Ματιέ Ντελαπόρτ: «Είμαστε όλοι διαφορετικοί και συγχρόνως ίδιοι»

Οταν, τον Αύγουστο του 2012, βγήκε στις ελληνικές αίθουσες η ταινία «Για όλα φταίει το όνομά σου», ελάχιστοι μπορούσαν να προβλέψουν την τεράστια επιτυχία που θα έκανε. Πρώτον, είναι γαλλική· δεύτερον, δεν είχε γνωστούς ηθοποιούς· και, τρίτον, είχε γυριστεί ως επί το πλείστον μέσα σε ένα μόλις δωμάτο. Και όμως, ακριβώς επειδή η ταινία είχε μια καταπληκτική ιδέα –τι μπορεί να συμβεί αν κάποιος σήμερα αποφασίσει να ονομάσει τον γιο του Αδόλφο; –προκάλεσε απίστευτες συζητήσεις.

Το «Για όλα φταίει το όνομά σου» είναι προσωπική δημιουργία του ντουέτου Ματιέ Ντελαπόρτ – Αλεξάντρ ντε λα Πατελιέρ, οι οποίοι σκηνοθέτησαν στον κινηματογράφο τη δική τους θεατρική επιτυχία. Στις ημέρες μας επιστρέφουν με μια νέα ταινία, τον «Επιφανή άγνωστο», που επίσης έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Ο Ματιέ Κασοβίτς υποδύεται τον Σεμπαστιάν Νικολά, έναν άνθρωπο που πάντα ονειρευόταν να είναι κάποιος άλλος. Δεν έχει φαντασία και το μόνο που κάνει είναι να παρατηρεί. Και στη συνέχεια να αντιγράφει. Παρατηρεί τους ανθρώπους που συναντά και στη συνέχεια τους μιμείται. Περνά μέσα από τις ζωές τους. Αλλά κάποια ταξίδια δεν έχουν δρόμο επιστροφής. «Το Βήμα» μίλησε με τον έναν εκ των δημιουργών, τον Ματιέ Ντελαπόρτ.

«Το παιδί μαθαίνει καθώς μιμείται, αντιγράφοντας τον περίγυρό του. Ο τρόπος, οι ανθρώπινες σχέσεις βασίζονται σ’ αυτή τη μίμηση. Ο άνθρωπος κάνει σαν τους άλλους προτού γίνει ο εαυτός του. Η δημιουργική αυτή διαδικασία είναι συχνά παρόμοια. Μαθαίνουμε από παραδείγματα. Μετά, σιγά-σιγά, φτάνουμε να έχουμε τη δική μας μικρή προσωπική μουσική, να γίνουμε ο εαυτός μας. Η αντιγραφή, η μίμηση, η αφιέρωση είναι σημεία εκκίνησης. Οι αντιγραφείς, αν δεν απομακρυνθούν από το μοντέλο, παραμένουν αντιγραφείς, άρα μιμητές. Μπορούν να είναι ακόμη και καλλιτέχνες αλλά δεν είναι δημιουργοί. Αλλά το σύνορο καμιά φορά δύσκολα είναι διακριτό. Ενας βιρτουόζος δεν παίζει τη δική του μουσική. Ερμηνεύει τη μουσική ενός άλλου. Εν τούτοις μεγάλοι βιρτουόζοι είναι αναγνωρίσιμοι ανάμεσα σε χιλιάδες. Στην αρχή ο Σεμπαστιέν Νικολά αντιγράφει αλλά δεν δημιουργεί. Αλλά σιγά-σιγά η βαθύτερη προσωπικότητά του αναδύεται και το δίδυμό του γίνεται μια δημιουργία. Ο άνθρωπος που στο τέλος γίνεται δεν είναι πια ούτε ο Σεμπαστιέν Νικολά ούτε ο Ανρί ντε Μοντάλτ. Είναι ένας τρίτος άνθρωπος. Στο γύρισμα ονομαζόμουν άλλωστε Σεμπαστιέν ντε Μοντάλτ».

«Κάθε μέρα όταν γράφω ψάχνω να γίνω κάποιος άλλος. Ψάχνω να ζωντανέψω άλλα πρόσωπα εντός μου. Πιστεύω ότι η επιθυμία μου να γράψω προκύπτει από την επιθυμία μου να ξεφύγω, να βγω από μέσα μου, να βάλω τη φαντασία ανάμεσα στον εαυτό μου και στον κόσμο. Το παιχνίδι των συγγραφέων, όπως και των παιδιών, είναι να βγάζουν ιστορίες από το μυαλό τους. Η διαφορά ανάμεσα στον Σεμπαστιέν Νικολά και σε μένα είναι ότι καταφεύγω στο φανταστικό για να ξεφύγω, ενώ αυτός δεν έχει φαντασία, γι’ αυτό και αντιγράφει. Σκέφτομαι ότι είναι συχνά πιο εύκολο να είσαι ο εαυτός σου όντας ένας άλλος. Γιατί, για παράδειγμα, τόσοι συγγραφείς χρησιμοποιούν ψευδώνυμα για να γράψουν; Το να παίρνεις μια νέα ταυτότητα σου επιτρέπει να απελευθερώνεσαι από τον εαυτό σου, από την εικόνα που έχεις γι’ αυτόν».

«Είμαστε όλοι διαφορετικοί και συγχρόνως όλοι ίδιοι. Γνωρίζουμε όλοι τη χαρά, τον πόνο, τη στέρηση, τον θυμό, την επιθυμία, τον πόθο. Νιώθουμε ό,τι νιώθουν και οι άλλοι. Η βάση της ανθρώπινης ζωής είναι η εμπάθεια. Η εμπάθεια είναι μια λέξη που προέρχεται από τη γλώσσα σας, από τα αρχαία ελληνικά. Αποτελείται από το εν, εντός, στο εσωτερικό και το πάθος, οδύνη, αυτό που έχει δοκιμαστεί. Η κρίση της κοινωνίας μας προέρχεται ίσως από εκεί: από την άνοδο της αδιαφορίας».

«Περνάω τον καιρό μου παρατηρώντας τους άλλους και τον εαυτό μου. Στο «Για όλα φταίει το όνομά σου», μαζί με τον Αλεξάντρ ντε λα Πατελιέρ, μιλήσαμε για τους ήρωες που μοιάζουν με κοντινούς μας ανθρώπους, με φίλους μας. Δώσαμε και ο ένας και ο άλλος πρωτότυπα ονόματα στα παιδιά μας. Εχουμε γελάσει με τους εαυτούς μας. Για έναν διάσημο αυτό είναι κάτι πολύ προσωπικό. Αναρωτήθηκα για την επιθυμία του να είσαι κάποιος άλλος, να έχεις μια άλλη ζωή, να μπορείς να ξεκινήσεις από το μηδεν ξανά. Ζούμε σε έναν κόσμο υπερσυνδεσιμότητας και σε μεγάλη μοναξιά. Οι άνθρωποι δημιουργούν αντίγραφά τους στο Internet. Τι είναι ένα προφίλ στο Facebook αν δεν είναι ένα καλύτερο αντίγραφο του εαυτού σου; Σκάβουμε το ρήγμα ανάμεσα στο φαντασιακό και στην πραγματικότητα. Κάνω ταινίες πρώτα για μένα, για να μου κάνω καλό, ελπίζοντας ότι αυτό θα αγγίξει τους άλλους και θα τους κάνει επίσης καλό. Αλλά, για να απαντήσω στην ερώτησή σας, η παρατήρηση είναι η πρώτιστη κινητήριος δύναμή μου για να γράφω. Περνάω τον καιρό μου μουντζουρώνοντας μικρά σημειωματάρια. Ισως μια μέρα να κάνω μια ταινία που θα διαδραματίζεται στην Ελλάδα. Ερχομαι κάθε χρόνο εδώ και δέκα χρόνια. Εχω γεμίσει ουκ ολίγα σημειωματάρια εκεί».

«Αλλαξε συγχρόνως τα πάντα και τίποτα. Η καθημερινή μου ζωή είναι η ίδια. Περνάω όπως και πριν τις ημέρες μου, γράφοντας, ζώντας με την οικογένειά μου, βλέποντας φίλους, ταινίες, ποδοσφαιρικούς αγώνες. Από τη στιγμή που τελειώσεις το γράψιμο ή το γύρισμα μιας ταινίας η δουλειά σου τελείωσε. Η δημιουργία σου είναι σαν ενός παιδιού που ενηλικιώθηκε. Το κοιτάς να μεγαλώνει με χαρά αλλά δεν σου ανήκει πλέον. Συγχρόνως η επιτυχία σού χαρίζει περισσότερη εμπιστοσύνη και ελευθερία. Είναι το ίδιο πράγμα καλύτερα».