Η αγάπη για τη θάλασσα γίνεται αποστολή ζωής
Ο Αντώνης και ο Φίλιππος Λαιμός μάς συστήνουν την πρωτοβουλία Common Seas, τον διεθνή οργανισμό που έχουν ιδρύσει για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης, με σημαντική δράση σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ: Σύνδεση μέλους
Προερχόμαστε από μια οικογένεια η οποία τρέφει βαθιά αγάπη και σεβασμό για τη θάλασσα, καθώς έξι γενιές έχουν περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους σε αυτήν. Σήμερα, όμως, αυτή η πολύτιμη πηγή ζωής απειλείται, επηρεάζοντας και θέτοντας σε κίνδυνο και εμάς τους ανθρώπους.
Μία από τις πιο γρήγορα εξελισσόμενες απειλές για τη θάλασσα είναι η πλαστική ρύπανση. Ο πλανήτης μας παράγει 220 εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων κάθε χρόνο, με ποσοστό 40% να καταλήγει στο φυσικό περιβάλλον. Μέχρι το 2040 η ποσότητα του πλαστικού που καταλήγει στις θάλασσες θα τριπλασιαστεί. Αυτή η εκτεταμένη ρύπανση ενέχει τεράστια καταστροφική δύναμη· μπορεί να πλήξει θαλάσσια οικοσυστήματα, να εξοντώσει θαλάσσιους οργανισμούς, να ζημιώσει οικονομικά κοινωνίες, να επηρεάσει το κλίμα του πλανήτη και μακροπρόθεσμα και την υγεία μας.
Ιδρύσαμε την Common Seas γιατί πιστεύουμε ότι εφαρμόζοντας τον σωστό συνδυασμό επιστημονικής έρευνας, δημιουργικότητας και αφοσίωσης στο έργο μας, μπορούμε να βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης. Η προσέγγιση που ακολουθεί η Common Seas είναι αυτή της συστημικής αλλαγής, που σημαίνει ότι συνεργαζόμαστε παράλληλα με τοπικές κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και τοπικές κοινωνίες ώστε να επέλθει η αλλαγή σε όλα τα επίπεδα. Η αποστολή της Common Seas είναι απλή: να μειώσουμε γρήγορα και σε σημαντικό βαθμό την ποσότητα του παραγόμενου πλαστικού και να σταματήσουμε τη ροή του προς τα ποτάμια και τις θάλασσές μας.
Από την Πάρο ως τις Μαλδίβες
Είμαστε ένας διεθνής οργανισμός με γραφεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις Μαλδίβες, στην Ινδονησία καθώς και στην Ελλάδα. Θεωρούμε, αν και είμαστε λίγο «προκατειλημμένοι», πως οι ελληνικές θάλασσες είναι από τις πιο όμορφες και εμβληματικές στον κόσμο. Το να τις διατηρήσουμε καθαρές και γεμάτες ζωή είναι για εμάς μια σημαντική προσωπική αποστολή, ιδίως επειδή θέλουμε οι επόμενες γενιές να απολαύσουν τα ίδια βαθυγάλανα νερά που απολαύσαμε και εμείς ως παιδιά. Οι θάλασσές μας όμως δεν είναι μόνο σημαντικές λόγω της μοναδικής ομορφιάς τους ή επειδή μας συγκινούν σε προσωπικό επίπεδο – ίσως και να εκτιμούμε την ομορφιά τους χάρη σε ένα αρχέγονο ένστικτο και έναν βαθύτερο εξελικτικό δεσμό σμιλεμένο στο πέρασμα των αιώνων. Η θάλασσα αποτελεί παράλληλα μία από τις μεγαλύτερες πηγές πρωτεϊνών για την ανθρωπότητα, λειτουργεί ως «απορροφητήρας» του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ ευνοεί και προστατεύει το οικοσύστημά μας με αναρίθμητους τρόπους, τους οποίους συνεχίζουμε να ανακαλύπτουμε καθημερινά. Καθώς το ανθρώπινο γένος συνεχίζει να δοκιμάζει τα όριά του και να αλλάζει τον κόσμο, σε βαθμό που η επιστημονική κοινότητα ονόμασε αυτή τη νέα γεωλογική εποχή «Ανθρωπόκαινο», είναι επιτακτική η ανάγκη να αναγνωρίσουμε την ευθύνη μας, ή μάλλον το καθήκον μας, να προστατεύσουμε τον πλανήτη. Και η θάλασσα θα παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτή την αποστολή.
Η Common Seas διαθέτει τέσσερα προγράμματα δράσης, δύο από τα οποία λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα. Το πρώτο είναι η Ocean Plastics Academy, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που δημιουργήθηκε για να εμπνεύσει την επόμενη γενιά. Το υλικό της Ocean Plastics Academy αναπτύχθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και άλλους κορυφαίους ερευνητικούς φορείς STEM. Πρόσφατα ξεκίνησε και η συνεργασία μας με αγγλόφωνα σχολεία και με το υπουργείο Παιδείας, με στόχο να προσφέρουμε μια σειρά από ενδιαφέροντα εκπαιδευτικά εργαλεία, ειδικά σχεδιασμένα για αυτόν τον σκοπό, τα οποία πρόκειται να κυκλοφορήσουν σύντομα και στην υπόλοιπη χώρα.
Εχουμε τη βαθιά πεποίθηση ότι τα παιδιά μπορούν να γίνουν δυναμικοί φορείς αλλαγής. Το εκπαιδευτικό υλικό που παρέχεται από την Ocean Plastics Academy αφορά τη μετατροπή της μάθησης σε δράση, βοηθώντας τους νέους να συνειδητοποιήσουν πόσο σπουδαία πράγματα είναι ικανοί να πετύχουν. Η αλλαγή μπορεί να έρθει από το παιδί που ενημερώνεται για τα προβλήματα που δημιουργούν τα πλαστικά μιας χρήσης και στη συνέχεια το συζητάει με την οικογένειά του, ή από τη μαθήτρια που εμπνέεται και αποφασίζει να αφιερώσει την καριέρα της, ως ακτιβίστρια, καλλιτέχνιδα, επιστήμονας ή ηγέτιδα, σε αυτόν τον σκοπό ώστε να συμβάλει στη μείωση της πλαστικής ρύπανσης.
Το δεύτερο πρόγραμμα δράσης που υλοποιείται σήμερα στην Ελλάδα είναι το Clean Blue Alliance. Το πρώτο Clean Blue πρότζεκτ ξεκίνησε στο νησί της Πάρου και γρήγορα επεκτάθηκε με τα πρότζεκτ Clean Blue Maldives και Clean Blue East Java. Στην Πάρο, σε συνεργασία με τον Δήμο, η αποστολή μας είναι να βοηθήσουμε το νησί να γίνει το πρώτο στη Μεσόγειο χωρίς πλαστικά απορρίμματα. Γνωρίζουμε ότι είναι ένα ταξίδι με μακροπρόθεσμους στόχους και δύσκολη πορεία, αλλά το γεγονός ότι κάναμε αυτό το πρώτο βήμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για εμάς και ευελπιστούμε να εξαπλωθεί σαν κύμα σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο.
Τρία βήματα για λιγότερα πλαστικά
Τα Clean Blue πρότζεκτ ακολουθούν όλα την ίδια τροχιά εφαρμόζοντας μια μεθοδολογία με τρία στάδια. Το πρώτο είναι η «Ερευνα»: μαζί με τους τοπικούς συνεργάτες μας χτίζουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για το πλαστικό οικοσύστημα της περιοχής. Στην Πάρο, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, πραγματοποιούμε έναν συνδυασμό ερευνών σχετικά με τα θαλάσσια απορρίμματα του νησιού, ενώ ταυτόχρονα διεξάγουμε και κοινωνικές έρευνες, ώστε να κατανοήσουμε τις πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές των ανθρώπων όσον αφορά τα πλαστικά.
Η δεύτερη φάση είναι η «Παρέμβαση»: χρησιμοποιούμε τα ευρήματα της πρώτης φάσης για να σχεδιάσουμε δημιουργικές και συντονισμένες λύσεις που δεν επιτρέπουν στα πλαστικά να γίνουν απορρίμματα. Στην Πάρο υλοποιούμε ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων. Για παράδειγμα, αφού διαπιστώσαμε μέσω της έρευνας ότι οι τουριστικές επιχειρήσεις αποτελούν σημαντική πηγή πλαστικών απορριμμάτων, υποστηρίζουμε πλέον πάνω από 80 επιχειρήσεις εστίασης, με σκοπό να τους βοηθήσουμε να κατανοήσουν το πλαστικό τους αποτύπωμα και να τους προσφέρουμε μεθόδους για να το μειώσουν. Επιπλέον, έχοντας γνώση πως τα πολιτιστικά δρώμενα που διοργανώνονται στο νησί αποτελούν μεγάλη πηγή πλαστικών μιας χρήσης, καθιερώσαμε τα «Πιάτα της Κοινότητας», ένα κοινό απόθεμα επαναχρησιμοποιήσιμων πιατικών, το οποίο καλύπτει την ανάγκη για περίπου 8.000 πλαστικά είδη μιας χρήσης ανά εκδήλωση.
Με το βλέμμα στραμμένο στα επόμενα βήματα, ερευνούμε τον σχεδιασμό κυκλικών λύσεων για τα πλαστικά ποτήρια, ώστε να βρούμε μια προσέγγιση που θα είναι οικονομικά βιώσιμη και ταυτόχρονα αποτελεσματική, όσον αφορά την αλλαγή των συνηθειών μας. Αυτή η προσέγγιση θα τεθεί σε δοκιμή κατά τη διάρκεια του 2021. Πρόκειται για λύσεις που εστιάζουν στη ρίζα του προβλήματος, αφού περιορίζουν την ανάγκη για χρήση πλαστικών πολύ πριν αυτά καταλήξουν να γίνουν απορρίμματα.
Από την άλλη πλευρά, και οι παρεμβάσεις που στοχεύουν στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του παζλ. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε πως μέχρι το 2025, βάσει οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το 77% των μπουκαλιών πρέπει να συλλέγονται χωριστά και το 25% του πλαστικού που χρησιμοποιείται για μπουκάλια ΡΕΤ θα πρέπει να είναι από ανακυκλώσιμα υλικά. Για να βοηθήσουμε την Πάρο να εφαρμόσει έγκαιρα τον κανονισμό, πρωτοπορήσαμε με την παράδοση και τοποθέτηση σε όλο το νησί κάδους για τη συλλογή των συγκεκριμένων φιαλών.
Οι δράσεις μας στο νησί της Πάρου είναι πολλές και ποικίλες, όπως το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει εφαρμοστεί στο νησί, τα εργαστήρια ραπτικής – στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας – για πάνινες τσάντες και η εκστρατεία μας για το πόσιμο νερό του νησιού. Είναι δύσκολο να τα χωρέσουμε όλα σε ένα άρθρο. Κλείνοντας, όμως, θέλουμε να αναφέρουμε την τρίτη και τελευταία φάση της μεθοδολογίας μας, την «Επιρροή». Σε αυτό το σημείο παρουσιάζεται η απήχηση όλων των παραπάνω ενεργειών, προκειμένου να ενθαρρύνουμε την ευρύτερη υιοθέτηση των λύσεων που προτείνουμε, να επηρεάσουμε την κυβερνητική πολιτική και να προσελκύσουμε περαιτέρω υποστήριξη. Ακόμα και διαβάζοντας αυτό το άρθρο ή συζητώντας για αυτό με φίλους, συμβάλλετε στην υλοποίηση του οράματός μας: να γίνει η Ελλάδα μια χώρα χωρίς πλαστικά απορρίμματα. Το Clean Blue Paros είναι η ζωντανή απόδειξη πως μια συστημική αλλαγή αποτελεί μεγάλη πρόκληση, αλλά είναι ταυτόχρονα εξαιρετικά ελπιδοφόρα. Ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε, ωστόσο μια εκ βάθρων αλλαγή δεν είναι εύκολη. Δεν παύουμε όμως να είμαστε αισιόδοξοι. Γι’ αυτό καλούμε πέντε ακόμα ελληνικά νησιά να συμμετάσχουν στην Clean Blue Alliance και να ξεκινήσουν το ταξίδι τους για έναν κόσμο χωρίς πλαστικά απορρίμματα, συνδράμοντας στο έργο μας, ώστε μαζί να προστατεύσουμε τις καθαρές γαλάζιες θάλασσές μας, με στόχο να τις χαρούν όχι μόνο τα παιδιά μας, αλλά και τα δικά τους παιδιά.

