Η έκδοση του μυθιστορήματος «Ιλιγγος» του Γιάννη Μαρή από την Αγρα, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, δημιούργησε σε πολλούς από εμάς τον απαραίτητο χριστουγεννιάτικο ίλιγγο της ανάγνωσης τόσο για την πρωτοτυπία του θέματός του (αρχαιοκαπηλία –για πρώτη φορά στην ελληνική λογοτεχνία) όσο και για την αψεγάδιαστη αφηγηματική δομή του. Η δομή είναι κάτι το αξιοθαύμαστο, αν σκεφθεί κανείς ότι το μυθιστόρημα δημοσιεύθηκε ως επιφυλλίδα, σε 89 συνέχειες, στην εφημερίδα «Απογευματινή» των αδελφών Μπότση το 1961. Αλλά εδώ δεν θα με απασχολήσει τόσο το ως τώρα ανέκδοτο σε βιβλίο μυθιστόρημα του Μαρή όσο το επίμετρο που το συνοδεύει, με την υπογραφή του συγγραφέα και δημοσιογράφου Κώστα Καλφόπουλου. Σε αυτό το σύντομο αλλά πολύ σημαντικό κείμενο τίθεται για πρώτη φορά με σαφήνεια το ερευνητικό πλαίσιο για τον Γιάννη Μαρή.
Θα προσπαθήσω να κωδικοποιήσω τα ερευνητικά αιτούμενα που θέτει ο Καλφόπουλος. Πρώτον, ότι το έργο του Μαρή αναπτύσσεται στην ευρωπαϊκή παράδοση του μυθιστορήματος επιφυλλίδας (roman-feuilleton). Δεύτερον, ότι δημιουργεί παράδοση, καθώς συνενώνει ετερόκλητα είδη και τάσεις. Ο Καλφόπουλος κατονομάζει το λαϊκό ανάγνωσμα, τη λογοτεχνία του τετριμμένου, το ευτελές μυθιστόρημα, το αθηναϊκό ανάγνωσμα, το θρίλερ, το μελόδραμα, το who dunnit (ποιος το έκανε;) αστυνομικό, το ιστορικό, περιπετειώδες αφήγημα. Τρίτον, ότι ο Μαρής από τη μία πλευρά αποδέχεται τον μηχανισμό της αστυνομίας –«αποενοχοποιεί και αποϊδεολογικοποιεί πλήρως την αστυνομία» γράφει ο Καλφόπουλος –και από την άλλη τον υπονομεύει επινοώντας έναν ήρωα, τον αστυνόμο Μπέκα, έναν «νυσταλέο γάτο», μια αλλόκοτη φιγούρα που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα της ελληνικής αστυνομίας. Αυτό ο Καλφόπουλος το θεωρεί «τέχνασμα» του Μαρή και το σημείο μη επιστροφής (point of no return) στον εργοβιογραφικό κόσμο του συγγραφέα.
Ο Καλφόπουλος επισημαίνει την ανάγκη της ακαδημαϊκής προσέγγισης του Μαρή, με κριτικές εκδόσεις, αρχειακή έρευνα και αξιοποίηση του αρχείου του συγγραφέα, δευτερογενή βιβλιογραφία. Επισημαίνει επίσης την ανάγκη μιας εξαντλητικής βιογραφίας. Προτείνει και το πρότυπο: τη βιογραφία του Ζορζ Σιμενόν από τον Πιερ Ασουλίν.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
