις κομματικές συνεδριάσεις μετά το 2012 και πριν από τις εκλογές του 2015 είχε εκφράσει τις επιφυλάξεις του για την πορεία που θα ακολουθούσε ο ΣΥΡΙΖΑ και για τα περιθώρια τήρησης όλων όσων είχε υποσχεθεί. Παρά ταύτα, στην κρίσιμη περίοδο που προηγήθηκε των εκλογών του Σεπτεμβρίου παραιτήθηκε από τη θέση του διοικητή του ΙΚΑ και κατέβηκε υποψήφιος στη Β’ Αθήνας.
Στο πεδίο της διαχείρισης της ΚΟ εκτιμάται ότι ο κ. Τσίπρας θα επιδιώξει να δρομολογήσει τις γενικότερες εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό. Κατά τα όσα μεταδίδουν θεσμικοί συνομιλητές του Πρωθυπουργού, οι εισηγήσεις που έχουν κατατεθεί στο Μέγαρο Μαξίμου προτρέπουν τον κ. Τσίπρα να «παίξει το χαρτί της Βουλής».
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, μια σκέψη που φαίνεται να ωριμάζει στο πρωθυπουργικό επιτελείο είναι να αποφευχθεί η λογική επιβολής της κομματικής πειθαρχίας κατά τις κρίσιμες ψηφοφορίες για τα προαπαιτούμενα της αξιολόγησης. Στόχος μιας τέτοιας πρωτοβουλίας είναι να εκφραστούν ελεύθερα οι βουλευτές, κατά συνείδηση, ούτως ώστε είτε να πιεστούν εμμέσως, υπό το «βάρος της ευθύνης για την ανατροπή της κυβέρνησης της Αριστεράς», είτε να δρομολογηθούν εξελίξεις, σε περίπτωση που η κυβερνητική πλειοψηφία υποχωρήσει κάτω από τους 151 βουλευτές.
Το «φλερτ» με Γεννηματά


Με αυτό το σκεπτικό, ο κ. Τσίπρας έσπευσε την προηγούμενη εβδομάδα να συναντηθεί (την ίδια ημέρα) με την πρόεδρο του ΠαΣοΚ, Φώφη Γεννηματά, και τον Φ. Κουβέλη. Οι ανεπίσημες διαρροές, που άφηναν να εννοηθεί ότι η συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ – ΠαΣοΚ είναι υπό συζήτηση, προκάλεσαν μεν την έντονη αντίδραση της Χαριλάου Τρικούπη, πλην όμως στο επιτελείο της κυρίας Γεννηματά κατάλαβαν κάπως αργά ότι παγιδεύτηκαν στην επικοινωνιακή τακτική και στην πολιτική υστεροβουλία του κ. Τσίπρα. Υπό τις συνθήκες αυτές, αυτή την περίοδο δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι το ΠαΣοΚ είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ, όμως δύο στοιχεία θεωρούνται βέβαια, κατά τα όσα αναφέρουν στελέχη και των δύο κομμάτων: αφενός ότι μία μερίδα του ΠαΣοΚ σκέφτεται την προσέγγιση με την κυβέρνηση, και αφετέρου ότι το Μέγαρο Μαξίμου θα «παίξει» αυτό το χαρτί, προκειμένου να ασκήσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πίεση στη Χαριλάου Τρικούπη. Παράλληλα δε, κυρίαρχη είναι η εκτίμηση ότι ο δίαυλος επικοινωνίας της κυβέρνησης με τον Β. Λεβέντη παραμένει ανοιχτός, παρά τις επιθετικές δημόσιες δηλώσεις του επικεφαλής της Ενωσης Κεντρώων, οι οποίες εκτιμάται ότι έχουν κατά μείζονα λόγο διαπραγματευτικό χαρακτήρα.


Διλήμματα και αντιφάσεις
Οι φήμες για «θυσία» Κατρούγκαλου
Με αυξανόμενη ένταση διακινούνται τις τελευταίες ημέρες τα σενάρια ανασχηματισμού. Με φόντο το μέχρι στιγμής αδιέξοδο στις συζητήσεις με τους δανειστές επί του σχεδίου Κατρούγκαλου για το Ασφαλιστικό, εκτιμάται ότι ο υπουργός Εργασίας τελεί υπό προθεσμία και ότι σε περίπτωση οριστικής εμπλοκής θα «θυσιαστεί», ώστε να ενεργοποιηθούν αμέσως εναλλακτικά σενάρια.
Μια ενδεχόμενη απομάκρυνση του κ. Κατρούγκαλου εξετάζεται να συνδυαστεί με μια απόπειρα του κ. Τσίπρα να προσκαλέσει έναν ευρύτερο πολιτικό διάλογο για το Ασφαλιστικό, ενδεχομένως με θεσμικά χαρακτηριστικά, ώστε να ζητήσει τις προτάσεις των κομμάτων και να διαμορφώσει μία «εθνική διαπραγματευτική θέση».
Χαρακτηριστική σε αυτό το πλαίσιο ήταν μια αντίφαση μεταξύ Πρωθυπουργού και υπουργού Εργασίας την προηγούμενη Πέμπτη.
Ενώ ο Πρωθυπουργός από το Λονδίνο κατηγορούσε ουσιαστικά τους εκπροσώπους των δανειστών ότι δεν ανοίγουν τα χαρτιά τους στο Ασφαλιστικό, ο υπουργός Εργασίας από την Αθήνα επαναλάμβανε (για δεύτερη φορά σε διάστημα τριών ημερών) ότι οι θέσεις των δανειστών «είναι γνωστές» και ότι, αν και «δεν έχουν ζητήσει ανοικτά την περικοπή συντάξεων», εμμένουν σε πολύ συγκεκριμένα σημεία, όπως η διασύνδεση της καταβολής εθνικής σύνταξης με το συνολικό εισόδημα των δικαιούχων και η αύξηση της 15ετίας σε 20ετία για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Ο κ. Κατρούγκαλος λέγεται ότι έχει επίγνωση των σκέψεων που γίνονται στο Μέγαρο Μαξίμου και κατά κάποιους οι δηλώσεις που κάνει είναι ενδεικτικές. Οπως επισημαίνεται, τις τελευταίες ημέρες έχει αποφύγει επανειλημμένως να μιλήσει για «κόκκινες γραμμές» της κυβέρνησης, ενώ καταφεύγει συχνά σε μια φράση που ερμηνεύεται ως ένα είδος μηνύματος. Σύμφωνα με αυτά, ο υπουργός Εργασίας δηλώνει με κάθε ευκαιρία ότι ευελπιστεί πως θα προκύψει σύντομα «μια λύση συμφέρουσα για τον τόπο». Ως προς αυτό, εκτιμάται ότι εκφράζει τις διαθέσεις της κυβέρνησης και συνδέει τις πολιτικά επώδυνες αποφάσεις για το Ασφαλιστικό με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την έναρξη της συζήτησης για το χρέος.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ