Η αναγκαιότητα του κριτικού λόγου

Σήμερα, σε μια εποχή που ο κριτικός λόγος δεν φαίνεται να έχει την αναγνώριση που είχε παλαιότερα, αυτός ο λόγος, ο λόγος της κριτικής, οφείλει να ακούγεται περισσότερο ίσως από κάθε άλλη φορά. Το παραπάνω, σε γενικές γραμμές, ήταν το «μήνυμα» που φάνηκε να περνά μέσα από την τελευταία γενική συνέλευση της Πανελλήνιας Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου η οποία έγινε την περασμένη Κυριακή στη Σχολή Σταυράκου στην Πατησίων.

Στην ατζέντα της συζήτησης κάποια θέματα που αφορούν εσωτερικά της ΠΕΚΚ (οικονομικός απολογισμός, εγγραφή νέων μελών, αρχαιρεσίες νέου ΔΣ κ.ο.κ.) δεν είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν εδώ.

Σε κάποια άλλα θέματα όμως, θέματα τα οποία έχουν άμεση συνάρτηση με τον κόσμο, το κοινό που πηγαίνει στον κινηματογράφο, αξίζει να εμμείνουμε λίγο περισσότερο. Γιατί πράγματι εφέτος, ύστερα από πολλά χρόνια, η ΠΕΚΚ έκανε σημαντικές προσπάθειες ώστε να έρθει σε άμεση επαφή με τον κόσμο ως Ενωση, πέρα δηλαδή από την «ατομική» επαφή που κάθε μέλος της έχει με το κοινό σε εβδομαδιαία βάση μέσω του μέσου στο οποίο εργάζεται και την παρουσίαση των νέων ταινιών στις αίθουσες.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εκ νέου ανάπτυξης δραστηριοτήτων ήταν η εκδήλωση που η ΠΕΚΚ διοργάνωσε τον περασμένο Απρίλιο στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος με τίτλο «Με το βλέμμα της κριτικής». Σε αυτή την εκδήλωση και για πρώτη φορά όλες οι ταινίες οι οποίες σε διάφορα φεστιβάλ της χρονιάς που πέρασε απέσπασαν το βραβείο της ΠΕΚΚ, καθώς και η καλύτερη ελληνική και καλύτερη ξένη ταινία της χρονιάς, σύμφωνα με ψηφοφορία των μελών της ΠΕΚΚ («Amerika Square» του Γιάννη Σακαρίδη και «Χωρίς αγάπη» του Αντρέι Ζβιάνγκιντσεφ),

προβλήθηκαν σε ένα τριήμερο με δωρεάν είσοδο για το κοινό.

Το τριήμερο στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Ηταν τέτοια η ανταπόκριση του κόσμου, που λόγω των περιορισμένων θέσεων στη μικρή αίθουσα της Ταινιοθήκης όπου έγιναν οι προβολές του αφιερώματος πολύς κόσμος δεν μπόρεσε να μπει! Το παράδοξο μάλιστα είναι ότι σε μια από τις τρεις βραδιές, στη μεγάλη αίθουσα της Ταινιοθήκης όπου παιζόταν άλλη ταινία, άσχετη με το αφιέρωμα της ΠΕΚΚ, ο κόσμος ήταν μετρημένος στα δάχτυλα του ενός χεριού με αποτέλεσμα η προβολή τελικά να μη γίνει (τρεις ήταν, για την ακρίβεια). Και παρότι την ίδια ώρα στην προβολή της ταινίας της ΠΕΚΚ γινόταν το αδιαχώρητο, «έδιωχναν κόσμο» για να χρησιμοποιήσω την αγοραία έκφραση, η Ταινιοθήκη της Ελλάδος δεν ενέκρινε τη μεταφορά του κοινού της μικρής αίθουσας στη μεγάλη.

Με άλλα λόγια, η Ταινιοθήκη προτίμησε να μη λειτουργήσει τη μεγάλη της αίθουσα από το να εξυπηρετήσει την ΠΕΚΚ χρησιμοποιώντας τη για την προβολή του αφιερώματός της. Δύσκολο να μιλήσει κανείς για «κίνηση σαμποτάζ» γιατί κάτι τέτοιο θα αντετίθετο στην κοινή ωφέλεια. Το ποιος είναι τελικά ο ρόλος της Ταινιοθήκης και το αν μια Ταινιοθήκη πρέπει ή όχι να λειτουργεί με τους ίδιους όρους που λειτουργεί μια κανονική αίθουσα εμπορικής διανομής ταινιών είναι μια μεγάλη ιστορία που αξίζει συζήτηση, αλλά όχι εδώ.

Το γεγονός πάντως είναι ότι η εκδήλωση πέτυχε. Και ότι η ΠΕΚΚ. έχει πια καταλάβει ότι μόνο με τέτοιους τρόπους μπορεί να αποκτήσει και πάλι την αίγλη παλαιότερων εποχών, όταν παρόμοιες εκδηλώσεις με προβολές ήταν το ψωμοτύρι της και (για να θυμίσω τις χρυσές εποχές της «Αλκυονίδας») είχαν πάντα επιτυχία.

Βεβαίως, δεν ήταν μόνο η εκδήλωση στη Ταινιοθήκη. Ο «Κινηματογράφος 2017», ο καθιερωμένος κινηματογραφικός οδηγός του έτους που εδώ και χρόνια και χρόνια εκδίδει η ΠΕΚΚ, καθώς και μια μονογραφία για τον ιταλό σκηνοθέτη Λουκίνο Βισκόντι ανήκουν στις πρόσφατες και επιτυχημένες εκδοτικές δραστηριότητες της Ενωσης. Η έκδοση για τον Βισκόντι μάλιστα έγινε με αφορμή το αφιέρωμα προς τον δημιουργό του «Γατόπαρδου» στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου που διοργανώνει ένας επίσης κριτικός κινηματογράφου, ο Νίνος Φένεκ Μικελίδης.

Το γεγονός ότι στο ΔΣ της ΠΕΚΚ έχουν προστεθεί νεότεροι κριτικοί, όπως ο Ιωσήφ Πρωιμάκης, ο Νέστωρ Πουλάκος και ο Γιάγκος Αντίοχος, έχει σαφέστατα παίξει ρόλο σε αυτή την αναβάθμιση δραστηριοτήτων, στην οποία φυσικά τα ηνία κρατά με την εμπειρία του ο Ανδρέας Τύρος από τη θέση του προέδρου. Ο Ανδρέας Τύρος εξάλλου είναι εκείνος που υπερασπίζεται τις βραβεύσεις της Ενωσης στα φεστιβάλ και θεωρεί πολύ χαρμόσυνο που η ΠΕΚΚ από εφέτος θα δίνει το βραβείο της και στο Φεστιβάλ Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους. Γίνονται επίσης συζητήσεις για την καθιέρωση ενός προγράμματος ανάλογου με της Εβδομάδας Κριτικής του Φεστιβάλ των Καννών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου καλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, ο οποίος ως γνωστόν ξεκίνησε και αυτός από τον χώρο της κριτικής κινηματογράφου.