Οχι μόνο δεν συμφωνεί με το κυβερνητικό «success story» ο καθηγητής κ. Αιμίλιος Αυγουλέας, αλλά επιπλέον προειδοποιεί για τον κίνδυνο να ενεργοποιηθούν στο όχι πολύ μακρινό μέλλον σχέδια «διάσωσης εκ των έσω» (bail in) τύπου Κύπρου στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Ο λόγος μπορεί να είναι η συνέχιση της ύφεσης και το 2014 που θα συσσωρεύσει περισσότερα προβλήματα στις τράπεζες. Ο κάτοχος της έδρας Διεθνούς Τραπεζικού Δικαίου και Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για τη λειτουργικότητα του μνημονίου, δεν αποκλείει καθόλου το γεγονός η οικονομική κατάσταση να καταστήσει τελικώς το ευρώ μη βιώσιμο στην Ελλάδα, αλλά υπογραμμίζει με έμφαση ότι η αλλαγή νομίσματος είναι μια εξαιρετικά σύνθετη και ευαίσθητη υπόθεση που δεν εξασφαλίζει μια de facto καλύτερη κατάσταση.

Κύριε Αυγουλέα, πού θα βρίσκεται η Ελλάδα σε τρία χρόνια αν οι κυβερνήσεις συνεχίσουν να εφαρμόζουν την πολιτική της προηγούμενης τριετίας;
«Τα διλήμματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας είναι υπαρξιακά. Το συσσωρευμένο για δεκαετίες θεσμικό και πολιτικό έλλειμμα σε συνδυασμό με την αποσάθρωση των παραγωγικών της υποδομών και το τεράστιο δημόσιο χρέος έχουν διαμορφώσει καταστάσεις εθνικής ασφυξίας. Σε αυτό το πλαίσιο, ενώ οι διαρθρωτικές αλλαγές που επιβάλλονται από την τρόικα είναι απολύτως αναγκαίες, εν τούτοις το μείγμα οικονομικής πολιτικής που επιβάλλεται από την τρόικα είναι εν πολλοίς καταστροφικό. Ιδίως η ανισομερής περικοπή μισθών και εισοδημάτων σε συνδυασμό με την επιβολή καθεστώτος πολύ υψηλής φορολόγησης στην οικονομική δραστηριότητα στραγγαλίζουν κάθε προοπτική ανάπτυξης. Οι ελληνικές τράπεζες απλώς επιτείνουν το πρόβλημα μέσω της επιβολής πιστωτικής ασφυξίας στην οικονομία. Χρειάζεται άμεση αλλαγή τουλάχιστον της φορολογικής πολιτικής και ένα δυναμικό πρόγραμμα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, μαζί με άμεση εξεύρεση φόρμουλας για την περαιτέρω αναδιάρθρωση (κούρεμα) του ελληνικού χρέους. Η αβελτηρία των κυβερνήσεων που διαπραγματεύθηκαν τα μνημόνια και της ΕΕ, όπως καταδεικνύεται από τις διαδοχικές εκθέσεις του ΔΝΤ, δεν πρέπει να αφήνει κανένα περιθώριο στη διεκδίκηση των ως άνω».

Πιστεύετε ότι η παραμονή στο ευρώ, για την οποία ο ελληνικός λαός έχει υποστεί πρωτοφανείς θυσίες, θα εξασφαλίσει τελικά την επιστροφή στην ανάπτυξη, τη μείωση της ανεργίας και την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής;
«Κοιτάξτε, το ευρώ, όπως δημιουργήθηκε, δηλαδή χωρίς τραπεζική και δημοσιονομική (ή ακόμη και πολιτική) ένωση και χωρίς αμοιβαιοποίηση της έκδοσης χρέους μεταξύ των χωρών-μελών ήταν θα έλεγα ένα τερατούργημα καλών προθέσεων. Ομως η αλλαγή νομίσματος, λόγω και της αύξησης του εξωτερικού χρέους, θα απαιτήσει επίσης πολιτικές αυστηρού ελέγχου των δημοσίων δαπανών, ούτως ώστε να ελεγχθεί ο πληθωρισμός. Νομίζω πως το λαϊκιστικό και πελατειακό ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί, χωρίς το βολικό άλλοθι του μνημονίου, να σηκώσει αυτό το βάρος. Επιπροσθέτως, η αλλαγή νομίσματος είναι πάντοτε μια άκρως επώδυνη διαδικασία, και στην περίπτωσή μας βεβαίως θα χρειαστούν προσωρινοί έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων και όριο αναλήψεων επί των καταθέσεων. Ομως, εάν συνεχιστεί με τους ίδιους ρυθμούς η ύφεση, η ανάκτηση του συναλλαγματικού εργαλείου, δηλαδή η υποτίμηση του νομίσματος, θα καταστεί αναπόφευκτη και για την Ελλάδα και για τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Επίσης, η ως τώρα στάση της τρόικας όσον αφορά την άσκηση του δημοσιονομικού εργαλείου, π.χ. η αρνητική στάση τους στο θέμα της μείωσης του ΦΠΑ και της μείωσης των φορών που άπτονται της οικονομικής δραστηριότητας για την αναθέρμανση της ζήτησης και της απασχόλησης, είναι απολύτως παράλογη. Ισως η έξοδος από το κοινό νόμισμα να έφερνε την απαραίτητη μείωση της φορολόγησης. Επομένως, χωρίς κινδυνολογίες και ακρότητες, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ενός βελούδινου διαζυγίου, και οι σωστοί όροι της εν μέρει αποπληρωμής, εν μέρει άφεσης του χρέους,θα πρέπει να μπουν με νηφαλιότητα και υπευθυνότητα στον δημόσιο διάλογο. Ομως, εκτός των άλλων προβλημάτων, δεν θα πρέπει να λησμονείται πως εάν εν τέλει προκριθεί μέσω εκλογών ή δημοψηφίσματος η επιλογή της εξόδου από την ευρωζώνη, αυτή θα είναι επιτυχής μόνον εάν ακολουθηθεί από ριζική αλλαγή της λαϊκιστικής νοοτροπίας του πολιτικού μας συστήματος, από την εξασφάλιση ενός αναπτυξιακού πακέτου και από τη μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα».


Ο δυτικός κόσμος έχει τρία μεγάλα προβλήματα

Οι πολιτικές για την επιστροφή σε σταθερή τροχιά ανάπτυξης βρίσκονται σε σημείο εξάντλησης
Συμμετέχετε σε διεθνή fora, αλλά και σε κλειστές συσκέψεις διαμόρφωσης πολιτικής σε κεντρικές τράπεζες ή μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Πιστεύετε ότι έχουν βρεθεί οι παγκόσμιες λύσεις για την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης;
«Κοιτάξτε, ο δυτικός κόσμος σήμερα αντιμετωπίζει τρία σχεδόν ανεπίλυτα προβλήματα. Πρώτον, την πρόκληση της επιστροφής σε σταθερή τροχιά οικονομικής ανάπτυξης. Δεύτερον, διογκούμενο δημοκρατικό έλλειμμα, κυρίως έλλειμμα αντιπροσώπευσης του πολίτη. Τρίτον, παράλογα άνιση κατανομή του πλούτου εντός των δυτικών χωρών. Οι πολιτικές για την επιστροφή των δυτικών χωρών σε σταθερή τροχιά ανάπτυξης όχι μόνον έχουν εν πολλοίς αποτύχει, αλλά και βρίσκονται σε σημείο εξάντλησης με έναν εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας να προαλείφεται ως το επόμενο βήμα. Η τραπεζική αστάθεια είναι βεβαίως ο κύριος λόγος πίσω από αυτήν την απαισιόδοξη πρόβλεψη. Κυρίως στις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν και μια πρωτοκαθεδρία στην παραγωγή σκέψης, διάχυτη είναι η εντύπωση πως δεν έχουν προχωρήσει αρκετά οι μεταρρυθμίσεις για την αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα, παραγωγικά δάνεια δεν δίνονται και η μεταρρύθμιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας, κυρίως υπεύθυνης για την κρίση του 2008, καθυστερεί. Το δεύτερο άλυτο πρόβλημα, αυτό της αντιπροσώπευσης των πολιτών, συνδέεται με την επιρροή επί της παραγόμενης νομοθεσίας ισχυρότατων κέντρων οικονομικής εξουσίας, τα οποία και μέσω της τεχνικής τους υπερεπάρκειας έχουν την απεριόριστη δυνατότητα είτε να ματαιώνουν είτε να αλλοιώνουν τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που συγκεντρώνουν την προτίμηση των πολιτών. Το σημαντικότατο αυτό πρόβλημα αντιπροσώπευσης επιτείνει ο έλεγχος των ηλεκτρονικών κυρίως ΜΜΕ από τα συγκεκριμένα ισχυρότατα λόμπι. Το τρίτο δυσεπίλυτο πρόβλημα συνδέεται με τα άλλα δύο. Χωρίς αποτελεσματική φορολόγηση και επομένως επιμέρους αναδιανομή τους υπερσυσσωρευμένου σε ελάχιστα πρόσωπα πλούτου που επήλθε ως απόρροια της παγκοσμιοποίησης αλλά και κερδοσκοπικών δραστηριοτήτων, οι κοινωνικά καταστρεπτικές πολιτικές λιτότητας θα συνεχιστούν. Ομολογουμένως η οικονομική κρίση θα ήταν πολύ ρηχότερη και πιο εύκολα αντιμετωπίσιμη εάν οι δυτικές κοινωνίες μπορούσαν να επιλύσουν το πρόβλημα δημοκρατίας και ανισομερούς κατανομής των φορολογικών βαρών που τις μαστίζουν».

Το λάθος με τις τράπεζες

Ποιο είναι το μέλλον του ελληνικού τραπεζικού συστήματος;

«Η συνεχιζόμενη ύφεση που δημιουργεί καχεξία στα έσοδα ή οδηγεί στο κλείσιμο των επιχειρήσεων, η πολύ μεγάλη ανεργία και ο αποπληθωρισμός των περιουσιακών στοιχείων απλώς αυξάνουν με γεωμετρική ταχύτητα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στα βιβλία των τραπεζών και συνακολούθως τις κεφαλαιακές τους ανάγκες. Οπότε, στον επόμενο γύρο ανακεφαλαιοποιήσεων οι ομολογιούχοι των ελληνικών τραπεζών θα βρεθούν αντιμέτωποι με ένα γενναίο κούρεμα στο πλαίσιο μιας διάσωσης εκ των έσω (bail in). Η διάσωση εκ των έσω (bail in) είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να καταπολεμηθεί η αμέλεια των μετόχων, διοικήσεων και ομολογιούχων, όταν εφαρμόζεται σε μεμονωμένες τράπεζες. Η εφαρμογή όμως της διάσωσης εκ των έσω σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας είναι κολοσσιαίων διαστάσεων λάθος. Σκοτώνει την εμπιστοσύνη μεγαλοκαταθετών και ομολογιούχων στο συγκεκριμένο τραπεζικό σύστημα για δεκαετίες. Επειδή το τραπεζικό σύστημα λειτουργεί στη βάση αυτής της εμπιστοσύνης, όπως οι μονάδες παραγωγής ενέργειας με φυσικό αέριο, η άρση αυτής της εμπιστοσύνης θα σημάνει τη διαχρονική αδυναμία του εν λόγω τραπεζικού συστήματος να αποδέχεται μεγάλες καταθέσεις που μετατρέπονται σε παραγωγικά δάνεια. Δηλαδή, η μακροχρόνια άρση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα μιας χώρας δεν διαφέρει από τηνκαταστροφή των οικονομικών υποδομών της από φυσικό γεγονός ή πολεμική ενέργεια».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ