«Αναζητώντας την ειρήνη»: αυτό ήταν το πνεύμα της συνόδου κορυφής ΗΠΑ – Ρωσίας στην Αλάσκα, με αντικείμενο τη διευθέτηση του Ουκρανικού, σύμφωνα και με τη φράση που κοσμούσε το φόντο της αίθουσας Τύπου της συνόδου. Η ειρήνευση ωστόσο δεν επετεύχθη, και παραμένει άγνωστο αν και πότε θα επιτευχθεί. Μετά το πέρας της συνόδου δεν υπήρξε αναφορά σε εκεχειρία ούτε σε κάποιου είδους συμφωνία.
Δεν έγινε γνωστό τι διημείφθη κατά τη διάρκεια της τετράωρης συνάντησης μεταξύ του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Ανκορατζ. Μετά τη σύνοδο, την οποία βαθμολόγησε «με 10 στα 10» από πλευράς κλίματος, ο Τραμπ, μιλώντας στο Fox News, δήλωσε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να τερματιστεί και με ανταλλαγές εδαφών, ένα σημείο στο οποίο συμφώνησε με τον Πούτιν «σε μεγάλο βαθμό», όμως πρόσθεσε ότι θα πρέπει να συμφωνήσουν σε αυτό και οι Ουκρανοί.
Απευθυνόμενος στον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Τραμπ τον παρότρυνε να κλείσει συμφωνία. Ο Πούτιν τόνισε ότι για τον τερματισμό της σύγκρουσης θα πρέπει να εξαλειφθούν οι πρωταρχικές αιτίες του πολέμου και προειδοποίησε την Ουκρανία όσο και την Ευρώπη να μη σαμποτάρουν τις σχετικές συνομιλίες.
Ανέφερε επίσης ότι η σύνοδος της Αλάσκας αποτελεί σημείο εκκίνησης για επίλυση της κρίσης – παραπέμποντας στη «μέθοδο Γκρομίκο» (από το όνομα του «αιώνιου» υπουργού Εξωτερικών της ΕΣΣΔ, Αντρέι Γκρομίκο), τη διπλωματική προσέγγιση της ΕΣΣΔ, η οποία οργάνωνε σειρά διαδοχικών συνόδων – ενώ περιέγραψε τη σχέση του με τον αμερικανό πρόεδρο, «businesslike», και συμφώνησε με τον Τραμπ ότι ο πόλεμος δεν θα είχε αρχίσει αν το 2022 ήταν εκείνος πρόεδρος των ΗΠΑ, και όχι ο Τζο Μπάιντεν .
Εκτός απομόνωσης
Αυτό που κατέστη σαφές με τη σύνοδο της Αλάσκας, είναι ότι η Ρωσία εξήλθε από τη διεθνή απομόνωση στην οποία είχε περιέλθει μετά την εισβολή της στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Ο Τραμπ επεφύλαξε θερμή υποδοχή στον Πούτιν. Οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν θερμή χειραψία, χαμόγελα και φιλοφρονήσεις με φόντο μαχητικά F-35 στην αεροπορική βάση του Ανκορατζ. Κατόπιν ο Πούτιν επιβιβάστηκε στην αμερικανική προεδρική λιμουζίνα, κάθισε δίπλα στον Τραμπ, και μετέβησαν μαζί στον τόπο των συνομιλιών. Ενδεικτικό του θερμού κλίματος μεταξύ των δύο ηγετών είναι ότι ο Πούτιν προσκάλεσε, μιλώντας αγγλικά, τον Τραμπ στη Μόσχα.
Μαζί με τον άλλοτε παρία Πούτιν βγήκε από τη διεθνή απομόνωση και ο σύμμαχός του, ο λευκορώσος ηγέτης Αλεξάντερ Λουκασένκο, με τον οποίο επικοινώνησε ο Τραμπ λίγο πριν από τη σύνοδο, για να συζητήσουν την απελευθέρωση εκατοντάδων κρατουμένων.
Ηταν η πρώτη επίσημη επίσκεψη ρώσου προέδρου στην Αλάσκα, η όγδοη του Πούτιν στις ΗΠΑ από το 1999 και η πρώτη αμερικανορωσική συνάντηση κορυφής από το 2018. Οι προεκλογικές διακηρύξεις του Τραμπ ότι θα τελείωνε τον πόλεμο μέσα σε μία ημέρα δεν έγιναν πράξη στις 207 ημέρες από την επάνοδό του στον Λευκό Οίκο αλλά ο Τραμπ συνέχισε να ποντάρει στην καλή προσωπική σχέση με τον Πούτιν.
Παρούσα και η… ΕΣΣΔ
Πόσο απέχει η «διαπραγματευτική δεινότητα» του επιχειρηματία Τραμπ, όπως την περιέγραψε ο ίδιος στο βιβλίο του The Art of the Deal, από τον «κυνισμό» του πρώην πράκτορα της KGB Πούτιν, ο οποίος οραματίζεται την ανασύσταση της ρωσικής αυτοκρατορίας με γερή δόση νοσταλγίας για την πάλαι ποτέ Σοβιετική Ενωση; Ισως καθόλου. Προς επίρρωσιν των φιλοδοξιών του Κρεμλίνου, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εμφανίστηκε στην Αλάσκα με φούτερ που έφερε τα αρχικά CCCP (ΕΣΣΔ).
Ως πρώην κτηματομεσίτης, ο Τραμπ βλέπει τον πλανήτη ως ένα άθροισμα οικοπέδων προς εκμετάλλευση. Επιμένοντας για ένα ρεαλιστικό «πάρε – δώσε» εδαφών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, ο αμερικανός πρόεδρος «λησμόνησε» ότι τα εν λόγω εδάφη στις περιφέρειες Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Χαρκόβου, Ζαπορίζια, Χερσώνας, και βέβαια η Κριμαία, αποτελούν τμήματα της ουκρανικής επικράτειας που έχουν καταληφθεί διά των όπλων, κάποιες εξ ολοκλήρου και άλλες στο μεγαλύτερο μέρος τους.
Κατόπιν ασφυκτικών πιέσεων και εκβιασμών οι Αμερικανοί έχουν εξασφαλίσει την εκμετάλλευση «φιλέτων» της ουκρανικής γης ως αντάλλαγμα για τη στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο. Οι Ρώσοι κατέχουν την κοιλάδα του Ντονμπάς και το μεγαλύτερο μέρος της παραλιακής ζώνης στη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τις εκβολές του Δνείπερου ενώ αξιώνουν πολύ περισσότερα. Σαν να ήταν ένας ουδέτερος μεσολαβητής, ο Τραμπ είπε ότι θέλει την καλύτερη συμφωνία και για τις δυο πλευρές. Ουδεμία συνάντηση κορυφής μεταξύ του Λευκού Οίκου και του Κρεμλίνου έχει γίνει χωρίς προετοιμασία, όμως αυτό δεν προεξοφλεί ότι θα υπάρξει χειροπιαστό αποτέλεσμα, όπως και δεν υπήρξε στη σύνοδο της Αλάσκας.
Υπό πίεση το Κίεβο
Ο αμερικανός πρόεδρος από τη μια αμφισβητεί τη νομιμοποίηση του Ζελένσκι και από την άλλη τον πιέζει να πιει το πικρό ποτήρι ενός επώδυνου συμβιβασμού, δηλαδή το «πάγωμα» της σύγκρουσης και την de facto αποδοχή τετελεσμένων της εισβολής. Παραμονές της συνόδου ο ρωσικός στρατός διέσπασε την ουκρανική άμυνα στο βόρειο Ντονέτσκ απειλώντας να κόψει στα δύο και να καταπιεί το ένα πέμπτο της περιφέρειας που απέμενε στον έλεγχο του Κιέβου. Τα ουκρανικά πλήγματα με drones σε υποδομές βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος (μέχρι την Κασπία Θάλασσα) δεν αρκούν για να αντιστραφεί η κατάσταση στο μέτωπο.
Η διπλωματία δεν κινείται στο κενό. Ως προέκταση της πολιτικής είναι επίσης η τέχνη του εφικτού, αποδίδει και ενίοτε λειαίνει με περίπλοκες διατυπώσεις τη σκληρή πραγματικότητα στα ισοζύγια ισχύος.
Στην Αλάσκα, μπροστά και πίσω από τις κάμερες, μπήκαν τα θεμέλια για μια νέα παγκόσμια τάξη: η Ρωσία του Πούτιν βγαίνει από την απομόνωση και κατορθώνει να διατηρήσει και να επαυξήσει το ειδικό βάρος της, η λεγόμενη συλλογική Δύση αμφισβητείται εκ των έσω από τον ισχυρότερο συντελεστή της, η Ευρώπη μένει σε ρόλο χρήσιμου αλλά υποδεέστερου εταίρου με ψαλιδισμένες τις φιλοδοξίες της για αυτόνομο ρόλο. Είτε βρεθεί είτε δεν βρεθεί εντός του επόμενου διαστήματος μια «χρυσή τομή», θα κλιμακωθεί η αντιπαράθεση με την Κίνα, τη διαρκώς ανερχόμενη παγκόσμια οικονομική και στρατιωτική δύναμη.
