Τριάντα πέντε χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας είναι ίσως μια χρήσιμη στιγμή για τον απολογισμό αυτής της δημοκρατίας, ίσως και για μια σκέψη πώς μπορεί να γίνει καλύτερη. Είμαι βέβαιος όμως ότι τα κόμματα ελάχιστο χρόνο και φροντίδα θα αφιερώσουν σε τέτοιους προβληματισμούς. Η συνεισφορά τους στη λειτουργία του συστήματος που τους τρέφει είναι πώς θα βάλει ο ένας τρικλοποδιά στον άλλον.
Ο Αϊνστάιν είχε κάποτε προσδιορίσει τη διαφορά ανάμεσα στον αισιόδοξο και στον απαισιόδοξο. Απαισιόδοξος είναι αυτός που λέει «χειρότερα δεν γίνεται». Και αισιόδοξος εκείνος που του απαντά «γίνεται, γίνεται!». Από αυτή την άποψη, ο γράφων είναι αθεράπευτα αισιόδοξος για την πορεία του πολιτικού μας συστήματος.
Και ο λόγος είναι απλός:
Από τη στιγμή που τα επί μέρους στοιχεία του συστήματος είναι για κλάματα, μόνο μια συνολική μεταρρύθμιση του συστήματος θα μπορούσε να τα βελτιώσει. Η μεταρρύθμιση όμως εξαρτάται από τη βούληση αυτών που συγκροτούν το πολιτικό σύστημα και οι οποίοι δεν έχουν κανένα συμφέρον να το μεταρρυθμίσουν. Αρα τα πράγματα θα αφεθούν να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο.
Να εξηγήσω τον συλλογισμό μου με ένα απλό παράδειγμα: την Προεδρία της Δημοκρατίας.
Κάθε πέντε χρόνια, γύρω από την Προεδρία παίζεται ένα κομματικό παιχνίδι. Αυτό το παιχνίδι δεν θα μπορούσε να παιχτεί αν (όπως πρότεινε το ΠαΣοΚ το 2000 και διαφώνησε η ΝΔ…) η προεδρική εκλογή αποσυνδεόταν από τη βουλευτική εκλογική διαδικασία. Και όχι μόνο θα αποδυναμωνόταν το νταραβέρι, αλλά θα ενισχύονταν και οι δημοκρατικοί θεσμοί αν τον Πρόεδρο δεν εξέλεγαν τριακόσιοι βουλευτές αλλά το σύνολο του ελληνικού λαού.
Αυτονόητα πράγματα, θα μου πείτε. Σωστό. Αλλά δεν πρόκειται να γίνουν. Διότι η αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας σημαίνει ότι οι αρχηγοί των κομμάτων θα χάσουν το προνόμιο να διορίζουν Πρόεδρο όποιον γουστάρουν ή όποιον τους βολεύει, όπως συμβαίνει ως τώρα. Και επειδή η αλλαγή του τρόπου εκλογής εξαρτάται από μια συνταγματική συμφωνία των κομμάτων, αποκλείεται ποτέ να συμφωνήσουν τα κόμματα να παραιτηθούν από το προνόμιο των αρχηγών τους.
Αυτό το παράδειγμα περιγράφει ακριβώς τη σημερινή κατάσταση της Δημοκρατίας μας. Εξηγεί τα αδιέξοδα και τις αγκυλώσεις. Και ερμηνεύει για ποιον λόγο η καλύτερη δημοκρατία που γνώρισε ποτέ η σύγχρονη Ελλάδα δεν μπορεί να μετεξελιχθεί και να εκσυγχρονιστεί σε ένα ακόμη καλύτερο σύστημα. Τα υπόλοιπα…