Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αρχίζουν ουσιαστικά με την αφή της Ολυμπιακής Φλόγας που γίνεται στην αρχαία Ολυμπία και μεταφέρεται με αθλητές στον χώρο τέλεσής τους. Εφέτος, όπως έχει γραφεί στον Τύπο, η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας θα γίνει επισήμως στην αρχαία Ολυμπία, παρουσία των μελών της ΔΟΕ και των αρχών της Ελληνικής Πολιτείας την 25η Μαρτίου, η δε εθνική εορτή θα μεταφερθεί την επόμενη ημέρα, ήτοι την 26η Μαρτίου.
Θα ήθελα στη συνέχεια να αναφερθώ πολύ σύντομα στην ιστορία και στο νόημα της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας.
H σύνδεση των Ολυμπιακών Αγώνων με την αφή της Ολυμπιακής Φλόγας έγινε για πρώτη φορά το 1936, με την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Βερολίνο, και τέθηκε μέσα στους σκοπούς και στις επιδιώξεις του ναζισμού. Υπάρχουν πολλά στοιχεία για το θέμα αυτό.
Κατ’ αρχάς πρέπει να αναφερθεί μια εισήγηση που έγινε κατά τη 16η Σύνοδο στην αρχαία Ολυμπία από τον καθηγητή Νικόλαο Νησιώτη, που έγινε μέλος της ΔΟΕ, με τίτλο «Ολυμπισμός και Θρησκεία». Στην εισήγηση αυτή ο αείμνηστος καθηγητής αφενός μεν κατακρίνει ως υπερβολή την ταύτιση μεταξύ ολυμπισμού και θρησκείας και την παρουσίαση «του Ολυμπισμού σαν θρησκευτικής ιδεολογίας» που παρατηρήθηκε από την αρχή της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, σύμφωνα με την οποία «η ολυμπιακή ιδέα είναι θρησκεία με εκκλησία, δόγμα, λατρεία… αλλά κυρίως με θρησκευτικό συναίσθημα», γι’ αυτό και γινόταν λόγος για «religio athletae» (Κουμπερτέν), αφετέρου δε διαχωρίζει τον ολυμπισμό από τη θρησκεία και δέχεται την άποψη ότι ο ολυμπισμός πρέπει να παραμείνει ως μια ωραία ιδεολογία «που εμπνέει την αδελφοσύνη μεταξύ των λαών», η δε θρησκεία «θα υπενθυμίζει στον ολυμπισμό ότι το θέμα της αδελφοσύνης των λαών είναι ευρύτερο, βαθύτερο και δυσκολότερο από ό,τι φαίνεται».
Στην εισήγηση αυτή όμως, μεταξύ των άλλων, εκτίθεται και η άποψη μερικών που θεωρούν τον ολυμπισμό ως θρησκεία και οι οποίοι «ορισμένες «τελετές» που γίνονται στην έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, τη χρησιμοποίηση της ολυμπιακής φλόγας μέσα σ’ ένα περιβάλλον κάποιου μυστικισμού» εκλαμβάνουν ως μια «έντονη θρησκευτική εμπειρία» (Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία έτους 1976).
Ο Δρ Henri Pouret, μέλος της Ακαδημίας Αθλητισμού της Γαλλίας, κατά τις εργασίες της 15ης Συνόδου στην αρχαία Ολυμπία ανέπτυξε το θέμα «H Ολυμπιακή Φλοξ» και εξέθεσε τις απόψεις του για τον μύθο, την ιστορία και τον συμβολισμό της Ολυμπιακής Φλόγας. Ως προς τον μύθο αναφέρθηκε στον Προμηθέα που έκλεψε το ιερό πυρ και το μετέφερε στη γη. Ως προς την ιστορία σαφώς προσδιορίζει ότι η Ολυμπιακή Φλόγα για πρώτη φορά συνδέθηκε με τους Ολυμπιακούς Αγώνες που έγιναν επί Χίτλερ στο Βερολίνο το 1936 και ήταν δημιούργημα του Δρος Karl Diem, προέδρου και γραμματέως των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου, με την έγκριση του Ιωάννου Κετσέα, μέλους της Διεθνούς Επιτροπής για την Ελλάδα. Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας γι’ αυτούς τους αγώνες. Ως προς τον συμβολισμό της Ολυμπιακής Φλόγας κάνει λόγο για τον ενθουσιασμό του Πιερ ντε Κουμπερτέν για την ιδέα αυτή, ο οποίος είχε μια αδυναμία στους συμβολισμούς, και υποστηρίζει ότι η Ολυμπιακή Φλόγα είναι συνδετικό σημείο μεταξύ των παλαιών και σύγχρονων αγώνων και συνιστά την ανανέωση των Ολυμπιακών Αγώνων που αντλούν τη δύναμη από τους αρχαίους. H Ολυμπιακή Φλόγα, λέει, «είναι, για όλους τους ανθρώπους που έχουν καλή θέληση, μια εικόνα ειρηνοποιήσεως και ανυψώσεως» (βλ. Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία, έτος 1975, σελ. 124 και εξής).
Ο γερμανός Δρ Norbert Muller, καθηγητής πανεπιστημίου, στη 16η Σύνοδο στην Ολυμπία ανέπτυξε το θέμα της ολυμπιακής ιδέας σύμφωνα με τον Coubertin και τον Karl Diem και υποστήριξε ότι για τον Κουμπερτέν «οι Ολυμπιακοί δεν ήταν παρά το θεσμικό πλαίσιο της πραγματοποίησης των ανθρωπομορφικών του αντιλήψεων, που ονόμαζε στην αρχή ολυμπιακή ιδέα, και μετά το 1912 ολυμπισμό. H ιδέα αυτή είχε σαν σκοπό να συγκεντρώσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους μέσα σε μια ολυμπιακή κίνηση». Μάλιστα ο Diem διαμόρφωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, σύμφωνα με τις απόψεις του Κουμπερτέν «για να δείξει στο κοινό, πέραν του ανταγωνισμού, τον παιδαγωγικό ρόλο της ολυμπιακής ιδέας. Το πιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα υπήρξε η μεταφορά της Ολυμπιακής Φλόγας από την Ολυμπία στο Βερολίνο, που πραγματοποιήθηκε από τον συνάδελφο και αγαπητό του φίλο Ιωάννη Κετσέα, τότε γενικό γραμματέα της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων της Ελλάδος» (Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία, Ιούλιος 1976, σελ. 99 και εξής).
Επειδή η Ολυμπιακή Φλόγα καθιερώθηκε για πρώτη φορά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936, μπορούμε να θυμηθούμε την ανάλυση που κάνει και αυτού του γεγονότος ο Κυριάκος Σιμόπουλος, αφού, όπως είναι γνωστόν, ο Χίτλερ συνέδεσε την ολυμπιακή ιδέα με τη ναζιστική ιδέα. Στο Βερολίνο, η σημαία με τους ολυμπιακούς κύκλους συνδέθηκε με τη «σβάστικα» του ναζισμού, μάλιστα δε η γαλλική εφημερίδα «Paris Soir» χαρακτήρισε την Ολυμπιάδα που διοργάνωσε ο Χίτλερ ως «θρησκευτική λειτουργία». Γράφει δε ο Σιμόπουλος: «H Ολυμπιακή Φλόγα ωραιοποιούσε το τυραννικό καθεστώς. Και παντού κυριαρχούσε το σύνθημα «η Γερμανία υπεράνω όλων στον κόσμο»» (Μύθος, απάτη και βαρβαρότητα οι Ολυμπιάδες).
Ο καθηγητής π. Γεώργιος Μεταλληνός σε εισήγησή του που έκανε σε Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος αναφέρθηκε και στην αφή της Ολυμπιακής Φλόγας και χρησιμοποιώντας σχετική βιβλιογραφία έκανε λόγο για τη σύνδεση του Γ’ Ράιχ «με μια ναζιστική εκδοχή του αρχαιοελληνικού πνεύματος και μάλιστα του σπαρτιατικού», η «δε «φλόγα», με όλο τον γνωστό ειδωλολατρικό συμβολισμό που της απέδιδε ο εθνικοσοσιαλισμός, «ένωσε», χάρη σε μια αλυσίδα εύρωστων σωμάτων, την αρχαιοελληνική κοιτίδα με την πρωτεύουσα του Γ’ Ράιχ».
Σήμερα η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας συνδέεται περισσότερο με την εμπορική εκμετάλλευση σε συνδυασμό με την αναβάθμιση των Ολυμπιακών Αγώνων. Τουλάχιστον πρέπει να γνωρίζουμε την ιστορία και αυτή η γνώση θα μας απαλλάξει από προκαταλήψεις και ιδεολογικές αγκυλώσεις που είναι μεταπρατικές και ξένες προς τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την παράδοση του τόπου μας.
