Ανατρεπτικός, ειρωνικός, ρηξικέλευθος, καυστικός, παράλογος, αντικομφορμιστής, ανυπότακτος, μανιώδης καραγκιοζοπαίχτης και θυμόσοφος, ο Γιάννης Σκαρίμπας (1893-1984), αυτή η ιδιαίτερη συγγραφική φωνή του Μεσοπολέμου, δεν έχει πάψει να διαβάζεται και να προκαλεί με τις απόψεις του, με την αιρετική εξαρθρωμένη γλώσσα του, με την πρωτοποριακή αφηγηματική τεχνική του. Στο περιθώριο της γενιάς του 1930, αυτός ο sui generis ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και εκδότης, συνδέθηκε αμετάκλητα με τη Χαλκίδα, όπου πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, και με τις πιο ριζοσπαστικές όψεις του ελληνικού λογοτεχνικού μοντερνισμού.
Με την αφορμή της συμπλήρωσης εφέτος σαράντα χρόνων από τον θάνατό του, οι εκδόσεις Νεφέλη, που εκδίδουν τα Άπαντά του, προγραμματίζουν σειρά αφιερωματικών εκδηλώσεων.
Η αρχή έγινε με την ημερίδα «Γιάννης Σκαρίμπας, ένας ιθαγενής του μοντερνισμού», που πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, στις 4 Νοεμβρίου, με σκοπό να διερευνηθεί η σχέση του Σκαρίμπα με τη μοντερνιστική γραφή μέσα από τη χρήση των λεκτικών παιχνιδιών, του στοιχείου του γκροτέσκου, του παραλόγου και της ειρωνείας.
«Τα γυρίζω ανάποδα για να σταθούνε όρθια»
Γεννημένος στην Αγία Ευθυμία Παρνασίδας, ο Σκαρίμπας εγκαταστάθηκε στη Χαλκίδα το 1919, μετά τον γάμο του με την Ελένη Κεφαληνίτη, όπου άνοιξε τελωνειακό γραφείο, απέκτησε πέντε παιδιά και δημιούργησε ένα πολυσχιδές έργο σουρεαλιστικής ποιότητας που αποτυπώνεται στη φράση του «Τα γυρίζω ανάποδα για να σταθούνε όρθια».
Τολμηρός, ρηξικέλευθος, επιδίδεται σε μια ποίηση που παραμορφώνει μόνιμα τη γλώσσα και περιφρονεί τη φόρμα και σε μια πεζογραφία που ανατρέπει τους όρους της αφήγησης και αδιαφορεί για τις επιταγές του ρεαλισμού αξιοποιώντας λογοτεχνικά τη γόνιμη φλέβα της λαϊκής γλώσσας.
Ο Γιάννης Σκαρίμπας πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα σε νεαρή ηλικία, με ποιήματά του στην εφημερίδα Εύβοια το 1914. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1929, απέσπασε, με πεζό του κείμενο, το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού Ελληνικά Γράμματα.
Το έργο του, ποικίλο, περιλαμβάνει τις συλλογές διηγημάτων Καϋμοί στο Γριπονήσι (1930), Τυφλοβδομάδα στη Χαλκίδα (1973), Τρεις άδειες καρέκλες (1976), τις νουβέλες Το θείο τραγί (1933) και Η μαθητευόμενη των τακουνιών (1961), τα μυθιστορήματα Μαριάμπας (1935), Το σόλο του Φίγκαρω (1938), Το Βατερλώ δύο γελοίων (1959), Φυγή προς τα εμπρός (1976), τα θεατρικά Ο ήχος του κώδωνος (1950), Αντικαραγκιόζης, ο μέγας (1977), Τα καγκουρώ (1979), Η κυρία του τραίνου (1980), τις ποιητικές συλλογές Ουλαλούμ (1936), Οι εαυτούληδες (1950), Βοϊδάγγελοι (1968) κ.ά. Εξέδωσε ακόμη τέσσερις τόμους για την Ιστορία του 1821, ένα χρονικό του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου κ.ά. Τα Άπαντά του κυκλοφορούν σε επιμέλεια της νεοελληνίστριας Κατερίνας Κωστίου.
Ο Σκαρίμπας στο «Βυρσοδεψείο»
Το αφιέρωμα στον Σκαρίμπα των εκδόσεων Νεφέλη συνεχίζεται στην Αθήνα, στο θέατρο «Βυρσοδεψείο» (Ορφέως 174) με θεατρικές παραστάσεις, προβολή ντοκιμαντέρ, εκθέσεις και μουσικά δρώμενα με ελεύθερη είσοδο.
Η θεατρική παράσταση «Το θείο τραγί» (σκηνοθεσία, δραματουργική επεξεργασία, ερμηνεία Τάσος Δαρδαγάνης, Μάρια Φλωράτου) θα παρασταθεί την Παρασκευή 7, το Σάββατο 8 και την Κυριακή 9 Νοεμβρίου, στις 8.30 μ.μ.
Στον ίδιο χώρο θα γίνει προβολή του ντοκιμαντέρ «Το σόλο του Γιάννη Σκαρίμπα» του Δημήτρη Γκουζιώτη, την Παρασκευή και το Σάββατο στις 7.00 μ.μ. και την Κυριακή στις 7.00 μ.μ. και στις 10.15 μ.μ.
Τις θεατρικές εκδηλώσεις συνοδεύει η έκθεση «Τα χαρτονόμουτρα», με αυθεντικές φιγούρες Καραγκιόζη, φτιαγμένες από τον Γιάννη Σκαρίμπα, η οποία θα είναι ανοιχτή κάθε μέρα από τις 6.00 μ.μ., ενώ παράλληλα στον χώρο του «Βυρσοδεψείου» θα λειτουργεί έκθεση βιβλίου και bazaar με επιλογές από τον κατάλογο της Νεφέλης.
Τη θεατρική παράσταση πλαισιώνει μουσική στο φουαγέ του θεάτρου με τη συμμετοχή των μουσικών Παναγιώτη Σχοινά (πιάνο), Μαριβάσιας Κολλιοπούλου (μαντολίνο) και Μαρίας Παναγοπούλου (φωνή).
