Αγαπητέ κύριε,
Ο εντυπωσιακά επιτυχημένος δημιουργός της «Virgin» Ρίτσαρντ Μπράνσον στη συνέντευξή του στον Θανάση Λάλα στο «Βήμα» της 16ης Μαρτίου λέει κάπου: «Ενας τρόπος για να μάθεις, να πάρεις πληροφορίες για διάφορα πράγματα είναι το σχολείο. Αλλά δεν είναι ο μόνος τρόπος. Ισως είναι ο πιο συμβατικός. Η καλλιέργειά μας έχει μεγαλύτερη σχέση με τους γονείς που μας γέννησαν και μας μεγάλωσαν παρά με το σχολείο. Η καλλιέργειά μας πιστεύω ότι έχει να κάνει με τα δέκα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Αυτά τα δέκα χρόνια επηρεάζουν την υπόλοιπη ζωή. Δεν ξέρω αν έχω δίκιο, αλλά εγώ αυτό πιστεύω».
Και νομίζω ότι καλώς το πιστεύει. Ετσι πίστευε και μια μάνα η οποία πριν από μερικές δεκαετίες, προτού ακόμη τα δύο παιδιά της, τα δύο αγόρια της, πάνε στο σχολείο και προτού ακόμη αρχίσουν να ξεχωρίζουν τα πρώτα γράμματα, κάθε βράδυ, προτού κοιμηθούν, αντί για παραμύθια, τους διάβαζε τη Διάπλαση των Παίδων, τις παιδαγωγικές επιστολές του Γρηγορίου Ξενόπουλου, που υπέγραφε ως Φαίδων, και τα βιβλία του Ιουλίου Βερν και τους δημιουργούσε το ενδιαφέρον να λύνουν αινίγματα και άλλες παιδαγωγικές ασκήσεις. Με αυτά άνοιγε απέραντους ορίζοντες στην παιδική φαντασία τους και εμπέδωνε μέσα στην ψυχή τους την ηθική διαφορά του καλού από το κακό και τη σημασία της ευγενούς φιλοδοξίας για διάκριση και την κατάκτηση της ζωής. Και μετά ακολουθούσε η προσευχή πριν από τον ύπνο με ευχαριστίες αντί παράπονα και παρακλήσεις.
Χήρα από νέα ηλικία, χωρίς κανέναν πόρο ζωής, με μόνο εφόδιο το απολυτήριο της τότε Εμπορικής Σχολής, αφοσιώθηκε στα παιδιά της αλλά και στον πλησίον. Μετήλθε κάθε δυνατό επάγγελμα για τον επιούσιον: καταστηματάρχισσα αποτυχημένη για 1-2 χρόνια στη Σύρα, υπάλληλος στο νοσοκομείο στην ιταλική Κατοχή, όταν η πείνα απείλησε τη ζωή της οικογενείας, λογίστρια στο Ταμείο Οινοπαραγωγής και στο Επαρχείο Θήρας ως το τέλος του πολέμου. Μετά η μεγάλη απόφαση να έλθει στην Αθήνα για να μπορέσουν τα παιδιά να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Εδώ τα πράγματα ήταν ακόμη πιο άγρια. Η πρώτη στέγη ήταν ένα δωμάτιο σε ένα φωταγωγό μέσα σε ένα ανεπίσημο πορνείο και πόρος ζωής το μεροκάματο εργάτριας στη ΒΕΛΚΑ· αργότερα κάπως καλύτερα, στα λογιστήρια βιομηχανικών επιχειρήσεων. Τα παιδιά πήγαιναν με τα πόδια από τον Βύρωνα ο ένας στο Μοναστηράκι για να πάρει το τρένο για τη Σχολή Εμποροπλοιάρχων, ο άλλος στο γυμνάσιο της οδού Φαλήρου στο Κουκάκι. Δεν υπήρχαν λεφτά για το εισιτήριο του τραμ. Υπήρχε όμως η θέληση για κατάκτηση της ζωής.
Μετά και οι παππούδες, δάσκαλοι και οι δύο, μαζί με τη μητέρα, όχι μόνο δεν βαρυγκομούσαν, αλλά πίστευαν στη βοήθεια και στη συμπαράσταση του Χριστού. Η εκκλησία, οι ιεροτελεστίες και η χριστιανική αγωγή διαμορφώνουν χαρακτήρες που αντέχουν σε κάθε αντιξοότητα και δημιουργούν πίστη σε ευγενείς αξίες.
Η πενία και προπαντός η πείνα τέχνας κατεργάζονται. Χιλιόμετρα έκανε με τα πόδια πότε με το ένα και πότε με το άλλο παιδί της μέσα στα χώματα με τα ξύλινα τσόκαρα για να παρακαλέσει κάποιον που είχε κυλινδρόμυλο για λίγο αλεύρι, κάποιον καραβοκύρη για μια οκά λάδι. Παράλληλα η μητέρα δοκίμασε και τη ραπτική τέχνη, ενώ ως κουρέας παιδιών αποδείχθηκε πολύ ικανότερη. Και πάντα με γέλιο και αποφασιστικότητα.
Και όταν πια τα παιδιά της, το ένα καπετάνιος και το άλλο εργάτης της πένας, ανέλαβαν εκείνα τα βάρη της οικογενείας (αφού πρώτα ο πρώτος γιος βοήθησε τον δεύτερο να προχωρήσει στις σπουδές του), η δημιουργικότητα της μητέρας διοχετεύθηκε στη συμπαράσταση προς τον πλησίον. Με κάθε τρόπο: οικονομικά, με εργόχειρα, με συμμετοχή σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, αλλά και με κοινωνικό έργο. Πρόεδρος του Συλλόγου Πυργίων Θήρας επί χρόνια, με τα χρήματα που συγκέντρωνε έκανε στο χωριό όπου γεννήθηκε πλατείες, εκκλησιαστικό μουσείο και ξενώνα για τους επισκέπτες του χωριού, βοήθησε στη στήριξη εκκλησιών που είχαν πάθει ζημιές από τους σεισμούς, με υποτροφίες σε άριστους φτωχούς μαθητές.
Επαιξε για χρόνια και τον ανεπίσημο μεσάζοντα μεταξύ των γιων της και πλήθους αναξιοπαθούντων που ζητούσαν επανόρθωση κάποιας αδικίας, ένα στεγαστικό δάνειο, κάποια θέση για επιβίωση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κάποια υποτροφία από ιδρύματα, αλλά και έναν καλό λόγο. Μια ματιά, ένα χάδι συμπαράστασης και κατανόησης.
Καθώς ο Θεός διατήρησε άφθαρτα την όρασή της, τα χέρια της και το μυαλό της ως τα 93 της χρόνια, έπλεκε και κεντούσε ασταμάτητα και προσέφερε ως δώρα σε γιορτές κουρτίνες, πετσετάκια, σεμέν και προπάντων μωρουδιακά. Δεκάδες μωρά έχουν φορέσει τα ζακετάκια, τις καλτσούλες και τους σκούφους που προσέφερε στις μανάδες των νεογέννητων. Ο θάνατος αυτής της μητέρας, παρά τα έσχατα γεράματα, ήλθε σχεδόν ξαφνικά, χωρίς να βασανιστεί και χωρίς να βασανίσει κανέναν. Είχε πει φωναχτά το Πάτερ ημών μαζί με τους γιους της και ενώ σχεδίαζε τα των εορτών του Πάσχα, το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων ένα έμφραγμα έκοψε το νήμα της ζωής της την ώρα ακριβώς όπου μια νέα ζωή, το μωρό της Αννας, ανακοίνωνε κλαίγοντας την άφιξή του.
Ο υπογράφων αυτή την επιστολή υπενθυμίζει την αφετηρία της: τη σημασία των δέκα πρώτων χρόνων από τη γέννησή μας στη διαμόρφωση της μετέπειτα ζωής μας. Και σε αυτήν ο πρώτος και καίριος ρόλος ανήκει σχεδόν αποκλειστικά στους γονείς, στην οικογένεια· που, καθώς παίρνουν την ευθύνη να φέρουν νέες ζωές στον κόσμο, οφείλουν και να διαμορφώσουν ψυχές, που να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό, που να αγαπούν αντί να μισούν, που να αρκούνται στα λίγα και να αγωνίζονται για το καλύτερο, που να ωθούνται στη μάθηση, στην άμιλλα, στον αγώνα τον καλό. Και που να συνειδητοποιούν ότι ο κάθε άνθρωπος, με ό,τι κάνει ή δεν κάνει, είναι ο κύριος υπεύθυνος για τη μοίρα του.
Η παιδεία πρέπει να το καταλάβουμε ξεκινά από την αγωγή της μάνας, από το πρότυπο που διδάσκει ο πατέρας, από τις εικόνες, τις λέξεις και τις πράξεις που προκύπτουν από το οικογενειακό περιβάλλον. Και μετά από το νηπιαγωγείο και το δημοτικό. Αν θέλουμε παιδιά μιας άλλης ποιότητας και ήθους και με σίγουρα θεμέλια, η κοινωνία μας θα πρέπει να απαιτήσει από την πολιτεία να προσέξει περισσότερο από όλους τους εκπαιδευτικούς, τους δασκάλους των δημοτικών σχολείων που θα πρέπει να είναι οι αριστείς των πανεπιστημίων μας και με επιλογή αξιοκρατική και με βεβαιότητα για παιδαγωγική έφεση.
Η μητέρα της μικρής μας ιστορίας ίσως κάτι διδάσκει. Τα παιδιά της, που τη χάσαμε πριν από λίγες ημέρες, το ξέρουμε. Και την ευγνωμονούμε. ΕΝΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΝΕΟΣ και για την αντιγραφή
