Η Ελλάδα επιθυμεί να ενισχυθεί η συνεργασία με την Τουρκία, αλλά δεν συζητά την πραγματοποίηση κοινών περιπολιών στο Αιγαίο επανέλαβε ο Νίκος Κοτζιάς κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε τη Διεθνή Διάσκεψη για τον Θρησκευτικό και Πολιτιστικό Πλουραλισμό και της Ειρηνική Συνύπαρξη στη Μέση Ανατολή που ολοκληρώθηκε το μεσημέρι της Τρίτης στην Αθήνα.
Ο υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Γερμανία και η πρόθεση να ανοίξουν κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας υπάρχει. Οι κινήσεις αυτές όμως δεν δεσμεύουν την ΕΕ, καθώς οι δικές της αποφάσεις λαμβάνονται από την Επιτροπή και εν τέλει από το Συμβούλιο Υπουργών και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Κατά τον κ. Κοτζιά, η Τουρκία έχει μία σειρά υποχρεώσεων που πρέπει να εκπληρώσει και οι οποίες αφορούν τόσο στη Συμφωνία Επανεισδοχής που έχει υπογράψει με την Ελλάδα, ήδη από το 2001, όσο και με την ΕΕ, που βρίσκεται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές πάντως, το ζήτημα των κοινών περιπολιών ετέθη από την Άνγκελα Μέρκελ προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη συνάντηση που είχαν οι δύο ηγέτες πρόσφατα στην Άγκυρα.
Άλλες πηγές σημείωναν όμως ότι το θέμα των κοινών περιπολιών δεν συζητείται υπό τη διάσταση που έχει λάβει στον ελληνικό Τύπο. Άλλωστε, δεν υπάρχει καταγεγραμμένο σε κανένα επίσημο κείμενο, ενώ ακόμη και στο αναθεωρημένο Σχέδιο Δράσης ΕΕ – Τουρκίας έχει απαλειφθεί η αναφορά σε ενίσχυση της συνεργασίας της τουρκικής με την ελληνική ακτοφυλακή.
Απλώς, σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχει διαμορφωθεί η άποψη ότι η Ελλάδα και η Τουρκία είναι δύο κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ και θεωρείται λογικό να μπορούν να συνεργαστούν σε ένα τόσο σημαντικό θέμα όπως το προσφυγικό. Θα πρέπει να θεωρείται σαφές ότι τόσο το Βερολίνο όσο και άλλοι σημαντικοί παίκτες θα επιδιώξουν να υπάρξει ουσιαστική ενίσχυση του Frontex (σσ. ήδη η Γαλλία έχει καταθέσει non paper για το ζήτημα αυτό στους ευρωπαίους εταίρους της) που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ομπρέλα για κοινή δράση Ελλήνων και Τούρκων στο Αιγαίο. Το ζήτημα, σε αυτή την περίπτωση όμως, θα μετατεθεί στις αρμοδιότητες της κάθε πλευράς καθώς και στην περιοχή που θα καλύπτει η κοινή δράση.
Η Διεθνής Διάσκεψη των Αθηνών για τον θρησκευτικό και πολιτιστικό πλουραλισμό ολοκληρώθηκε χωρίς, όπως φαίνεται, εντυπωσιακά αποτελέσματα. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, υπήρξαν διαφωνίες στις διατυπώσεις της τελικής Δήλωσης, που θα εκδοθεί από το προεδρείο και όχι από τη Διάσκεψη όπως είπε ο ίδιος ο κ. Κοτζιάς. Οι ίδιες πηγές επιμένουν ότι εκφράστηκαν διαφωνίες από πλευρές όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ.
Η ελληνική πλευρά περιέλαβε στην Τελική Δήλωση την πρότασή της για τη σύσταση ενός Παρατηρητηρίου (Research Center) που ουσιαστικά θα καταγράφει τις εξελίξεις στη θρησκευτική ελευθερία στη Μέση Ανατολή. Η οργάνωση και ο ακριβής σκοπός αυτού του Παρατηρητηρίου όμως παραμένουν υπό διαβούλευση και θα εξειδικευθούν μελλοντικά.
Η κυβέρνηση και ο κ. Κοτζιάς προσωπικά ελπίζουν ότι αξιοποιώντας τις φιλικές σχέσεις της χώρας με τα περισσότερα κράτη της ευρύτερης περιοχής θα μπορούσε να λειτουργήσει διαμεσολαβητικά και μέσω της θρησκευτικής διπλωματίας να γεφυρώσει διαφορές και να αποτρέψει, εν τίνι μέτρο, την έξοδο των πληθυσμών από τη Μέση Ανατολή. Από αυτή την άποψη, το γεγονός ότι συγκεντρώθηκαν τόσοι θρησκευτικοί ηγέτες στην Αθήνα δεν μπορεί να παραγνωριστεί και για την εικόνα της χώρας στην περιοχή ήταν μία καλή ευκαιρία ώστε αυτή να βελτιωθεί.
Ο υπουργός επανέλαβε ότι η ΕΕ πρέπει να στηρίξει χώρες όπως η Ιορδανία και ο Λίβανος, που φιλοξενούν μεγάλους αριθμούς προσφύγων, αλλά και να προσέξει να μη διαταραχθεί περαιτέρω η κατάσταση στην Αίγυπτο. Ωστόσο, δεν μπορεί επίσης να παραγνωριστεί ότι με την εξαίρεση του ολλανδού υπουργού Εξωτερικών, οι υπόλοιποι ομόλογοι του κ. Κοτζιά δεν ήρθαν στη Διάσκεψη, κάτι που μπορεί να σημαίνει πολλά, μπορεί και τίποτε. Χαμηλή ήταν επίσης η εκπροσώπηση των Αμερικανών.
Παρασκηνιακά πάντως διεξάγονται διάφορες πρωτοβουλίες, μάλλον ανταγωνιστικές, στο πλαίσιο του διαθρησκευτικού – διαπολιτισμικού διαλόγου. Χώρες με παραδοσιακή επιρροή στη Μέση Ανατολή, όπως η Γαλλία και η Ρωσία, κινούνται εκμεταλλευόμενες το πολιτικό βάρος τους (όπως πχ με την πρόσφατη συνάντηση στο Παρίσι αλλά και με μία ανάλογη που σχεδιάζεται από το Πατριαρχείο Μόσχας το προσεχές διάστημα). Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, σε συνεργασία με το American Jewish Committee, διοργανώνει επίσης στην Αθήνα, στις 20-21 Οκτωβρίου, Διεθνές Συνέδριο με τίτλο «Πνευματικά Κέντρα και Διασπορά». Όλες αυτές οι κινήσεις έχουν αποκτήσει σημαντική δυναμική στο πλαίσιο όμως ενός ευρύτερου γεωπολιτικού παιχνιδιού στη Μέση Ανατολή.
