Αρχισα να διαβάζω τους Μικρόκοσμους του Κλάουντιο Μάγκρις, που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση Αθανασίας Δρακοπούλου, μέσα στο λεωφορείο της γραμμής Φάληρο – Κηφισιά. Το πρώτο κείμενο, από τα εννιά που συναπαρτίζουν αυτό το στοχαστικό, απολαυστικό και ταυτόχρονα κομψό, ως προς τη γραφή, βιβλίο, είναι αφιερωμένο στο «Καφενείο Σαν Μάρκο» της Τεργέστης, έναν χώρο που τον αισθάνομαι κιόλας οικείο χάρη στον Μάγκρις. Είμαι στη σελίδα 16, όπου ο συγγραφέας παρουσιάζει το καφενείο, με τον πλουραλισμό των θαμώνων του, σαν να ανήκει στην περιμετρική ζώνη της ιστορίας. Μέσα στο λεωφορείο της γραμμής καταλαβαίνω καλύτερα αυτή τη μεταφορά. Στην πρώτη στάση ανεβαίνει ένα ντουέτο πλανόδιων μουσικών, ντέφι και ακορντεόν, κι ένας σκοπός ακαθόριστα βαλκανικός. Κοιτάζω γύρω μου: και το λεωφορείο, με αυτόν τον πλουραλισμό των επιβατών, ανήκει όπως και το καφενείο του Μάγκρις στην περιμετρική ζώνη της ιστορίας. Ο Μάγκρις, ακόμη μία φορά, με κάνει να σκεφτώ την ποίηση και την ποιητική των χώρων, των αληθινών χώρων που δεν έχουν καμία σχέση με την ψεύτικη, ασφυκτική ενδογαμία των χώρων του λαϊφ στάιλ. «Το καφενείο είναι μια πλατωνική Ακαδημία» λέει κάπου ο Μάγκρις. «Σ’ αυτή την Ακαδημία δεν διδάσκεται τίποτα, αλλά μαθαίνονται η κοινωνικότητα και η απομυθοποίηση». Κι αλλού: «Το καφενείο είναι χώρος για γράψιμο. Είσαι μόνος, με χαρτί και μολύβι και το πολύ-πολύ δύο τρία βιβλία, γαντζωμένος στο τραπέζι σου, σαν ναυαγός που τον δέρνουν τα κύματα».


Οι περισσότεροι έλληνες αναγνώστες ανακάλυψαν τον Κλάουντιο Μάγκρις, τον στοχαστή της Τεργέστης, μέσα από το βιβλίο του (κυριολεκτικά ποταμός) Δούναβης, που κυκλοφόρησε πριν από δύο-τρία χρόνια από τις εκδόσεις Πόλις, συναντώντας την αποδοχή του κοινού. Οι Μικρόκοσμοι βγαίνουν μέσα από το ίδιο κλίμα. Ο Μάγκρις επιχειρεί σε αυτό το βιβλίο μιαν ανα-στοχαστική περιπλάνηση σε εννιά τόπους – από τον μικρότοπο ενός καφενείου, όπως είδαμε, ως το περίκλειστο σύμπαν μιας κεντροευρωπαϊκής κοιλάδας – και μεταγράφει το βίωμα σε στοχασμό, σε έναν λόγο για την ιδεολογία των τόπων, όπου βαρύνουσα θέση έχουν η ιστορία και ο μύθος αλλά και οι «μικρές ιστορίες» των «μικρών ανθρώπων». Χρειάζεται μεγάλη γνώση αλλά και ειλικρινής υπέρβαση των εγωιστικών ορίων για να μεταμορφώσεις έναν προσωπικό μικρόκοσμο της καθημερινότητας ή της μνήμης σε καθολικό τοπίο και τόπο όπου ο καθένας μπορεί να εγγράψει τη δική του ζωή και τις δικές του αναμνήσεις. Ο Κλάουντιο Μάγκρις, άνθρωπος των γεωγραφικών ορίων ο ίδιος, κινείται στα προσωπικά όρια των μικροκόσμων του και τελικά τα υπερβαίνει. Αλλωστε η υπέρβαση των ορίων, των μικρών ορίων της ζωής και των μεγάλων ορίων της γεωγραφίας, είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο όλης της στοχαστικής και ερευνητικής παραγωγής του. Περιμένουμε να μεταφραστούν και άλλα βιβλία του, κυρίως το «Μύθος και Αυτοκρατορία», για το τέλος της αυτοκρατορίας των Αψβούργων όπως αυτό εγγράφεται στην αυστριακή ή, καλύτερα, στη βιεννέζικη λογοτεχνία, και φυσικά το υπέροχο πορτρέτο της γενέθλιας πόλης του «Τεργέστη, μια συνοριακή ταυτότητα», που μας αφορά, αφού μέσα σε αυτή τη συνοριακή κολυμβήθρα η ελληνική διασπορά έπαιξε σημαντικό ρόλο.