Η πιο επεισοδιακή ημέρα της τελευταίας διοργάνωσης του φεστιβάλ των Καννών ήταν η Τετάρτη 21 Μαΐου και ο λόγος ήταν ένας: η τελευταία ταινία του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, «Adieu au langage», θα προβαλλόταν για μία και μοναδική φορά στην αίθουσα Λιμιέρ. Οι προβολές των ταινιών του επίσημου τμήματος είναι πάντα δύο, η πρώτη για τους δημοσιογράφους και η επίσημη δεύτερη. Ομως ο 84χρονος ελβετός σκηνοθέτης ζήτησε να γίνει μόνον μία προβολή στην οποία μάλιστα οι θεατές δεν θα ήταν υποχρεωμένοι να ντυθούν επίσημα. Το αποτέλεσμα; Ο μισός κόσμος έμεινε απ’ έξω. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο Γκοντάρ ακύρωσε την τελευταία στιγμή την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου γιατί πολύ απλά αποφάσισε να μην έρθει στο φεστιβάλ.
«Μα, τα έχει κάνει όλα αυτά στο παρελθόν και είναι χορτασμένος» είπε γελώντας στο «Βήμα» ο Φαμπρίς Αρανιό, ο οποίος μαζί με τον Ζαν-Πολ Μπατατζιά και τον Πολ Γρίβας συνθέτουν την τριπλέτα της νέας γενιάς κινηματογραφιστών που κρατούν τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ «για πάντα νέο» αποτελώντας την κινητήριο δύναμή του για να κάνει ακόμη ταινίες. «Την περασμένη φορά, με το «Film Socialism», και πάλι δεν ήρθε χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία «προβλήματα ελληνικού τύπου», δηλαδή οικονομικά. Αλλά το κυριότερο, ο Ζαν-Λικ πιστεύει ότι όταν δουλεύεις πίσω από την κάμερα δεν εκθέτεις τον εαυτό σου, εκθέτεις το φιλμ. Ο καλύτερος τρόπος για να δεις το φως είναι να βρίσκεσαι στη σκιά».
Ακόμη και το γεγονός ότι το «Adieu au langage» παίχθηκε στις Κάννες (όπου και απέσπασε το βραβείο της Επιτροπής εξ ημισείας με το «Mommy» του Ξαβιέ Ντολάν) δεν ήταν απόφαση του Γκοντάρ αλλά του παραγωγού του. «Αν ο παραγωγός δεν αποφάσιζε να στείλει την ταινία στο φεστιβάλ, ο Ζαν-Λικ δεν θα την έστελνε ποτέ» είπε ο Αρανιόν ο οποίος την ερχόμενη εβδομάδα θα βρίσκεται στην Αθήνα με αφορμή το μεγάλο αφιέρωμα στον Γκοντάρ που ετοιμάζει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος.
«Δεν φοβάμαι τίποτα»
Ο Ελβετός Αρανιό ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με έργο του Ζαν-Λικ Γκοντάρ στη Σχολή Κινηματογράφου. Δεν ήταν φαν των ταινιών του Γκοντάρ γιατί λόγω της ιταλικής καταγωγής των γονιών του είχε μεγαλύτερη αγάπη στο ιταλικό σινεμά και την ιταλική κουλτούρα. Οταν όμως το 2002 ένας παραγωγός τον ρώτησε αν τον ενδιέφερε να δουλέψει δίπλα στον Γκοντάρ ο Αρανιό συμφώνησε. «Είμαι ντροπαλός αλλά δεν φοβάμαι τίποτα!».
Με τη βεβαιότητα ότι ο θρυλικός εκπρόσωπος της Nouvelle Vague θα αρχίσει να τον ρωτά τα πάντα για τις ταινίες του, ο Αρανιό κάθησε και είδε όσο περισσότερες μπορούσε. Είχε ακούσει τα πάντα για τον μύθο γύρω από το όνομα Γκοντάρ, το πόσο δύσκολος είναι στα γυρίσματα. Και όταν τον είδε, τα έχασε. «Μα ήταν τόσο απλός…». Ηταν μια Κυριακή όταν δέχθηκε το μήνυμά του στον τηλεφωνητή. «»Καλημέρα, είμαι ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ, θα ήθελα να συναντηθούμε…». Και όταν βρεθήκαμε από κοντά, χωρίς καμία έπαρση μου είπε τι ήθελε, του είπα ότι θα το έκανα και αυτό έγινε».
Σκηνοθετώντας τον σκύλο της φίλης
Ο τίτλος της τελευταίας ταινίας του Ζαν-Λικ Γκοντάρ είναι «Αντίο στη γλώσσα» και δεν θα πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση που κεντρικό πρόσωπό της είναι η Ρόξι. Πρόκειται για τη… σκύλα της συντρόφου του Γκοντάρ, της Αν Μαρί. Η ρίζα της ταινίας ωστόσο ήταν ο ίδιος ο τίτλος της τον οποίο ο σκηνοθέτης είχε χρησιμοποιήσει ως τίτλο ενός «κεφαλαίου» στο «Film socialism». «Από εκεί άρχισαν όλα γιατί για κάποιον λόγο αυτή η φράση τού έμεινε στο μυαλό» είπε ο Αρανιό. Παράλληλα όμως η ταινία γεννήθηκε την εποχή που λόγω του «Avatar» όλοι μιλούσαν για το 3D. Ο Γκοντάρ είναι καλλιτέχνης αλλά συγχρόνως ξέρει πολύ καλά ποιος είναι και το κυριότερο πώς να «ρίξει δόλωμα» στους παραγωγούς. «Είπε λοιπόν στον παραγωγό του ότι θέλει να γυρίσει μια τρισδιάστατη ταινία με τον τίτλο «Αντίο στη γλώσσα»». Και πήρε το πράσινο φως.
Παλαιότερα ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ ήταν ερωτευμένος με τις λέξεις, έπαιζε διαρκώς μαζί τους, μανιπουλάριζε τους συζητητές του με ένα εντελώς προσωπικό ύφος και θεωρούνταν η απόλαυση του συνεντευξιαστή γιατί ήξερε να δίνει ατακαδόρικους τίτλους. Εξακολουθεί να το κάνει αλλά σήμερα τον ενδιαφέρει περισσότερο η εικόνα. Ο Αρανιόν είπε ότι πολλές φορές ο Γκοντάρ απαντά σε μηνύματα στέλνοντας μικρές σκηνές με το iphone του. Ο Αρανιόν μού έδειξε μερικές στο iphone του.
Στo «Adieu au langage» εμφανίζεται επίσης η οικογένεια του Αρανιό, μια σκηνή που κινηματογράφησε ο ίδιος κατά τη διάρκεια ενός απογεύματος στις καλοκαιρινές διακοπές τους στη Νότια Γαλλία. Μόλις ο Γκοντάρ είδε τη σκηνή αποφάσισε να τη βάλει αμέσως στην ταινία. «Τη χαρακτήρισε «υπέροχη» και ποτέ στο παρελθόν δεν είχα ακούσει να μιλάει έτσι για δουλειά μου».
Ανοίγοντας νέες πόρτες
Οι τελευταίες ταινίες του Ζαν-Λικ Γκοντάρ δεν κοστίζουν ακριβά αλλά ο ίδιος, σύμφωνα με τον Αρανιό, είναι ένας εξαιρετικός διαχειριστής χρημάτων. Το «Adieu au langage» ξεκίνησε με ένα μπάτζετ της τάξης των 100.000 ευρώ. Πώς βρέθηκαν τα χρήματα; Οταν το «Film Socialism» είχε ολοκληρωθεί, ο Γκοντάρ αποφάσισε να καθαρίσει το στούντιό του από κάθε υλικό και στη συνέχεια να το πουλήσει. Ζήτησε λοιπόν από τη Vega Films, την ελβετική εταιρεία παραγωγής του, να φτιάξει ένα συμβόλαιο μέσω του οποίου η αμερικανική εταιρεία Wild Bunch θα αγόραζε καθετί που βρισκόταν μέσα στο στούντιο. «Ολα τα μηχανήματα, όλα τα βιβλία, όλα τα DVD, όλες τις κόπιες των ταινιών του, τις κασέτες, τα πόστερ, τα πάντα, ήθελε να τα διώξει από πάνω του» είπε ο Αρανιό. Η τιμή που συμφωνήθηκε ήταν τα 100.000 ευρώ που θα αποτελούσαν το πρώτο βήμα για τη δημιουργία του «Adieu au langage».
Οι τελευταίες ταινίες του Ζαν-Λικ Γκοντάρ δεν κοστίζουν ακριβά αλλά ο ίδιος, σύμφωνα με τον Αρανιό, είναι ένας εξαιρετικός διαχειριστής χρημάτων. Το «Adieu au langage» ξεκίνησε με ένα μπάτζετ της τάξης των 100.000 ευρώ. Πώς βρέθηκαν τα χρήματα; Οταν το «Film Socialism» είχε ολοκληρωθεί, ο Γκοντάρ αποφάσισε να καθαρίσει το στούντιό του από κάθε υλικό και στη συνέχεια να το πουλήσει. Ζήτησε λοιπόν από τη Vega Films, την ελβετική εταιρεία παραγωγής του, να φτιάξει ένα συμβόλαιο μέσω του οποίου η αμερικανική εταιρεία Wild Bunch θα αγόραζε καθετί που βρισκόταν μέσα στο στούντιο. «Ολα τα μηχανήματα, όλα τα βιβλία, όλα τα DVD, όλες τις κόπιες των ταινιών του, τις κασέτες, τα πόστερ, τα πάντα, ήθελε να τα διώξει από πάνω του» είπε ο Αρανιό. Η τιμή που συμφωνήθηκε ήταν τα 100.000 ευρώ που θα αποτελούσαν το πρώτο βήμα για τη δημιουργία του «Adieu au langage».
«Αυτός είναι ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ» είπε ο Αρανιό. «Κλείνει μια πόρτα για να ανοίξει μια άλλη. Δεν είναι το άγαλμα που όλοι τον θέλουν να είναι. Επίσης το γεγονός ότι ξεφορτώθηκε τα πάντα ήταν ένας ωραίος τρόπος για να καθαρίσει το μυαλό του». Βεβαίως ο Γκοντάρ γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει το όνομά του. «Ο ίδιος το έκτισε όλα αυτά τα χρόνια. Συγχρόνως γνωρίζει όμως ότι είναι ένα κτίσμα μυθοπλασίας. Είναι ένα κτίσμα εικόνων, όχι της αλήθειας. Το κοστούμι δεν φτιάχνει τον άνθρωπο και η γύμνια του σκύλου της Ρόξι είναι το μόνο αληθινό».
πότε & πού:
Το αφιέρωμα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος (Ιερά οδός 48) στον Ζαν-Λικ Γκοντάρ περιλαμβάνει 52 ταινίες και θα διαρκέσει από τις 5 ως τις 18 Ιουνίου. Ταινία έναρξης: «Η Κινέζα». Πληροφορίες για τις κάρτες διαρκείας στο godard.tainiothiki.gr
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
