Ο καλλιτέχνης που αρνήθηκε να λάβει τον τίτλο του Σερ (Knighthood), καθώς και να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της Ελισάβετ… υποκλίθηκε επιτέλους στη βασίλισσα. «Ο µεγαλύτερος εν ζωή ζωγράφος της Βρετανίας», όπως αποκαλούν οι «Times» τον Ντέιβιντ Χόκνεϊ, έγινε εδώ και λίγες ηµέρες µέλος του βρετανικού Τάγµατος της Αξίας (Order of Merit), το οποίο αριθµεί αυστηρώς 24 επιφανείς Βρετανούς – ανάµεσά τους και η Μάργκαρετ Θάτσερ. Τι ήταν αυτό που τον έπεισε να δεχθεί;
Ενας θάνατος, του Λούσιεν Φρόιντ , ενός από τους διασηµότερους και πιο αµφιλεγόµενους βρετανούς ζωγράφους, και η ανάγκη κάλυψης του κενού που δηµιουργήθηκε, όπως λέει ο ίδιος.
∆εν είναι τυχαίο ότι ο Χόκνεϊ εισέρχεται στους κόλπους του Τάγµατος τον ίδιο µήνα που εγκαινιάζεται στη Βασιλική Ακαδηµία Τεχνών έκθεση έργων του µε τίτλο «Μια µεγαλύτερη εικόνα». Ο καλλιτέχνης που αρνήθηκε να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της βασίλισσας διότι «ήµουν πολύ απασχοληµένος να ζωγραφίζω την Αγγλία, την πατρίδα της» παρουσιάζει στους αχανείς χώρους της Ακαδηµίας την τελευταία του δουλειά µε αυτό ακριβώς το θέµα: τοπία που µιλούν στην καρδιά του.
Οπως του συννεφιασµένου Γιορκσάιρ της Βόρειας Αγγλίας, όπου οι πρόγονοί του δούλευαν ως γεωργοί τον 19ο αιώνα. Εκεί όπου ο Χόκνεϊ επέστρεψε πριν από επτά χρόνια, ύστερα από πολλά έτη παραµονής στην ηλιόλουστη Καλιφόρνια. Αφορµή για να στρίψει το τιµόνι της ζωής του δεν ήταν άλλη από ένα ταξίδι. Μεταφέροντας οδικώς έναν φίλο του που πέθαινε από καρκίνο σε συγκεκριµένο νοσοκοµείο, ο Χόκνεϊ διέσχισε µια ολόκληρη ηµέρα επαρχιακούς δρόµους της πατρίδας του και ανακάλυψε κρυµµένες οµορφιές. «Δυστυχώς οι άνθρωποι δεν βλέπουν» δηλώνει στους «Times».
Βλέποντας λοιπόν ό,τι δεν είχε ανακαλύψει ως εκείνη την ηµέρα, πήρε τη µεγάλη απόφαση. Μαζί µε τον σύντροφό του Τζον Φιτζέραλντ , τον βοηθό του Ζαν Πιερ και τα αγαπηµένα του σκυλιά µετακόµισε στο παλιό σπίτι της αδελφής του, ένα τεράστιο εδουαρδιανό οίκηµα. Και έκανε τα τοπία της γενέτειράς του θέµα της νέας του δουλειάς.
«Νιώθω ισχυρό σύνδεσµο µε αυτόν τον τόπο» αναφέρει στους «Times». Και αυτό που τον ενδιαφέρει µε την παρούσα έκθεση είναι να δείξει τη «µεγαλύτερη εικόνα», την αίσθηση που λαµβάνει ο ταξιδιώτης καθώς µετακινείται σε αυτόν τον τόπο. «Ενδιαφέροµαι για τα προβλήµατα της απεικόνισης» λέει. «Δεν έχει κάθε καλλιτέχνης το ίδιο ενδιαφέρον… εν µέρει επειδή τώρα έχουµε τη φωτογραφία. Οι άνθρωποι νοµίζουν ότι η φωτογραφία είναι τα πάντα. Προσωπικά πιστεύω ότι αν “κολλήσουµε” µε τη φωτογραφία, θα γίνει πολύ βαρετό. Ζωγραφίζω τα τοπία του Γιορκσάιρ διότι δεν µπορείς να τα φωτογραφίσεις. Η κάµερα δεν µπορεί να αιχµαλωτίσει την οµορφιά». Ο Χόκνεϊ θέλει να ανακαλύψει έναν νέο τρόπο απεικόνισης, έτσι ώστε µια εικόνα να δείχνει περισσότερο αληθινή. Θέλει να εντάξει την τέταρτη διάσταση του χρόνου στα έργα του. «Η κάµερα “βλέπει” γεωµετρικά, αλλά εµείς βλέπουµε µε ψυχολογικό τρόπο. (Τα “βλέπει”) όλα ίδια αλλά εµείς όχι διότι υπάρχει µια ιεραρχία στα πράγµατα που βλέπεις: εξαρτάται από το ποιος είσαι. Αν είσαι αλκοολικός, θα έβλεπες πρώτα το ποτό. Αν ήσουν εγώ, ίσως να πρόσεχες πρώτα το σταχτοδοχείο». Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου µε αφορµή τα εγκαίνια της έκθεσης ο Χόκνεϊ αποκάλυψε τη µέθοδο εργασίας του για την ολοκλήρωση των έργων: «Οδηγώ σε έναν µικρό δρόµο, έχω µια καρέκλα στο πορτ-µπαγκάζ, µερικές φορές βγαίνω έξω και κάθοµαι. Ανάβω ένα τσιγάρο και παρατηρώ». Και συµπλήρωσε: «Πάντα πίστευα ότι ο χειµώνας ήταν πάρα πολύ κρύος και πολύ σκοτεινός. Αλλά συνειδητοποίησα και πόσο όµορφος είναι. Δεν είναι ούτε µαύρο ούτε άσπρο ούτε και γκρι. Μερικές φορές υπάρχουν περισσότερα χρώµατα από ό,τι το καλοκαίρι».
Ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ έχει δηλώσει από το 1961 ότι είναι ομοφυλόφιλος, ενώ εξαπολύει συστηματικά μύδρους κατά των αντικαπνιστικών εκστρατειών – ο ίδιος καπνίζει σαν φουγάρο. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, όταν και ζούσε στην Καλιφόρνια, έγινε μια από τις χαρακτηριστικότερες φιγούρες της ποπ κουλτούρας μαζί με τους Beatles και τον αγαπημένο του συνάδελφο Πίτερ Μπλέικ. Το 1990 αρνήθηκε τον τίτλο του Σερ. Οπως εξήγησε, δεν του ταίριαζε μια τέτοια διάκριση. «Δεν έχω έντονα αισθήματα για το σύστημα των τιμητικών διακρίσεων» είχε πει. Κατά την παραμονή του στη δυτική ακτή των ΗΠΑ δημιούργησε μια σειρά εντυπωσιακών πανοραμικών τοπίων, διανθισμένων με έντονα ακρυλικά χρώματα.
Στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών ο Χόκνεϊ δεν θα παρουσιάσει μόνο τα μεγάλης κλίμακας ζωγραφικά έργα με θέμα τα τοπία της γενέτειράς του – τα οποία, σημειωτέον, φιλοτέχνησε ειδικά για την έκθεση –, αλλά και σχέδια που έφτιαξε στο iPad χρησιμοποιώντας ένα ειδικό στυλό και τα δάχτυλά του που «έχουν τη δική τους ποιότητα» . Εκτυπωμένα, τα σχέδια «μοιάζουν λίγο με πίνακες ζωγραφικής, αλλά σε χαρτί. Μοιάζουν με υδατογραφία, αλλά το χρώμα είναι πιο πυκνό». Η ενότητα των σχεδίων του iPad καθώς και τα ζωγραφικά έργα του Χόκνεϊ συμπληρώνονται από μια σειρά κινηματογραφικών προβολών. Ταινίες που γυρίστηκαν με 18 κάμερες θα προβάλλονται σε ποικίλες οθόνες «οι οποίες θα προσφέρουν ένα γοητευτικό παραστατικό ταξίδι μέσα από τα μάτια του Ντέιβιντ Χόκνεϊ», όπως αναφέρουν υπεύθυνοι της έκθεσης.
Δουλεύοντας ακούραστα για τη δημιουργία κάθε νέου project («η έμπνευση δεν επισκέπτεται τους τεμπέληδες» ), ο Χόκνεϊ επικεντρώνει σε κάτι που κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε: την όμορφη πλευρά του κόσμου. «Αυτό που θέλω να πω είναι ότι υπάρχουν πολλά άσχημα πράγματα, αλλά και πως ο κόσμος είναι όμορφος. Ο κόσμος είναι όμορφος σε σχέση με τον τρόπο που τον βλέπεις. Πιστεύω ότι αυτό είναι ένα καλό μήνυμα».
Ντέιβιντ Χόκνεϊ «Α Bigger Picture», 21 Ιανουαρίου – 9 Απριλίου 2012, Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου, www.royalacademy.org.uk
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
