Η σιωπή σκοτώνει

Κανείς από όσους αρθρογραφούμε δεν ήταν μπροστά, κανείς μας δεν ξέρει αυτή τη στιγμή τα πραγματικά περιστατικά. Ποιο πρόσωπο είχε η συντριπτική βία που γκρέμισε από τη ζωή τον δεκαπεντάχρονο μαθητή από την Αργυρούπολη, ποια απελπισία τον οδήγησε σε αυτή την αλλόκοσμη, αδιανόητη απόφαση της αυτοκτονίας. Ολοι ελπίζουμε βέβαια ότι οι ανακρίσεις θα φέρουν αποτέλεσμα, ότι θα μάθουμε αν υπάρχουν ηθικοί αυτουργοί, εάν το παιδί υπήρξε θύμα χλεύης, συστηματικού εκφοβισμού, ακραίας περιφρόνησης από συμμαθητές που θαύμαζε και αγαπούσε ή αν τον έπνιξαν τα κύματα της εφηβείας, διά «ασήμαντον αφορμή» και από διαβολική παρεξήγηση.

Ξέρουμε όμως πολύ καλά –οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί –ποια είναι πάντα η αιτία που το μοιραίο δεν αποτρέπεται, που οι καθηγητές δεν προλαβαίνουν, οι γονείς δεν κατανοούν, οι φίλοι δεν «είχαν ιδέα». Είναι η σιωπή, είναι η απελπιστικά μοναχική πορεία του θύματος μέσα στον εφιάλτη του, είναι κυρίως η αδυναμία του παιδιού που δεν τα καταφέρνει να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα, να ζητήσει βοήθεια! Να κάνει δηλαδή το πιο απλό, το πιο φυσικό, το πιο λογικό πράγμα στον κόσμο. Και όμως αυτό ακριβώς το θεωρητικά αυτονόητο, σχεδόν ενστικτώδες, χρειάζεται από πολύ νωρίς πολλή προσπάθεια, εκπαίδευση και εξάσκηση για να εμπεδώνεται.

Η ντροπή για την αδυναμία, οι ενοχές που φορτώνονται τα μικρά σε έναν κόσμο γεμάτο στερεότυπα αυτάρκειας και ισχύος είναι μερικοί από τους λόγους που οδηγούν σε μοναχικές εσωστρεφείς προσωπικότητες, που μετατρέπουν σε θανάσιμα μυστικά ακόμη και περιστατικά που για τους περισσότερους θα ήταν ασήμαντα. Πόσω μάλλον όταν αντιμετωπίζουν τη βία των άλλων, απροκάλυπτη ή κρυφή, φυσική, ψυχολογική ή λεκτική.

Στην Ελλάδα υπάρχει και μια ακόμη παθογένεια, όπως ευφυώς επισημαίνει ο επίκουρος καθηγητής Ποιμαντικής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών, ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής παιδιών και εφήβων π. Βασίλειος Θερμός. Αυτός που καταφεύγει σε μια «εξουσία» για βοήθεια, αυτός που κατονομάζει κάποιους ακόμη κι αν τον βασανίζουν, θεωρείται καρφί, ρουφιάνος, καταδότης, άξιος περιφρόνησης και τιμωρίας… Αλλος ένας σοβαρός λόγος για να αναστέλλεται ή και να αποτρέπεται η μόνη άμυνα απέναντι στον σχολικό εκφοβισμό: η καταγγελία της βίας, η γνωστοποίηση των περιστατικών, η αναζήτηση βοήθειας από τους γονείς και τους καθηγητές, αλλά και από τη σχολική κοινότητα.

Η σιωπή είναι που σκοτώνει λοιπόν. Η απόκρυψη είναι που αποθρασύνει τους θύτες. Τα παιδιά που χάνονται είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, είναι οι πιο αδύναμοι κρίκοι. Υπάρχουν χιλιάδες άλλα θύματα της περιθωριοποίησης, της κάθε τύπου βίας και της σιωπής που μεγαλώνουν αβοήθητα, γεμάτα πληγές και κόμπους, εμπόδια ανυπέρβλητα στην αναζήτηση μιας ισορροπημένης ζωής.

Είναι υποχρέωση της πολιτείας, μαζί με τις καμπάνιες που καλούν τα παιδιά να μιλήσουν, να οργανώσει θεσμούς που να το κάνουν εύκολο. Και εμείς οι μεγάλοι, όταν οι μικροί ψιθυρίζουν, αντί για ένα «πες το πιο δυνατά» να σκύβουμε περισσότερο.