Στο νέο περιβάλλον δημοσιονομικής εξυγίανσης και περιορισμού των δαπανών, το Υπουργείο Υγείας βρίσκεται εγκλωβισμένο στην κλασική δημοσιονομική παγίδα: να διατηρήσει ένα βέλτιστο ποιοτικό επίπεδο παροχής υπηρεσιών υγείας κάτω από τον περιορισμό που θέτει το πλαφόν των δαπανών όπως έχει καθοριστεί από την τρόικα και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθερότητος. Δηλαδή, καλούμαστε να μεγιστοποιήσουμε την ικανοποίηση των πολιτών από τις παροχές υγείας κάτω από τον εισοδηματικό περιορισμό των δαπανών υγείας.

«Όλα καλά» θα πει κανείς, μέχρι εδώ. Πού βρίσκεται, λοιπόν, η παγίδα; Βρίσκεται στην πρόβλεψη ότι οι δαπάνες υγείας στο μέλλον θα μειώνονται και κατά συνέπεια η καμπύλη «εισοδηματικού περιορισμού» θα μετατοπίζεται παράλληλα προς τα κάτω και αριστερά με αποτέλεσμα οι πολίτες να απολαμβάνουν ένα ολοένα και κατώτερης ποιότητας επίπεδο παροχών υγείας. Βεβαίως θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η καταπολέμηση της σπατάλης και της διαφθοράς στον χώρο της υγείας αποτελεί μία ποιοτική μεταβλητή που μπορεί να συμβάλλει στην κατάκτηση υψηλότερου επιπέδου «ευημερίας» στην υγεία για τους πολίτες. Ωστόσο, αυτό δεν αντανακλά την πραγματικότητα αφού για κάθε ευρώ που εξοικονομείται στην υγεία, η τρόικα απαιτεί δύο για τη μείωση των αντίστοιχων δαπανών.
Η περιοριστική, όμως, πολιτική στην υγεία ισοδυναμεί με έγκλημα. Γιατί αλίμονο αν θεωρήσουμε το χώρο της υγείας ως πεδίο εύκολων θυσιών δαπανών. Ήδη έχουμε αγγίξει την hard core περιοχή της βέλτιστης παροχής υπηρεσιών υγείας, της ελάχιστης κοινωνικής προστασίας. Και δεν μπορεί να θεωρείται κοινωνικά δίκαιο το κόστος της κρίσης να πληρωθεί σε οριζόντια αναλογία από όλα τα Υπουργεία. Η υγεία χρειάζεται να σταθμιστεί με ένα ειδικό συντελεστή και να προσαρμοστεί αναλογικά η δική της συνεισφορά στο κόστος της δημοσιονομικής εξυγίανσης και προσαρμογής.
Είναι χαρακτηριστική η κατανομή των κονδυλίων για την υγεία στον προϋπολογισμό του 2012 όπου τα συνολικά προβλεπόμενα κονδύλια ανέρχονται στο ύψος των 5,28 δισ. ευρώ. Εάν συγκρίνουμε το ποσό αυτό με τα κονδύλια που πληρώθηκαν το 2009 ύψους 6,86 δις. ευρώ, διαπιστώνουμε ότι έχει σημειωθεί μία δραματική μείωση της τάξης του 23%. Δηλαδή, σε κάθε 100 ευρώ δαπάνη του 2009, το 2012 προβλέπουμε μόνον 67 ευρώ.
Αναλογικά το ίδιο συμβαίνει και στα νοσοκομεία. Για το 2012 η προβλεπόμενη συνολική δαπάνη αναμένεται να φθάσει τα 2,2 δις ευρώ, έναντι 2,37 δις ευρώ το 2011, 2,62 δις ευρώ το 2010 και 2,75 δις ευρώ το 2009. Δηλαδή, προβλέπεται το 2012, σε σχέση με το 2009, η νοσοκομειακή δαπάνη να μειωθεί κατά 550 εκατ. € περίπου, ή κατά 20% σε συνολικά μεγέθη. Ιδιαίτερα στον τομέα της φαρμακευτικής δαπάνης ή της δαπάνης των 4 μεγάλων κατηγοριών όπως ονομάζεται (φάρμακα, υγειονομικό, ορθοπεδικό υλικό, χημικά – αντιδραστήρια) η προβλεπόμενη μείωση το 2012 σε σχέση με το 2009 αναμένεται να είναι της τάξης του 43,4% και σε απόλυτους αριθμούς 1,13 δις ευρώ.
Όλα αυτά φανερώνουν ότι η υγεία είναι σε αδιέξοδο και οι δαπάνες του υπουργείου έχουν γίνει πλήρως ανελαστικές. Το 2012, σε σύνολο 5,28 δις € προβλέπεται: για μισθοδοσία προσωπικού (ιατρικού, διοικητικού, νοσηλευτικού, κεντρικών υπηρεσιών) 2,35 δις ευρώ, για επιχορηγήσεις σε νοσοκομεία και άλλες δαπάνες 1,6 δις ευρώ, για επιδόματα πολυτέκνων 675 εκατ. ευρώ, για επιχορηγήσεις σε άλλα νομικά πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες υγείας και ψυχικής υγείας 300 εκατ. ευρώ. Σύνολο 5 δις ευρώ. Υπολείπονται δηλαδή 280 περίπου εκατ. € για την κάλυψη των λοιπών αναγκών του Υπουργείου, για φορείς κοινωνικής προστασίας, σε άτομα με ειδικές ανάγκες, σε αδύναμες κοινωνικές ομάδες, για το ΕΚΑΒ, τον ΕΦΕΤ. Στο ποσό αυτό θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τη συντήρηση των κτιρίων, τις προμήθειες διαφόρων υλικών, την προώθηση της πολιτικής μας στον τομέα της υγείας και άθλησης, τη στήριξη της κοινωνικής πολιτικής, των διαρθρωτικών αλλαγών, της αναπτυξιακής πολιτικής, των αδύναμων κοινωνικών μονάδων και κάθε άλλη δαπάνη. Και για το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων μένουν μόνον 70 εκατ. €.
Και εύχομαι… ο Θεός να μας έχει καλά!

*Ο κ. Σταύρος Γ. Καρβούνης είναι ειδικός επιστημόνας στο υπουργείο Οικονομικών