Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε ότι το σταθεροποιητικό πρόγραμμα, οι αποφάσεις και το πλαίσιο πολιτικής που διαμορφώνεται στο μνημόνιο αναμένεται να προσδιορίσουν το μέλλον της χώρας για την επόμενη δεκαετία.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το εν λόγω επιχείρημα έχει πολλά χαρακτηριστικά πρωτοτυπίας που θα μπορούσαν να του προσδώσουν τα χαρακτηριστικά του πειράματος. Τα χαρακτηριστικά αυτά συνδέονται κατ΄ αρχήν με το γεγονός ότι το ΔΝΤ έχει εφαρμόσει τα αντίστοιχα σταθεροποιητικά προγράμματα σε χώρες που είχαν τη δική τους συναλ λαγματική ισοτιμία και αυτόνομη νομισματική πολιτική.

Επιπλέον στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι επί μέρους αγορές (εργασίας, προϊόντων, κεφαλαίου) ήταν εξαιρετικά ελαστικές κάνοντας τις προσαρμογές αρκετά πιο εύκολες. Αρα ήταν δυνατή η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας και παράλληλα η μείωση του πληθωρισμού. Η υποτίμηση του νομίσματος και η περιοριστική νομισματική πολιτική παρείχαν τη δυνατότητα αποκατάστασης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Μια άλλη πηγή ανησυχίας εκπορεύεται από τη χρονική διάρκεια του πειράματος. Εξετάζοντας την ευρωπαϊκή εμπειρία βλέπουμε ότι τις τελευταίες τρεις δεκαετίες 12 ευρωπαϊκές χώρες εφάρμοσαν ανάλογα σταθεροποιητικά προγράμματα προκειμένου να μειώσουν το δημοσιονομικό τους έλλειμμα. Σε εποχές που το διεθνές περιβάλλον ήταν εξαιρετικά πιο ευνοϊκό σε καμία περίπτωση το σταθεροποιητικό πρόγραμμα δεν διήρκεσε λιγότερο από τέσσερα χρόνια. Στις 12 εξεταζόμενες περιπτώσεις ο μέσος όρος αυτών των προγραμμάτων ανέρχεται σε έξι χρόνια. Το συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι ότι τα προγράμματα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας θα έχουν διάρκεια αρκετά μεγαλύτερη από την τριετία που έχει ανακοινωθεί. Πολλοί μάλιστα αναλυτές πιστεύουν ότι θα χρειαστούν αρκετές τριετίες μέχρι να επανέλθει η ελληνική οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης.

Μεγάλο μέρος της επιτυχίας του σταθεροποιητικού προγράμματος της ελληνικής οικονομίας θα εξαρτηθεί από την κοινωνική και πολιτική συναίνεση στη φάση της υλοποίησής του. Για να επιτευχθεί αυτή η συναίνεση, πρέπει να είναι γνωστά τα βασικά χαρακτηριστικά του προγράμματος, όπως η χρονική διάρκειά του και η αβεβαιότητα που σχετίζεται με αυτό. Μόνο έτσι μπορεί να επιζητηθούν οι θυσίες και η μείωση του βιοτικού επιπέδου από τους κοινωνικούς και πολιτικούς εταίρους.

Ο κ. Διον. Χιόνης είναι καθηγητής Οικονομικών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.