Το «δεύτερο ημίχρονο»

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών αλλά και των τοπικών εκλογών αιφνιδίασαν, όπως αποδείχθηκε το βράδυ της 26ης Μαΐου, το κυβερνών κόμμα και οδήγησαν τον πρωθυπουργό κ. Τσίπρα στην απόφαση για εσπευσμένη προκήρυξη βουλευτικών εκλογών.

Η απόφασή του αυτή επικροτείται και θεωρείται θετική από το εκλογικό σώμα με ποσοστό 67%, ενώ ειδικά σε όσους τοποθετούνται στην Κεντροδεξιά οι θετικές γνώμες ανέρχονται στο 91%. Είναι φανερό ότι αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή κάτω από το βάρος του εκλογικού αποτελέσματος, η παράσταση νίκης για τη Νέα Δημοκρατία εν όψει των εκλογών της 7ης Ιουλίου έχει εκτιναχθεί στο 82% και μεταξύ των κεντροδεξιών (οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι ψηφοφόροι της ΝΔ) στο 92%!

Εξάλλου η αισιοδοξία των ψηφοφόρων της ΝΔ για το μέλλον είναι ο βασικός παράγοντας που ωθεί τον Δείκτη Οικονομικών προσδοκιών σε όλο και υψηλότερα επίπεδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν ένας στους δύο ψηφοφόρους της ΝΔ στις ευρωεκλογές (48%) εκτιμά ότι η οικονομία τους επόμενους μήνες θα βελτιωθεί, ενώ το ποσοστό όσων πιστεύουν ότι θα χειροτερέψει περιορίζεται στο 20% (θετικό ισοζύγιο +28%).

Ποιες είναι λοιπόν οι βασικές συντεταγμένες του προεκλογικού κλίματος; Συνοψίζουμε:

1. Το πολιτικό πλαίσιο δεν καθορίζεται κατά βάση από κάποιες προγραμματικές διαφορές των κομμάτων που διεκδικούν τη διακυβέρνηση (ή των υπολοίπων), αλλά από το βάρος του πρόσφατου διπλού εκλογικού αποτελέσματος (ευρωεκλογές και αυτοδιοικητικές). Υπάρχουν δηλαδή στην αφετηρία της προεκλογικής περιόδου νικητές και ηττημένοι και η ίδια η προεκλογική περίοδος δεν είναι παρά η συνέχεια της προηγούμενης.

2. Κάτω από αυτές τις εντυπώσεις, η ισχυρή παράσταση νίκης της ΝΔ περιορίζει την οξύτητα της αντιπαράθεσης που προηγήθηκε, αλλά και κρατά το ενδιαφέρον για την έκβαση των εκλογών σε σταθερά επίπεδα (στο 78%), ενώ θα περίμενε κανείς να βαίνει αυξανόμενο.

3. Ο Κ. Μητσοτάκης, κάτω και από τις εντυπώσεις της εκλογικής του νίκης, συνεχίζει να έχει το προβάδισμα τόσο στον πίνακα της δημοφιλίας των πολιτικών αρχηγών (με 45%) όσο και στις αυθόρμητες αναφορές για Καταλληλότερος Πρωθυπουργός με 28%. Ωστόσο και ο Αλ. Τσίπρας καταφέρνει να ανέβει στη δεύτερη θέση των δημοτικοτήτων με 34% (και ποσοστό  αυθόρμητων αναφορών 23% για Καταλληλότερος Πρωθυπουργός) βελτιώνοντας ελαφρώς τις επιδόσεις του τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

4. Με προεξοφλημένο το κόμμα που θα επικρατήσει, τα ερωτήματα που περνούν στο προσκήνιο είναι πρώτον, αν θα υπάρχει δυνατότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης και δεύτερον, αν και ποια μικρότερα κόμματα θα καταφέρουν να υπερβούν τον πήχη τού 3% και να εκπροσωπηθούν στο Κοινοβούλιο.

Και ερχόμαστε στα δύο αυτά ερωτήματα, επιχειρώντας κάποιες εκτιμήσεις.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η ΝΔ φαίνεται ότι θα μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, εφόσον δεν αλλάξουν σημαντικά οι συσχετισμοί τις τελευταίες 15 ημέρες πριν από τις κάλπες. Βέβαια, το εύρος της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας της συναρτάται βάσει του εκλογικού νόμου όχι μόνο από το εκλογικό ποσοστό της, αλλά και από τα αδιάθετα ποσοστά των κομμάτων που δεν θα περάσουν το φράγμα του 3%. Πάντως αυτή τη στιγμή το πιθανότερο σενάριο είναι να ξεπεράσει τις 160 έδρες, ενώ το δυσμενέστερο για αυτήν, να περιοριστεί στις 154 (αν καταφέρουν αν μπουν στη Βουλή τόσο η Ελληνική Λύση όσο και το ΜέΡΑ25 αλλά και η Ενωση Κεντρώων). Μια άλλη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι το ποσοστό όσων θα ήθελαν να σχηματισθεί αυτοδύναμη κυβέρνηση μετά τις εκλογές βαίνει αυξανόμενο και πλέον κινείται στο 44%, ενώ μέσα στη χρονική περίοδο της κρίσης είχε πέσει και στο 23% (π.χ. την άνοιξη του 2013).

Τα τρία αυτά μικρότερα κόμματα που διεκδικούν την είσοδό τους στη Βουλή βρίσκονται σήμερα οριακά κάτω από το 3%, αλλά τα διαστήματα εμπιστοσύνης των εκτιμητών τους δεν αποκλείουν να το ξεπεράσουν καθώς υπερβαίνουν το κατώφλι αυτό.

Ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται ότι θα επιτύχει ένα σαφώς καλύτερο ποσοστό από αυτό που πέτυχε στις ευρωεκλογές, και δεν αποκλείεται να προσεγγίσει το 30%, ενώ η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται τώρα στην εκτίμηση ψήφου λίγο κάτω από το 40% (στο 38,5%).

Τέλος, το ΚΙΝΑΛ και το ΚΚΕ διατηρούνται με μικρές αυξομειώσεις στα επίπεδα που κατέγραψαν στις ευρωεκλογές, παρουσιάζοντας όμως αυξημένες εισροές και εκροές. Το στοιχείο αυτό προσθέτει αστάθεια και τάσεις διακύμανσης για τα δύο αυτά κόμματα, τόσο προς τα πάνω όσο και προς τα κάτω.

Οπως είχαμε επισημάνει εδώ και καιρό, η κομματική ρευστότητα, ειδικά στον χώρο των μικρότερων κομμάτων, συνεχίζεται και κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει αυτή τη στιγμή την τελική εκλογική δυναμική ειδικά των δύο νεότευκτων κομμάτων, της Ελληνικής Λύσης και του ΜέΡΑ25. Από την άλλη πλευρά, η πιθανότητα εμπέδωσης ενός νέου δικομματισμού με Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ φαντάζει όλο και πιο πιθανή, ακριβώς γιατί το ΚΙΝΑΛ και το ΚΚΕ δεν δείχνουν δυναμικές ικανές να ανατρέψουν τους μείζονες συσχετισμούς.

Κλείνοντας, δεν μπορούμε παρά να σημειώσουμε την περαιτέρω κάμψη των ποσοστών της ΧΑ. Αραγε βρίσκεται σε ένα καθοδικό σπιράλ που θα την οδηγήσει σε οριακές καταστάσεις γύρω από το 3% ή θα ανακάμψει και πάλι; Μένει να το δούμε τις επόμενες εβδομάδες.

Ποτέ μια εκλογική αναμέτρηση βουλευτικών εκλογών δεν μπορεί να προεξοφληθεί 20 ημέρες πριν από τη διεξαγωγή τους, όσο και αν οι ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της την καθιστούν μοναδική (εκλογές μέσα σε εκλογές). Ετσι λοιπόν συνιστούμε στους αναγνώστες να μην εκλάβουν τις τάσεις που περιγράφουμε παραπάνω ως τελικές εκτιμήσεις ψήφου. Αυτό διδάσκει εξάλλου και το πρόσφατο εκλογικό παρελθόν της χώρας μας, αλλά και της Ευρώπης.

Ο κ. Στράτος Φαναράς είναι πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis.