Τρίτο πρόγραμμα ή χάος

Το χάος είναι ελληνική λέξη. Πουθενά αλλού όμως δεν την χρησιμοποιούν τόσο συχνά όσο τελευταία στη Γερμανία. Και αυτό πάντα σε συνάρτηση με ελληνικά φαινόμενα: χαοτική διοίκηση, χαώδεις καταστάσεις, κυβερνητικό χάος. Ο όρος έχει γίνει ενδιάμεσα συνώνυμο της πολιτικής του Αλέξη Τσίπρα και του Γιάνη Βαρουφάκη.

Το Βερολίνο έχει συμβιβαστεί με την ιδέα ότι ο έλληνας πρωθυπουργός θα επιμείνει μέχρι τέλους στο «Οχι» έναντι των προτάσεων των δανειστών.

Οι συζητήσεις στρέφονται έτσι γύρω από το ερώτημα τι θα γίνει την «επόμενη μέρα». Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες συμφωνούν ότι οι εκπρόσωποι των δανειστών δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ξαναπιάσουν το νήμα των διαπραγματεύσεων με την Αθήνα. Οι πρώτοι εξαρτούν όμως την ταχύτητά τους από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. «Αν οι Ελληνες πουν «Ναι», τότε οι συνομιλίες θα ξαναρχίσουν αμέσως» λέει αξιωματούχος του κόμματος. «Διαφορετικά, θα υπάρξει νέα αναμονή έως ότου η ελληνική κυβέρνηση αποδείξει έμπρακτα ότι δεν θα επαναλάβει την παλιά παρελκυστική τακτική της».

Οι Σοσιαλδημοκράτες, αντίθετα, αποφεύγουν τέτοια συνάρτηση. «Δεν έχουμε τον χρόνο για τέτοιες πολυτέλειες» λέει ο σοσιαλδημοκράτης βουλευτής Νόρμπερτ Σπίνρατ. Οι συνομιλίες θα επαναληφθούν εξίσου γρήγορα ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα –υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα υπάρξει ενδοκυβερνητικό χάος στην Αθήνα σε περίπτωση υπερίσχυσης του «Ναι».

Οι γερμανοί πολιτικοί αναλογίζονται με δέος τις επιπτώσεις που θα έχει τις επόμενες εβδομάδες η πλήρης διακοπή της χρηματοδότησης της χώρας. Ολοι αναγνωρίζουν ότι πρέπει να υπάρξει μεταβατική βοήθεια, κανείς δεν έχει όμως διατυπώσει ως τώρα σχετικές προτάσεις. Πολλοί ποντάρουν στην επανάληψη της παροχής ρευστότητας μέσω των πιστώσεων τύπου ELA στις ελληνικές τράπεζες από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, χωρίς να βάζουν όμως και το χέρι τους στη φωτιά για αυτό. Σίγουρο είναι μόνο ότι η γερμανική κυβέρνηση επεξεργάζεται σχέδιο για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Στο στόχαστρο είναι η συνέχιση της τροφοδοσίας της χώρας από γερμανικές επιχειρήσεις με ζωτικά προϊόντα, όπως φάρμακα.

Το μεγάλο ζητούμενο είναι όμως ένα τρίτο πρόγραμμα βοήθειας από το ευρωπαϊκό ταμείο χρηματοπιστωτικής στήριξης ESM. Το ταμείο αυτό, που φέρει την υπογραφή του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, δίνει βοήθεια μόνο υπό αυστηρούς όρους. «Το τρίτο πρόγραμμα θα είναι πολύ πιο σκληρό από ό,τι τα δύο προηγούμενα» προβλέπει γερμανική κυβερνητική πηγή. «Κι αυτό επειδή στους όρους του ταμείου θα προστεθούν και οι όροι των δανειστών, οι οποίοι δεν εμπιστεύονται πλέον τις προφορικές υποσχέσεις της ελληνικής κυβέρνησης». Η σύγκρουση με την Αθήνα είναι λοιπόν προγραμματισμένη –κάτι που προοιωνίζεται και χρονοβόρες διαπραγματεύσεις.

Η παροχή του τρίτου προγράμματος προσκρούει όμως και σε νομικά εμπόδια. Και αυτό επειδή, σύμφωνα με το καταστατικό του ESM, τέτοια βοήθεια δίνεται μόνο εάν αυτή συντελεί στη διατήρηση της χρηματιστικής σταθερότητας της συνολικής ευρωζώνης. Εδώ ωστόσο τα πνεύματα διχάζονται. Ορισμένοι πολιτικοί, όπως ο κ. Σπίνρατ, θεωρούν αυτονόητο ότι τυχόν χρεοκοπία της Ελλάδας θα έθετε σε κίνδυνο ολόκληρη τη νομισματική ένωση. Αλλοι ωστόσο, όπως ο χριστιανοδημοκράτης πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της γερμανικής Βουλής Γκούντερ Κριχμπάουμ, αντιλέγουν σε αυτό. Και προς τον σκοπό αυτόν επικαλείται, μεταξύ άλλων, τις πρόσφατες δηλώσεις της κυρίας Μέρκελ, ότι το ευρώ δεν κινδυνεύει από ένα οικονομικό ναυάγιο της Ελλάδας.

Ο δρόμος προς το τρίτο πρόγραμμα είναι όμως μακρύς και για άλλους λόγους. Και αυτό επειδή –πέρα από την εξέτασή του από την ΕΚΤ και την Κομισιόν –πρέπει επίσης να εγκριθεί από ορισμένα κοινοβούλια, όπως το γερμανικό. Το τελευταίο θα συνεδριάσει δύο φορές για αυτό: Μια πρώτη για να δώσει εξουσιοδότηση στην κυβέρνηση να αρχίσει διαπραγματεύσεις με την Αθήνα. Και μια δεύτερη για να εγκρίνει το τελικό τους αποτέλεσμα –κάτι που χρειάζεται επίσης πολύ χρόνο.

Τέτοια χρονική επιμήκυνση δεν φαίνεται όμως να «χαλά» τον κ. Σόιμπλε, ο οποίος τη δικαιολογεί με το επιχείρημα ότι οι διαπραγματεύσεις αρχίζουν τώρα πάλι από το «σημείο μηδέν». Ο ίδιος δείχνει πάντως ότι δεν περιμένει μια ευτυχή έκβασή τους. Αυτό, λέει, θα συμβεί μόνο αν η Αθήνα αλλάξει ριζικά στάση –κάτι που είναι εντελώς εξωπραγματικό.

Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών γιόρτασε, κατά τα άλλα, την περασμένη εβδομάδα ένα απροσδόκητο comeback στην πολιτική σκηνή αναφορικά με την Ελλάδα. Τόσο στην Κοινοβουλευτική Ομάδα των Χριστιανοδημοκρατών τη Δευτέρα, όσο και στη γερμανική Βουλή την Τετάρτη έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη συζήτηση για την Ελλάδα.

«Το χρωστά στους χαοτικούς έλληνες πολιτικούς» λέει ο κ. Σπίνρατ. Παρ’ όλα αυτά, προσθέτει, η καγκελάριος παραμένει ο κύριος του παιχνιδιού. Αυτή είναι η μόνη που μπορεί να βάλει κάποια τάξη στο «χάος» της κοινοβουλευτικής της ομάδας, μεγάλο μέρος της οποίας τάσσεται κατά τρίτου προγράμματος –για να μπορέσει έτσι να επισπεύσει την παροχή του προγράμματος και να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τους «χαοτικούς» Ελληνες.