Ενα φάντασμα εξακολουθεί να πλανάται πάνω από τη χώρα. Το φάντασμα της «απογραφής». Μόνο που καμία ιερή συμμαχία δεν συγκροτήθηκε για να διώξει αυτό το φάντασμα. Το αντίθετο μάλιστα. Χαίρει μιας ιδιότυπης και ακατανόητης ασυλίας. Οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται, αλλά το φάντασμα μένει. Φαίνεται εντέλει ότι αποτελεί μια κάποια λύση για τους εκάστοτε κυβερνώντες.

Το αλήστου μνήμης εγχείρημα του πρώην τσάρου της οικονομίας είναι πανταχού παρόν και μας καταδιώκει. Οι ολέθριες επιπτώσεις του δεν περιορίζονται μόνο στον οικονομικό τομέα, αλλά είναι πολύ ευρύτερες. Για να τις κατανοήσουμε καλύτερα, πρέπει να θυμηθούμε την ιστορική συγκυρία της περιβόητης «απογραφής». Μόλις είχαν λήξει οι εξαιρετικοί Ολυμπιακοί Αγώνες και οι Ελληνες δεν χόρταιναν να εισπράττουν εύσημα και διθυραμβικά σχόλια από ολόκληρο τον πλανήτη. Περιττό να πούμε ότι εχθροί και φίλοι δεν εντυπωσιάστηκαν τόσο από τη φαντασμαγορία του ολυμπιακού θεάματος, ούτε καν από την έκδηλη οικονομική γενναιοδωρία μας. Εκείνο που τους εξέπληξε ήταν η απρόσμενη οργανωτική και τεχνοκρατική επάρκεια του ανθρώπινου δυναμικού καιπάνω απ΄ όλα- η αισθητική και πολιτισμική αρτιότητα μιας αυθεντικά ελληνικής εκδοχής του πανανθρώπινου ολυμπιακού ιδεώδους. Η τελετή έναρξης είχε χαρακτήρα πολιτισμικής κοσμογονίας και ανάτασης, πραγματικό βάλσαμο για την εθνική μας υπερηφάνεια. Εστειλε ηχηρό μήνυμα στα πέρατα της οικουμένης ότι ο λαός αυτός έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον.

▅ «Απογραφών» ανάγνωσμα
Αλλά αμέσως μετά ήρθε η ψυχρολουσία της «απογραφής» για να μας προσγειώσει ανώμαλα στην οδυνηρή πραγματικότητα μιας άλλης Ελλάδας. Εμοιαζε με συλλογικό αυτομαστίγωμα της ελληνικής κοινωνίας στην πλατεία Συντάγματος και δη αυτοβούλως, χωρίς την προτροπή οιουδήποτε πολιτικού αρχηγού. Ο τότε υπουργός Οικονομικών κατήγγειλε στις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές ότι η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠαΣοΚ παραποίησε σκοπίμως τα στατιστικά στοιχεία για να εμφανίσει έλλειμμα κάτω του 3%, αφήνοντας έτσι αιχμές για την ένταξη της χώρας μας στην ΟΝΕ. Η αυτοκαταγγελία(!) μιας χώρας σε προϊσταμένη αρχή για απάτη δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Σε οποιαδήποτε πολιτισμένη ή απολίτιστη χώρα με στοιχειωδώς νοήμονες πολιτικούς ο τρόπος εφαρμογής των διεθνών λογιστικών προτύπων αποτελεί εσωτερική υπόθεση και λύνεται με συμφωνία κυρίων. Οχι όμως και στην Ελλάδα. Εδώ ενεργοποιήθηκαν τα ολέθρια αντανακλαστικά του εθνικού μας DΝΑ, που θέλουν τα πολιτικά κόμματα να αναζητούν εξωτερικούς συμμάχους και επιδιαιτητές για να πλήξουν τον εσωτερικό τους αντίπαλο. Με τον τρόπο όμως αυτόν καταφέραμε καίριο πλήγμα στο διεθνές κύρος της χώρας.

Και εκεί που είχαμε πιστέψει ότι το πάθημα έγινε μάθημα, να ΄μαστε και πάλι στο ίδιο έργο θεατές. Με τους ίδιους πρωταγωνιστές, σε διαφορετικούς ρόλους. Η νέα κυβέρνηση γνωστοποίησε στις Βρυξέλλες ότι το δημόσιο έλλειμμα του 2009 δεν θα είναι 6%, όπως προσφάτως είχε ανακοινώσει ο προηγούμενος υπουργός, αλλά… 12,5%! Η κυβέρνηση νίπτει τας χείρας της και δηλώνει ότι δεν προέβη σε καμία απολύτως απογραφή. Λειτούργησε ως άδολος κομιστής των στοιχείων που εξέδωσε η Τράπεζα της Ελλάδος. Αυτό όμως δεν αλλάζει την ουσία του πράγματος. Για δεύτερη φορά η χώρα μας βρίσκεται ανεπανόρθωτα εκτεθειμένη λόγω της πλήρους αναξιοπιστίας των στατιστικών στοιχείων. Και το δις εξαμαρτείν…

▅ Δημιουργική λογιστική
Δεν είναι όμως τόσο το γεγονός ότι είμαστε υπότροποι. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η πολιτική ελίτ της χώρας δεν έχει συνειδητοποιήσει τις δραματικές αλλαγές που προκάλεσε στο διεθνές περιβάλλον η «κρίση του αιώνα». Σε μια εποχή όπου το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η παγκόσμια οικονομία στέκονται στα πόδια τους χάρη στη δημιουργική λογιστική, εμείς ως ιδανικοί αυτόχειρες κάψαμε οριστικά και αμετάκλητα το χαρτί της δημιουργικής λογιστικής. Στερήσαμε από τον εαυτό μας το ζωτικό δικαίωμα να εμφανίζουμε προς τα έξω- πάντα μέσα στο πλαίσιο της νομιμότητας- την καλύτερη δυνατή δημοσιονομική εικόνα. Είναι τραγικά αφελείς όσοι πιστεύουν ότι τα θέματα λογιστικής αποτίμησης των δημοσιονομικών μεγεθών προσεγγίζονται με βάση τα δίπολα «άσπρο – μαύρο», «σωστό- λάθος», «αλήθεια – ψέμα», «εντιμότητα- απάτη». Διαφορετικές μέθοδοι λογιστικής αποτίμησης οδηγούν σε διαφορετικά αποτελέσματα.

Αρα είναι πολύ σημαντικό για μια χώρα-μέλος να μπορεί να αίρει τις οποιεσδήποτε επιφυλάξεις της Εurostat για να επιτυγχάνει την ευνοϊκότερη δυνατή αποτίμηση των δημοσιονομικών μεγεθών. Εμείς όμως με την παιδαριώδη συμπεριφορά μας την κάναμε εχθρό και θα το πληρώσουμε ακριβά. Σημειωτέον ότι με βάση τους δημοσιονομικούς δείκτες της Εurostat κάνουν τη δουλειά τους οι οίκοι αξιολόγησης και οι χρηματαγορές. Με το δημόσιο έλλειμμα να εκτοξεύεται στο 12,5% και το δημόσιο χρέος να διαμορφώνεται στο 110% του ΑΕΠ, αναμένεται δραστική υποβάθμιση της πιστοληπτικής μας ικανότητας και σημαντική αύξηση του κόστους δανεισμού. Εκτός από την επιτήρηση των Βρυξελλών έχουμε και την επιτήρηση των αγορών. Πραγματικές συμπληγάδες.

▅ Επιστροφή της πολιτικής
Γιανα ανακτήσουμε την εθνική μας αυτοπεποίθηση και το χαμένο κύρος της χώρας, πρέπει να ξαναπιστέψουμε στη δύναμη της πολιτικής. Από τη στιγμή που ο αυτόματος πιλότος της ελεύθερης αγοράς έφερε τον κόσμο στο χείλος του γκρεμού, η πολιτική επιστρέφει de facto στο προσκήνιο.

Υπάρχουν αμείλικτα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν. Γιατί επλήγησαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα οι χώρες-πρότυπα των «μεταρρυθμίσεων» ΗΠΑ, Βρετανία, Ιρλανδία, Ισλανδία κτλ.; Τι είδους δημοσιονομική πολιτική εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας; Στο ευδιάκριτο δημοσιονομικό σχίσμα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην ευρωζώνη, η Ελλάδα θα ενταχθεί στο μπλοκ της Γαλλίας ή της Γερμανίας; Πώς πρέπει να ρυθμίσουμε το χρηματοπιστωτικό σύστημα για να μην επανέλθει η κρίση; Πώς μπορεί να συμβάλει η πράσινη ανάπτυξη στην υπέρβαση της κρίσης; Και πάνω απ΄ όλα, πώς θα λυθεί το καυτό πρόβλημα της ανεργίας;

Αςαντιμετωπίσουμε την κρίση ως ευκαιρία για να ασχοληθούμε επιτέλους με την ουσία της πολιτικής. Φυσικά χρειάζεται ταλέντο, φαιά ουσία και στρατηγική σκέψη. Ολα αυτά υπάρχουν λίγο- πολύ σε όλο το πολιτικό φάσμα. Το κακό είναι ότι σπαταλώνται σε θέματα ήσσονος σημασίας. Αλλά αν θέλουμε να πάψουν αδαείς και ατάλαντοι ευρωπαίοι γραφειοκράτες να αντιμετωπίζουν την Ελλάδα σαν σάκο του μποξ, πρέπει κατεπειγόντως να μπει ένα τέλος στο αλλόκοτο αυτό βίτσιο να αυτοπυρπολούμαστε ως χώρα, άνευ λόγου και αιτίας, στις αίθουσες των Βρυξελλών, κάθε φορά που αλλάζει κυβέρνηση…

Ο κ. Γιώργος Δουράκης είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.