Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ επιδείνωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους, με την κατάρρευση των εσόδων και τον απόλυτο εκτροχιασμό των δαπανών, έχει δημιουργήσει μια εκρηκτική, πολύ δύσκολη κατάσταση, η οποία απειλεί, αν δεν ελεγχθεί άμεσα και αποτελεσματικά, να υπονομεύσει τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της χώρας, να μας οδηγήσει σε μια παρατεταμένη εθνική περιπέτεια.
Το οξύτατο δημοσιονομικό πρόβλημα απαιτεί ριζοσπαστικές πρωτοβουλίες και μέτρα που είμαι βέβαιος ότι η νέα κυβέρνηση θα λάβει. Είναι ουτοπία εδώ που φθάσαμε να πιστεύουμε ότι η δημοσιονομική εκτροπή θα αντιμετωπιστεί χωρίς ανάπτυξη, με τους λίγους ειλικρινείς και συνεπείς να πληρώνουν πολλά, χωρίς σημαντικές και επώδυνες περικοπές δαπανών. Ατυχώς, η Ιρλανδία, η οποία έχει λάβει επώδυνα μέτρα για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής εκτροπής, χρησιμοποιείται σαν παράδειγμα του τι πρέπει να πράξουμε, σαν σημείο αναφοράς και σύγκρισης για τις αγορές.
Κατά τη γνώμη μου, η χώρα πρέπει να κινηθεί γύρω από τέσσερις βασικούς άξονες προσαρμογών:
* Τον άμεσο και με μόνιμο χαρακτήρα περιορισμό των δημοσιονομικών δαπανών, της σπατάλης και των μελλοντικών υποχρεώσεων με δέσμη συγκεκριμένων μέτρων, με αναδιάρθρωση του ευρύτερου δημοσίου τομέα και με στοχευμένες πρωτοβουλίες που θα ακουμπάνε όλες τις κατηγορίες δαπανών, εκτός τόκων και χρεολυσίων.
* Ουσιαστική και ριζική φορολογική μεταρρύθμιση με σοβαρή και δίκαιη διεύρυνση της φορολογικής βάσης που θα ακουμπάει τους πολλούς, με κατάργηση όλων των ειδικών ευνοϊκών ρυθμίσεων, με φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, του πλούτου, των εσόδων από υπεραξίες κινητών αξιών και των κληρονομιών, με σοβαρά κίνητρα και ποινές για επαναπατρισμό κεφαλαίων, με περιορισμό της εκτεταμένης φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής.
* Αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας που συμπεριλαμβάνει και ένα στοχευμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων.
* Σοβαρές διαρθρωτικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων τομών στις δαπάνες υγείας και άμυνας, τις ΔΕΚΟ, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τη λειτουργία των αγορών και την εφαρμογή της κοινωνικής πολιτικής, καθώς και μιας αποτελεσματικής και ουσιαστικής ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, που θα αυξάνει σοβαρά τις εισφορές και όχι μόνο θα θίγει υφιστάμενα δικαιώματα αλλά κυρίως θα περιορίζει μελλοντικές υποχρεώσεις.
Το κρίσιμο ζήτημα στην παρούσα συγκυρία είναι οι προωθούμενες αλλαγές να αποτελέσουν μέρος ενός απολύτως δεσμευτικού τριετούς πλάνου, στο πλαίσιο του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης το οποίο θα υποβάλει η κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον προσεχή Ιανουάριο, και ακόμη κρισιμότερο, κατά την άποψή μου, είναι η υλοποίηση αυτού του πλάνου με συνέπεια, χωρίς παρεκκλίσεις και παλινωδίες. Πηγή των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα είναι το διεθνές έλλειμμα φερεγγυότητας και αξιοπιστίας, η αποκατάσταση των οποίων πρέπει να είναι η άμεση προτεραιότητά μας. Οι αγορές, ατυχώς, μας έχουν αναδείξεικαι με μια δόση υπερβολής- στο κυρίαρχο πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με αναφορές ότι αποτελούμε απειλή για την πορεία του ευρώ και για τη συνοχή της. Η Ευρωπαϊκή Ενωση επίσης μας «χρησιμοποιεί» τελευταία για να στείλει ένα σκληρό μήνυμα πειθαρχίας και στα υπόλοιπα μέλη της Ενωσης με δημοσιονομικά προβλήματα. Είμαστε στη γωνία, βαριά τραυματισμένοι, αλλά ζωντανοί. Πρέπει να βρούμε τη δύναμη, τη θέληση, τη δέσμευση, την κοινωνική συνοχή και το πρόγραμμα να βγούμε από το σημερινό αδιέξοδο μόνοι μας, χωρίς ξένες βοήθειες και επιτροπείες.
Νομίζω ότι είναι πλέον κατανοητό από όλους πως δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου. Δυναμικοί φαύλοι κύκλοι μπορεί να τεθούν ανά πάσα στιγμή σε λειτουργία, με σοβαρές αποσταθεροποιητικές συνέπειες για την οικονομία και την κοινωνία. Στην αμφισβήτηση των αγορών απαντούμε δυναμικά, με σχέδιο, δεσμεύσεις και αποφασιστικότητα, για να έχουμε ελπίδα επιτυχίας. Οφείλουμε να ενεργήσουμε ταχύτατα, να προωθήσουμε άμεσα συγκεκριμένα ριζοσπαστικά και επώδυνα μέτρα, αντιλαμβανόμενοι πλήρως το μέγεθος και την κρισιμότητα της κατάστασης. Αυτό άλλωστε περιμένουν τόσο οι διεθνείς αγορές όσο και η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Αν όλα τα παραπάνω αποτελούν τη λύση για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, είναι εξίσου κρίσιμο να δημιουργήσουμε παράλληλα συνθήκες που όχι μόνον θα οδηγούν τη χώρα να βγει από το σημερινό αδιέξοδο, αλλά θα δημιουργούν και προοπτικές ανάπτυξης.
Το μέγεθος της δημοσιονομικής εκτροπής είναι τέτοιο που θέτει σοβαρό περιορισμό στο ύψος των δημοσίων επενδύσεων που μπορεί να αναληφθούν τα επόμενα χρόνια, γι΄ αυτό και αποτελεί μονόδρομο ο νέος κύκλος ανάπτυξης, απασχόλησης και ευημερίας να στηριχθεί στην επιτάχυνση κυρίως των ιδιωτικών επενδύσεων στην παραγωγική δομή της χώρας, στην πράσινη ανάπτυξη και το ποιοτικό προϊόν, σε έναν νέο ενάρετο κύκλο άνθησης της επιχειρηματικότητας και προσέλκυσης ξένων επενδυτικών κεφαλαίων, στην ολόπλευρη ανάπτυξη της παιδείας και στην προώθηση της οικονομικής εξωστρέφειας, στρατηγική η οποία χρειάζεται ολοκληρωμένο πρόγραμμα, δέσμευση και χρόνο για να αποδώσει καρπούς.
Εχω τονίσει κατ΄ επανάληψη και δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, με περιορισμένες τις δυνατότητες του κράτους, έχουμε εθνική υποχρέωση να αναλάβουμε όλοι ανεξαιρέτως τις ευθύνες μας. Να συνεισφέρουμε αναλογικά και με βάση τις δυνατότητές μας στην επίλυση του οικονομικού και δημοσιονομικού αδιεξόδου, επενδύοντας, αναλαμβάνοντας κινδύνους, επιδεικνύοντας συνέπεια στις υποχρεώσεις μας, επιλύοντας, στο μέτρο του δυνατού, ο καθένας τα δικά του προβλήματα, αλλάζοντας νοοτροπία, κάνοντας τις δικές μας αναγκαίες επίπονες προσαρμογές, αναλαμβάνοντας συλλογικά δυναμικές πρωτοβουλίες, τις οποίες επιβάλλουν οι καιροί που ζούμε. Είμαι βέβαιος ότι σε αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία οι τράπεζες θα συμμετάσχουν ενεργά και θα συστρατευθούν σε μια νέα κοινή προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας μας, ώστε να αναδείξουμε τα προτερήματα που μας χαρακτηρίζουν, να λειτουργήσουμε στη βάση μιας νέας συλλογικότητας, ενός νέου κώδικα αξιών και αρχών λειτουργίας, που μας ενώνει και μας κινητοποιεί, να ενισχύσουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου, να συμβάλουμε όλοι στην ανάκτηση της χαμένης αξιοπιστίας και στην ενεργοποίηση ενός νέου κύκλου ανάπτυξης και ευημερίας.
Ο κ. Νίκος Καραμούζης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Εurobank ΕFG.
