Σε όλη του τη ζωή ονειρευόταν να εγκατασταθεί στην Αθήνα, αλλά έµεινε για πάντα µακριά της. Γεννηµένος το 1878 στην Τραπεζούντα, ο Γεώργιος Σκληρός (κατά κόσµον Κωνσταντινίδης) περιπλανήθηκε µεταξύ Οδησσού, Μόσχας, Εσθονίας, Ιένας και Αλεξάνδρειας, εγκαταλείποντας την εµπορική παράδοση της οικογένειάς του για να σπουδάσει ιατρική, φιλολογία και βιολογία (στην Αίγυπτο άσκησε το επάγγελµα του γιατρού) και να πάρει µέρος στα επαναστατικά γεγονότα του 1905 στη Ρωσία.
Τέκνο της ελληνικής ∆ιασποράς, ο Σκληρός υπήρξε ένας από τους πρώτους εισηγητές στα καθ’ ηµάς των εννοιών του µαρξισµού και του σοσιαλισµού, που παρουσιάστηκαν στο έργο του Το Κοινωνικόν µας Ζήτηµα (1907), απαλλαγµένες από τον οιονδήποτε πολιτικό και ιδεολογικό συναισθηµατισµό. Οι απόψεις του προκάλεσαν µεγάλη αναταραχή στους κύκλους της αθηναϊκής λογιοσύνης, αλλά ο ίδιος δεν κατάφερε να βρεθεί παρά µόνο ως περαστικός στην πρωτεύουσα της Ελλάδας. Στο νέο της µυθιστόρηµα η Αλεξάνδρα ∆εληγιώργη αναπλάθει λογοτεχνικά έναν ως και σήµερα λησµονηµένο στοχαστή, ένα πρόσωπο του οποίου τα κείµενα δεν έχουν ακόµη γίνει αντικείµενο συστηµατικής επιστηµονικής έρευνας και αξιολόγησης – µε την τιµητική εξαίρεση των µελετών της Ρένας Σταυρίδου-Πατρικίου, του Λουκά Αξελού και του Χρίστου Α. Τέζα.
Με ποια µορφή εµφανίζεται όµως ο Σκληρός στις σελίδες του Τρυφερού συντρόφου; Κατ’ αρχάς ο πρωταγωνιστής είναι ιδωµένος από την προοπτική του τέλους του. Ο Σκληρός θα πεθάνει σε ηλικία 42 ετών από φυµατίωση και το σύνολο του µυθιστορηµατικού του βίου (ενδεχοµένως και του πραγµατικού) θα καθοριστεί από δύο παράγοντες: την αρρώστια του, που ξεκίνησε να τον απειλεί από πολύ νωρίς, και τον θάνατο της µητέρας του, που επήλθε τη στιγµή της γέννησής του. Το διπλό αυτό σηµάδι του θανάτου (ο τρυφερός σύντροφος του τίτλου) θα φτιάξει µια µοναχική και συνάµα ιδιόρρυθµη και εµµανή προσωπικότητα, έναν άνθρωπο που θα αρνηθεί µε παρρησία το χρήµα (καταδικάζοντας τον εαυτό του σε εξωφρενική ένδεια) και θα διακηρύξει µε πάθος τις πεποιθήσεις του για τη γλώσσα και τη σοσιαλιστική επανάσταση.
Αποµακρυσµένος από τα αδέλφια και τον πατέρα του (αν και θα λατρέψει τη δίδυµη αδελφή του Ολγα), επιφυλακτικός από ένα σηµείο και µετά µε τους έλληνες φίλους του από τον κύκλο της Ιένας (τους δύο γιους του Νικόλαου Πολίτη και τον Αλέξανδρο ∆ελµούζο), που δεν µπορούν να του εξασφαλίσουν µια θέση στην Ελλάδα και διολισθαίνουν προς ένα είδος συµβιβασµού µε το κατεστηµένο, όπως και ανέστιος ερωτικά, ο Σκληρός θα αγκαλιάσει µε θέρµη µόνο τις ιδέες του: την πίστη σε έναν σοσιαλισµό µε καθοριστικό του επίκεντρο τη δηµοκρατία (γρήγορα θα στραφεί εναντίον της δικτατορίας των σοβιέτ) και την αντίληψή του για τη γλώσσα ως ζωντανού κοινωνικού οργανισµού που δεν νοείται να υπαχθεί στις κανονιστικές προθέσεις ούτε των καθαρευουσιάνων ούτε των δηµοτικιστών.
Η ∆εληγιώργη αποφεύγει να ονοµάσει το βιβλίο της µυθιστόρηµα, προτιµώντας τον αρχαϊκό όρο του Κοραή «µυθιστορία». Ο Τρυφερός σύντροφος είναι µια καλοχτισµένη µυθιστορηµατική βιογραφία ιστορικού προσανατολισµού, η οποία κατορθώνει να απεικονίσει την περιπέτεια των ιδεών που έζησε ο Σκληρός χωρίς να φορτώσει τη µυθοπλαστική δράση µε βαριά πολιτική θεωρία ή µε εξαντλητικές φιλολογικές παραποµπές.
Παρά τους κατά τόπους εκτενείς µονολόγους και τους σαφώς προσχηµατικούς συνοµιλητές οι οποίοι καλούνται να τους υποστηρίξουν (τον µάλλον επινοηµένο Ιγνάτη Μαντζιορίνη και τον πραγµατικό Στέφανο Πάργα), ο περίπλοκος ψυχισµός και οι πολλαπλές αντιφάσεις ή µεταπτώσεις του κεντρικού ήρωα διασώζονται στο ακέραιο συνθέτοντας µια ολοκληρωµένη αφηγηµατική προσωπικότητα, η οποία µπορεί από τη µια πλευρά να µη σκιάζεται από την παραµικρή εξιδανικευτική ή αγιογραφική διάθεση, κρατάει όµως άσβεστη την εσωτερική της φλόγα.
Σε όλα τα πεζογραφικά έργα της, αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1980, η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, που είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο ΑΠΘ και διαθέτει πλούσιο φιλοσοφικό έργο, προκρίνει έναν προχωρημένο μοντερνισμό (έλλειψη κεντρικού μύθου, αποσπασματική πλοκή, από σκοπού συγκεχυμένα πρόσωπα, ετερόκλητες οπτικές γωνίες).
Στον Τρυφερό σύντροφο η συγγραφέας μοιάζει να βάζει στην άκρη τον παλαιότερο ριζοσπαστισμό της, εναλλάσσοντας απλώς την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του Γεωργίου Σκληρού με τον τριτοπρόσωπο λόγο του αντικειμενικού της αφηγητή, ο οποίος δουλεύει με πλήθος πρωθύστερα.
Εκείνα πάντως που διαφοροποιούν το βιβλίο της από την πεπατημένη της μυθιστορηματικής βιογραφίας είναι οι συχνές παρεμβολές κάποιων τρίτων φωνών και οι παρεκβάσεις της ερευνήτριας, η οποία έχει συλλέξει το ιστορικό υλικό για τον Σκληρό.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
