Αττικόν και Απόλλων στα γρανάζια της γραφειοκρατίας

Aν ήταν ταινία θα ανήκε στο είδος της φαρσοκωμωδίας. Θα ξεκινούσε ωστόσο παραπλανητικά, με στοιχεία πολεμικού δράματος. Είναι 12 Φεβρουαρίου του 2012, και καθώς ψηφίζεται το δεύτερο Μνημόνιο στη Βουλή, η Αθήνα πυρπολείται. Σαράντα δύο κτίρια καταστρέφονται, ανάμεσά τους και το ιστορικό κτίριο που στεγάζει τους κινηματογράφους Αττικόν και Απόλλων. Οσο τα κτίρια ακόμη καπνίζουν, ο τότε υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλος Γερουλάνος ανακοινώνει ότι η πολιτεία θα χρηματοδοτήσει «τη μελέτη και αποκατάσταση του διατηρητέου κτιρίου που στεγάζει τους ιστορικούς κινηματογράφους Απόλλων και Αττικόν», καθώς πρόκειται για «ένα από τα νεοκλασικά στολίδια του αθηναϊκού κέντρου».

Cut, επόμενο πλάνο. Καθώς κοντεύουν να συμπληρωθούν τρία χρόνια από την αποφράδα ημέρα, η εικόνα του κτιρίου επί της οδού Σταδίου είναι ίδια και απαράλλακτη, αν αφαιρέσει κανείς τους καπνούς και προσθέσει τις ταλαιπωρημένες λαμαρίνες της περίφραξης. Πρόκειται τελικά για μια ταινία με ελάχιστη δράση και δυο γνωστούς πρωταγωνιστές: την ασάφεια στη διατύπωση των νομικών πλαισίων και την αθάνατη ελληνική γραφειοκρατία.

Διότι αρχικά υπήρξε κινητοποίηση. Τον Μάρτιο του 2012 ανακοινώθηκε σε ΦΕΚ πράξη νομοθετικού περιεχομένου με τίτλο «Λήψη μέτρων για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν από τα γεγονότα της 12ης Φεβρουαρίου 2012 στο κέντρο των Αθηνών» η οποία κυρώθηκε τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς (ν. 4082/2012). Η Περιφέρεια Αττικής υπό τον Γιάννη Σγουρό ενέκρινε το ποσό των 10 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των πληγέντων. Ωστόσο ο τρόπος που ήταν διατυπωμένα ορισμένα άρθρα κρίθηκε ασαφής στην περίπτωση των βαριών αποζημιώσεων, στα κτίρια δηλαδή όπου αυτές ξεπερνούσαν τις 15.000 ευρώ. Η κοστολόγηση της αποζημίωσης στην περίπτωση κατεστραμμένων κτιρίων έπρεπε να γίνει βάσει μιας τιμής ανά τετραγωνικό μέτρο και η πράξη νομοθετικού περιεχομένου δεν την προσδιόριζε.

Το καλοκαίρι του 2013 έγινε εισηγητική έκθεση από τον Δήμο Αθηναίων για τροπολογία που θα αναιρούσε τις ασάφειες και τον Απρίλιο του 2014 εν τέλει υπογράφηκε (νόμος 4255/14, ΦΕΚ Α89). Δεδομένου ότι πλέον προσδιορίστηκαν με ακρίβεια τα ποσά των αποζημιώσεων αυτό σήμαινε στα χαρτιά ότι μπορεί να γίνει η εκταμίευση από την Περιφέρεια Αττικής. Οι αιτήσεις για τις καταβολές των αποζημιώσεων έχουν γίνει, τα δικαιολογητικά εξετάζονται, πραγματοποιούνται έλεγχοι, ζητούνται διευκρινίσεις, το οικονομικό έτος ωστόσο τελειώνει και δεν προβλέπεται να προχωρήσει η εκταμίευση. Πρόκειται ούτως ή άλλως για μια χρονοβόρα διαδικασία και για μια περίπτωση, την καταστροφή από «τρομοκρατική ενέργεια» που το Ελληνικό Δημόσιο αντιμετωπίζει για πρώτη φορά. Για να μη μιλήσουμε για την αλλαγή περιφερειάρχη και τη διαδικασία προσαρμογής της διαδόχου του στα νέα δεδομένα. Αλλά και το γεγονός ότι τα «χαρτιά» για άλλη μια φορά περιείχαν ασάφειες.

Η αντιδικία

Η αποζημίωση βγαίνει ανά ακίνητο αλλά ο νόμος δεν είναι ξεκάθαρος αν έχει προτεραιότητα ο ιδιοκτήτης έναντι του ενοικιαστή. Οπως εξηγεί η Αμαλία Αλεβίζου, νομική σύμβουλος του Ιδρύματος Δεκόζη – Βούρου στο οποίο ανήκει το κτίριο: «Ο νόμος έχει προσκόμματα που δυσκολεύουν πάρα πολύ τα πράγματα. Λέει ότι αν έχει κάνει αίτηση και ο ενοικιαστής και ο ιδιοκτήτης για αποζημίωση απαιτείται κοινή υπεύθυνη δήλωση αμφοτέρων με παραίτηση του ενός από αξίωση αποζημίωσης. Στην περίπτωσή μας, για παράδειγμα, η Studio KB Illum, στην οποία ανήκε το κατάστημα της Kosta Boda, είχε κάνει αίτηση για αποζημίωση. Είμαστε στα μαχαίρια γιατί η επιχείρηση μας χρωστούσε μισθώματα δύο ετών, έχουμε κάνει αγωγή και παλεύουμε να την εισπράξουμε. Οπως καταλαβαίνετε, δεν υπάρχει περίπτωση να κάνουμε κοινή υπεύθυνη δήλωση». Ο Παναγιώτης Αγγελονίδης, ιδιοκτήτης του καταστήματος που καταστράφηκε τη 12η Φεβρουαρίου, λέει πως «δεν υπάρχει αντιδικία με το Ιδρυμα Δεκόζη – Βούρου. Οι ασάφειες του νόμου μάς βάζουν να αντιδικήσουμε. Ενώ ο νόμος λέει ότι θα αποζημιωθούν οι επιχειρήσεις και οι ιδιοκτήτες, μετά μιλάει για τετραγωνικά, εμπλέκει την Πολεοδομία. Δίνει σε επιχειρηματίες και ιδιοκτήτες από ένα πιρούνι και ένα μαχαίρι για να βγάλουμε τα μάτια μας. Μας δίνουν αποζημίωση 1.680.000 ευρώ. Ποιος θα τα πάρει, για ποια αξία; Ταυτόχρονα λέει ότι πρέπει να συμφωνήσουν και να παραιτηθούν οποιωνδήποτε αξιώσεων έναντι του Δημοσίου».

Η εταιρεία Studio ΚΒ Illum (Γ. Σκούρας, Π. Αγγελονίδης ΑΕ) είχε υπαχθεί στο άρθρο 99 και τρεις ημέρες πριν από την πυρπόληση του κτιρίου «ο διαμεσολαβητής που είχε οριστεί από το δικαστήριο για να καταγράψει τα ισοζύγια της εταιρείας (τι έχει λαμβάνειν και τι χρωστάει) είχε φτιάξει την έκθεσή του και ήταν έτοιμος να την υποβάλει στο δικαστήριο. Το κατάστημα με όλα τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας κάηκε, οπότε δεν υπήρχε αντικείμενο να προσφέρει στους πιστωτές». Τα ισοζύγια είχαν αποτιμηθεί στα 5.400.000 ευρώ, οπότε η εταιρεία κατέθεσε αγωγή κατά του Ελληνικού Δημοσίου και διεκδικεί αυτό το ποσό. «Αν με πλησιάσει το Ιδρυμα για να παραιτηθώ της αποζημίωσης μπορεί να το κάνω αλλά χωρίς να παραχωρήσω τα δικά μου δικαιώματα κατά του Δημοσίου».

Το κόστος

Πάντως, το ποσό της τάξεως των 1.700.000 ευρώ που έχει οριστεί ως αποζημίωση για το κτίριο του Αττικόν από την Περιφέρεια δεν είναι αρκετό για να αποκατασταθεί πλήρως ολόκληρο το κατεστραμμένο κτίριο (η κυρία Αλεβίζου υποστηρίζει ότι απαιτείται ποσό της τάξης των 4,5 εκατομμυρίων ευρώ). Μέρος του ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση της εισόδου και της περιφερειακής, στατικής στήριξής του προκειμένου να λειτουργήσουν οι κινηματογράφοι Αττικόν και Απόλλων οι οποίοι δεν καταστράφηκαν από την πυρκαγιά. Οι εργασίες, σύμφωνα με τη μελέτη που έχει εκπονηθεί από το αρχιτεκτονικό γραφείο betaplan, απαιτούν 800.000 ευρώ συν 136.000 ευρώ για την οικοδομική άδεια. Σε δημοσιεύματα του Τύπου αναφερόταν εδώ και καιρό ότι το Ιδρυμα Δεκόζη – Βούρου είχε συγκεντρώσει ένα ποσό για αυτήν ακριβώς την αποκατάσταση, ύψους μάλιστα 750.000 ευρώ. Η κυρία Αλεβίζου λέει: «Δεν έχουμε συγκεντρώσει τίποτε. Αν σκεφτείτε ότι το ΕΝΦΙΑ που ήρθε για το Ιδρυμα είναι 426.000 ευρώ, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος είναι για αυτό το καμένο κτίριο του οποίου την αξία υπολόγισαν στα 73.000.000 ευρώ, μπορείτε να αντιληφθείτε σε τι κατάσταση βρισκόμαστε. Παλεύουμε να πληρώσουμε τους φόρους μας». Η μελέτη για την αποκατάσταση της εισόδου και την περιφερειακή στήριξη της betaplan είναι πάντως έτοιμη, και έχει λάβει όλες τις εγκρίσεις από τα αρμόδια συμβούλια και τις εφορίες αλλά η οικοδομική άδεια, απαραίτητη για την έναρξη των εργασιών, δεν έχει εκδοθεί ακόμη από την Πολεοδομία. «Η άδεια είναι έτοιμη να εκδοθεί. Αν είχαμε λεφτά να την πάρουμε, αν είχαμε λεφτά να χτίσουμε θα είχε προχωρήσει». Οπως λέει η κυρία Αλεβίζου τα οικονομικά του Ιδρύματος Δεκόζη – Βούρου δέχτηκαν τεράστιο πλήγμα από το reverse split των μετοχών της Εθνικής Τράπεζας. Οι προσπάθειες να εμπλέξουν ιδιώτες και ιδρύματα στην προσπάθεια ανεύρεσης πόρων για την αποκατάσταση δεν απέδωσε.

Αγνωστο είναι αν στην κωλυσιεργία της αποκατάστασης του κτιρίου έχουν παίξει κάποιο ρόλο οι τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στο Ιδρυμα Δεκόζη – Βούρου και το συγγενές του Ιδρυμα Βούρου – Ευταξία (στο οποίο ανήκει το παρακείμενο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών). Σε κάθε περίπτωση, το κτίριο του Αττικόν είναι πρωτίστως και πάνω απ’ όλα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς το οποίο μάλιστα βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας. Και η άθλια εικόνα που παρουσιάζει είναι μια επιπλέον θλιβερή υπενθύμιση της κρατικής ολιγωρίας και αδιαφορίας.