Η παγίδα του αυτονόητου

Οταν ξεκίνησε η εφετινή περιπέτεια της χώρας, η μάχη της με τον φονικό ιό, άρχισε να κυκλοφορεί πολύ ένα βίντεο στο οποίο ο περίφημος Μπιλ Γκέιτς προβλέπει ότι ο πλανήτης μπορεί να έχει σύντομα προβλήματα με πανδημίες. Πρόκειται για μια ομιλία του αμερικανού μεγιστάνα και φιλάνθρωπου στο συνέδριο TED στο Βανκούβερ του Καναδά το 2015. Διάφοροι ιστότοποι που γνωρίζουν την τέχνη του «κιτρινίσματος» ακόμα και ειδήσεων που ειδήσεις δεν είναι (ο Γκέιτς τα έχει πει όλα αυτά πέντε χρόνια πριν…) πρόβαλαν το σχετικό άρθρο με τίτλους όπως «Η δραματική προφητεία του Μπιλ Γκέιτς» ή «Να πώς ο Μπιλ Γκέιτς είχε καταφέρει να προβλέψει τα πάντα» – και άλλα ανάλογα. Μετά δουλειά έπιασαν οι πάντοτε ικανοί στο να δημιουργούν σενάρια συνωμοσιολόγοι, οι οποίοι έχουν βρει τη χαρά τους αυτόν τον καιρό. Αυτοί πήγαν το πράγμα ένα βήμα παραπέρα και οι επικεφαλίδες στα αφιερώματα στο σχετικό βίντεο άρχισαν να γίνονται ακόμα πιο ιδιαίτερες: «Τι ήξερε άραγε ο Μπιλ Γκέιτς όταν τα έλεγε αυτά;». «Δείτε την ανατριχιαστική πρόβλεψη του Μπιλ Γκέιτς που κάτι γνώριζε». «Πώς ο Μπιλ Γκέιτς είδε το μέλλον». «Ποιος θα ρωτήσει τον Μπιλ Γκέιτς πώς έκανε τις προβλέψεις του;». Αναφέρω μερικούς μόνο τίτλους: για την ακρίβεια, τους πιο ήπιους, γιατί υπάρχουν και χειρότεροι. Χάρη στους οποίους τσίμπησα κι εγώ και άρχισα να αναρωτιέμαι τι είδους παράθυρο στο μέλλον άνοιξε ο Mr. Windows. Και κάθισα να δω το βίντεο.

Τον τσίμπησε μύγα τον Μπιλ Γκέιτς ή του ήρθε επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος και άρχισε να μιλάει για πανδημίες το 2015, ενώ δηλαδή η Δύση άφηνε πίσω της τη μεγάλη οικονομική κρίση; Αν δεις κάποιες λεπτομέρειες, τίποτα παράξενο δεν υπάρχει. Το συνέδριο στο Βανκούβερ είχε γίνει λίγους μήνες μετά το ξέσπασμα της επιδημίας του Εμπολα στην Αφρική: η ομιλία του δισεκατομμυριούχου αφορούσε ένα πρόβλημα του πλανήτη τη στιγμή της εκδήλωσής του. Δεν υπήρξε καμία προφητεία, παρά μια απλή ανάλυση της επικαιρότητας: ο Εμπολα ήταν για τον Γκέιτς ένα καμπανάκι συναγερμού. Ακόμα και οι τοποθετήσεις του βαθύπλουτου Αμερικανού που παρακολουθείς βλέποντας το βίντεο δεν είναι παρά μια σειρά από ρεαλιστικές επισημάνσεις – δεν είναι ούτε καν προβλέψεις. Ο Γκέιτς λέει ότι τα επόμενα χρόνια ο κόσμος κινδυνεύει πιο πολύ από τους ιούς παρά από τις ατομικές βόμβες. Επισημαίνει ότι λίγους μήνες πριν, το 2014, «ο κόσμος απέφυγε ένα φρικιαστικό παγκόσμιο ξέσπασμα του Εμπολα, χάρη σε μερικές χιλιάδες ανιδιοτελείς εργαζομένους στην Υγεία καθώς και στην καλή του τύχη. Θυμίζει πόσο φονική υπήρξε κάποτε η ισπανική γρίπη και εκτιμά ότι την επόμενη φορά η ανθρωπότητα ίσως να μην είναι τόσο τυχερή, γιατί μπορεί να έχουμε να κάνουμε «με έναν ιό όπου οι άνθρωποι, παρόλο που είναι μεταδοτικοί, νιώθουν αρκετά καλά, ώστε να μπουν σε αεροπλάνο ή να πάνε στην αγορά» – με πολλούς ιούς συμβαίνει αυτό. Τέλος ο Γκέιτς, αφού εξηγήσει ότι η αντιμετώπιση ενός ιού πρέπει να γίνεται με όρους στρατιωτικής άσκησης (καθώς απαιτεί ετοιμότητα, σχέδιο και πειθαρχία), τονίζει πως για την καλύτερη αντιμετώπιση μιας πανδημίας χρειάζεται σοβαρή επένδυση χρημάτων στην έρευνα και στην Ιατρική. «Δεν έχω τον ακριβή προϋπολογισμό για το πόσο θα κόστιζε αυτό, αλλά είμαι αρκετά σίγουρος ότι είναι πολύ μικρό συγκριτικά με την πιθανή βλάβη. (…) Αυτές οι επενδύσεις προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα πέρα από το να είμαστε απλώς έτοιμοι για μια επιδημία. Η πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, η ιατρική έρευνα και η ανάπτυξη θα έκαναν τον κόσμο πιο δίκαιο αλλά και πιο ασφαλή» λέει. Διαφωνεί κανείς με όλα αυτά; Δεν νομίζω. Κι όμως, όταν ακούγονταν πριν από την εφετινή πανδημία τα θεωρούσαμε υπερβολικά, ανόητα ή και ουτοπικά. Ενώ είναι αυτονόητα.