Θοδωρής Αθερίδης: «Στην πολιτική κερδίζει ο βιρτουόζος του ψέματος»

Αλήθειες, ψέματα και απόψεις του Θοδωρή Αθερίδη με αφορμή «Το ψέμα», τη γαλλική κωμωδία του Φλοριάν Ζελέρ, με την οποία θα περιοδεύσει το καλοκαίρι μαζί με τη Σμαράγδα Καρύδη, τη Μυρτώ Αλικάκη και τον Κώστα Κάππα. Μετά από έναν επιτυχημένο χειμώνα στο Μικρό Παλλάς, ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και συγγραφέας μιλάει για ζωτικά ψεύδη, θέατρο και σχέσεις ζωής.

«Νομίζω ότι σε όλες τις σχέσεις είναι απαραίτητα τα ψέματα κι αυτό το δείχνει η ίδια η ζωή. Δεν είναι δική μου πεποίθηση, είναι παρατήρηση. Απόλυτα ειλικρινείς δεν μπορούμε να είμαστε. Μακάρι να μη χρειάζεται να καταφεύγεις στο ψέμα. Ομως οι άνθρωποι έχουν στήσει τον εαυτό τους απέναντι στη ζωή με ζωτικά ψεύδη. Αυτός είναι ένας ορισμός που υπάρχει από τον Ιψεν, ακόμα. Οταν κάποιος δεν μπορεί να τον υπερβεί, πρέπει να του τον συντηρήσεις. Δεν έχεις δικαίωμα να του το χαλάς.

Αν μιλάμε για τον ορισμό του ψέματος, πρέπει να πούμε ότι υπάρχει ψέμα και ψέμα. Το ψέμα του ψεύτικου ανθρώπου, τα ψεύτικα αισθήματα δηλαδή είναι ανήθικα. Δεν μιλάμε γι’ αυτά. Μπορεί να είσαι ειλικρινής στα αισθήματα και ψεύτης στα γεγονότα.

Η απιστία ακουμπά στα όρια του ζωτικού ψεύδους. Γιατί να εμπλέξεις τον άλλον σε δικές σου αναπηρίες. Η αυτοδιάθεση του εαυτού μας είναι αυτονόητη αλλά υπόκειται στον τοίχο που λέγεται ο άλλος. Του άλλου δεν του αρέσει ποτέ η απιστία. Ευχής έργον είναι να μην έχεις ανάγκη να απιστήσεις.

Yπάρχουν μονογαμικοί άνθρωποι. Πιστεύω ότι πολλά πράγματα παίζουν τον ρόλο τους: Το timing των σχέσεων και της ζωής του καθένα, η κατάσταση που βρίσκεσαι. Σε άλλες φάσεις της ζωής σου μπορεί να είσαι μονογαμικός, σε άλλες όχι. Είναι ζωτική ανάγκη για μένα το γράψιμο. Γράφω βασισμένος στα βιώματά μου, στην προσωπική μου ζωή, στις προσωπικές και φιλοσοφικές μου σκέψεις, στους προβληματισμούς μου. Είναι και πολιτικά και κοινωνικά και πνευματικά τα ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά στον εγκέφαλό μου και τον πιέζουν σαν αγκάθια από μέσα προς τα έξω. Γράφω κι έτσι μπαίνει η ζωή μου σε μια ροή, σε ένα κανάλι. Δεν είμαι σκηνοθέτης σε έργα άλλων, ούτε το επιδιώκω. Δεν διεκδικώ τη θέση μου στην επετηρίδα των σκηνοθετών που περιμένουν να πάρουν έναν Σαίξπηρ και να τον κάνουν κατά Αθερίδη. Δεν είχα ποτέ τέτοιες φιλοδοξίες. Γενικότερα είναι μια δημιουργική ανάγκη που με ωθεί.

Στα έργα μου βλέπει κανείς ότι έχω επαφή με αυτό που συμβαίνει, ότι τα φιλτράρω μέσα από μια επικαιρότητα.

Πριν από την κρίση είχαν κρυφτεί πολλά πράγματα. Δεν φαινόταν τόσο καλά τι θέλει ο καθένας, τι κρύβει στην ψυχή του. Στην κρίση μάς δόθηκε η δυνατότητα να δούμε πιο ξεκάθαρα και πιο ανάγλυφα τους εαυτούς μας. Είδαμε ανθρώπους να νοιάζονται για κάτι πολύ προσωπικό και ευτελές ενώ καιγόταν ο κόσμος. Πριν το κρύβανε.

Ως προς την πολιτική και κοινωνική κατάσταση και εκεί είναι ανοιχτά τα πράγματα. Ματαιωθήκαμε όλοι από τις κυβερνήσεις που είδαμε. Συμφωνώ. Αλλά η δική μας η ευθύνη πού είναι; Τι κάναμε, πώς αντιδράσαμε; Είναι ανοιχτό το ερώτημα στην κοινωνία. Δεν θα έκανα ποτέ πολιτικές αναφορές στα έργα που θα αφορούσαν ψεύτες πολιτικούς. Δεν το πιστεύω κιόλας. Δεν πιστεύω ότι στον Πρωθυπουργό, που είπε τόσα ψέματα για να πάρει την εξουσία, θα του καταλογίσω ευθύνες, την ώρα που βλέπω έναν λαό να διψάει τόσο πολύ για ψέμα ώστε να ψηφίσει κάποιον. Τον αναγκάζει ο λαός να είναι τόσο ψεύτης. Και να κερδίζει ο βιρτουόζος του ψέματος. Βρίζουμε τον βιρτουόζο και δεν βρίζουμε εμάς που απαιτούμε τη βιρτουοζιτέ… Αρα ευθύς εξαρχής με αφορά ο κόσμος και όχι ο πολιτικός. Θεωρώ αναλώσιμους όλους τους πολιτικούς.

Οχι, δεν περίμενα τίποτε από την Αριστερά στην Ελλάδα. Δεν είναι η κοινωνική ευαισθησία που έλειπε από τους προηγούμενους. Τώρα προηγείται ο καθορισμός του τρόπου με τον οποίο εξυγιαίνεις τη σχέση σου με τους δανειστές σου, και μετά έρχεται το κοινωνικό κράτος. Αν το ζήτημα είναι πώς θα φτιάξεις κοινωνικό κράτος με δυνατή οικονομία, εκεί πράγματι μπαίνει ένα θέμα πόσο πιο κοινωνικά ευαίσθητη είναι μια κυβέρνηση από μια άλλη. Αλλά την ώρα που χρωστάς 360 δισ. και σε απειλούν δεν μπορείς να παριστάνεις και να τάζεις ότι θα δώσεις…

Εδώ και μια δεκαετία πιστεύω ότι το θέμα της Ελλάδας δεν είναι αν έχουμε Αριστερά, Δεξιά ή εκσυγχρονιστές. Το θέμα είναι με ποιανού λεφτά τα κάνεις όλα αυτά. Με των άλλων; Το πρώτο πράγμα που ήθελε η χώρα ήταν να μεταρρυθμίσει τις δομές με τις οποίες ζει. Μετά μπορείς να ξεχωρίσεις πολιτικές, να δεις τους κοινωνικά ανάλγητους και τους ευαίσθητους. Να δεις αν κάποιος υποστηρίζει ανθρώπους ώστε να φέρει επενδύσεις και να κάνει μια πλούσια χώρα για πλούσιους και δούλους. Αν και θεωρώ ότι είμαστε όλοι δούλοι.

Είναι ψέμα ότι σε ενδιαφέρει ο φτωχός. Ή σε ενδιαφέρει η χώρα ή δεν σε ενδιαφέρει, και σε ενδιαφέρει μονάχα ο εαυτός σου. Νομίζω ότι όλοι οι πολιτικοί που είχαμε τα τελευταία χρόνια δεν είχαν ασκηθεί στο να τους ενδιαφέρει η χώρα. Ηταν μεγαλωμένοι με τη νοοτροπία να μάθουν πώς να τρέχουν για να πάρουν την εξουσία.

Αυτός ο φαύλος κύκλος δεν σπάει, παρά μόνο με οριστικές δυστυχίες και ακρότητες. Ας ελπίσουμε το πλαίσιο στο οποίο βρισκόμαστε, οι διεθνείς συγκυρίες να είναι τέτοιες ώστε να μη χρειαστεί να φτάσουμε σε συμφορά. Είναι πενήντα – πενήντα οι πιθανότητες. Δεν θέλω ούτε καν να αναλογιστώ τι θα συμβεί αν μηδενιστεί το κοντέρ της χώρας και πρέπει να ξαναστηθεί από την αρχή.

Με τη Σμαράγδα ποτέ δεν πίστεψα ότι πουλάμε σαν ζευγάρι. Είμαστε δύο μονάδες αγαπητές στον κόσμο και η όποια συνένωσή μας λειτουργεί προσθετικά. Αν ήταν έτσι θα είχαμε εμπλακεί σε μια μόνιμη συνεργασία. Δουλέψαμε μαζί από το 2003 ως το 2010 και ξαναβρεθήκαμε εφέτος. Ούτε αυτό έγινε με στρατηγική καριέρας και μάνατζμεντ. Θέλαμε και το κάναμε… Ούτε εγώ πάω να δω μια παράσταση επειδή παίζει ένα ζευγάρι. Με τη Σμαράγδα μάς βλέπω ως δίδυμο.

Παίξαμε μαζί με τη Φωτεινή στο θέατρο και εκείνη είχε μεγάλο άγχος μη θεωρηθεί ότι είμαι χαριστικός. Την παρακολουθώ. Αλλά η κόρη μου έχει τον χαρακτήρα της, την προσωπική της περηφάνια, δεν μ’ αφήνει να ανακατεύομαι και πολύ. Ζητάει τη γνώμη μου όταν εκείνη θέλει. Φυσικά και θα ήθελα να ξαναδουλέψουμε κάποια στιγμή».

Η παράσταση θα περιοδεύσει από τις 14 Ιουνίου (Μυτιλήνη) ως τις αρχές Αυγούστου.