Η ιστορία του Μάριου Κρίτσα είναι στον πυρήνα της μια ιστορία συμπερίληψης. Αλλά από την ανάποδη. Ακούγεται σχεδόν απίθανο για έναν 16χρονο, σάρκα από τη σάρκα της γενιάς Alpha, που γεννήθηκε προνομιούχος (βλ. λευκός, άνδρας, πολίτης του δυτικού κόσμου), είναι όμως μέχρι κεραίας αληθινό. Μπορεί να μιλάμε καθημερινά – ενίοτε ακόμα και σε βαθμό φλυαρίας – για την ισότητα των φύλων, τη συμπερίληψη και την εκπροσώπηση και να έχουμε δικαίως ως παρονομαστή σε αυτή τη συζήτηση τις γυναίκες, όμως ο λαρισαίος αθλητής ανέλαβε να σπάσει μία από τις ελάχιστες αλλά υπαρκτές γυάλινες οροφές που έθεταν το όριο για τους άνδρες.
Ο Κρίτσας είναι πρωταθλητής της καλλιτεχνικής κολύμβησης ή αλλιώς ενός αθλήματος συνδεδεμένου στο συλλογικό ασυνείδητο με το γυναικείο φύλο. Σε έναν βαθμό δικαιολογημένα. Από το 1984, όταν η συγχρονισμένη κολύμβηση, όπως ονομαζόταν τότε, περιλήφθηκε στο επίσημο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Αντζελες, το άθλημα ήταν αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση.
© Ανδρέας Σιμόπουλος
Χρειάστηκαν 40 χρόνια και η – αμφιλεγόμενη για πολλούς – μετονομασία από συγχρονισμένη σε καλλιτεχνική κολύμβηση (artistic swimming), ώσπου οι άνδρες αθλητές να κατοχυρώσουν δικαίωμα συμμετοχής. Οι Ολυμπιακοί του Παρισιού το 2024 καταγράφηκαν στην Ιστορία ως οι πλέον συμπεριληπτικοί, μεταξύ άλλων και επειδή έδωσαν τη δυνατότητα σε άνδρες κολυμβητές να συμμετέχουν στο ομαδικό αγώνισμα (με όριο μέχρι 2 ανά ομάδα). Για την ιστορία, κανένας άνδρας αθλητής δεν εξασφάλισε τη συμμετοχή του. Εναν χρόνο νωρίτερα, το 2023, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Φουκουόκα στην Ιαπωνία, η ισότητα των φύλων στα αγωνίσματα της καλλιτεχνικής κολύμβησης είχε γίνει για πρώτη φορά στα χρονικά πράξη με το πρώτο event στο σόλο ανδρών.
Στην πραγματικότητα, όταν ο Κρίτσας, άλλοτε φέρελπις κολυμβητής που είχε όμως βαρεθεί να μετρά πλακάκια στην πισίνα, όπως λέει, επέλεξε να ασχοληθεί με την καλλιτεχνική κολύμβηση, το μέλλον των ανδρών στο άθλημα ήταν άδηλο. Αλλά αυτό κάθε άλλο παρά ως τροχοπέδη λειτούργησε για τον ίδιο. Πριν από λίγες εβδομάδες ο 16χρονος κολυμβητής έγραψε αθλητική ιστορία κατακτώντας τη 10η θέση στο σόλο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Υγρού Στίβου της Σιγκαπούρης – ήταν μάλιστα ο νεότερος ηλικιακά από τους φιναλίστ του τελικού.
Λίγες ημέρες πριν από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Παίδων – Κορασίδων που ολοκληρώθηκε στις 30 Αυγούστου στην Αθήνα και αφού κατάφερε να ξεκλέψει λίγο χρόνο από τις πολύωρες καθημερινές προπονήσεις του, μιλήσαμε για την καθημερινότητά του μέσα, κάτω αλλά και έξω από το νερό, αλλά και για όλους τους λόγους που οι ταμπέλες και τα στερεότυπα δεν χωρούν στον αθλητισμό. Οπως και στη ζωή.
Ενας δεκαεξάχρονος έφηβος στο αγώνισμα της καλλιτεχνικής κολύμβησης. Δεν είναι πολύ σύνηθες – τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο γυναικοκρατούμενο, μέχρι πριν λίγα χρόνια, άθλημα;
«Η αλήθεια είναι ότι η καλλιτεχνική κολύμβηση δεν είναι διαδεδομένη στην Ελλάδα όσον αφορά τα αγόρια. Ξεκίνησα ως αθλητής κλασικής κολύμβησης στα πέντε μου χρόνια στον Ναυτικό Ομιλο Λάρισας. Στην αρχή στη μικρή πισίνα για εκμάθηση, ενώ στη συνέχεια συμμετείχα και σε κάποιους αγώνες της κατηγορίας μου. Ημουν μέτριος κολυμβητής, είχα μάθει να κολυμπάω και το άθλημα δεν μου πρόσφερε πλέον καμία ευχαρίστηση.
Στην ηλικία των 10 ετών σκεφτόμουν να τα παρατήσω. Θυμάμαι χαρακτηριστικά να λέω στους γονείς μου: “Βαρέθηκα να μετράω πλακάκια”. Στην ίδια πισίνα που έκανα προπόνηση γίνονταν και μαθήματα συγχρονισμένης (όπως ονομαζόταν τότε) κολύμβησης. Οι γονείς μου, γνωρίζοντας την αγάπη μου για το νερό και τον χορό, αποφάσισαν και με έπεισαν εν τέλει να δοκιμάσω.
Λέω “με έπεισαν”, γιατί όσο και αν μου άρεσε η ιδέα, το γεγονός ότι τότε ήταν αποκλειστικά γυναικείο άθλημα με αποθάρρυνε. Μετά τα πρώτα μαθήματα ενθουσιάστηκα και από τότε, με εξαίρεση την περίοδο της πανδημίας, ασχολούμαι με την καλλιτεχνική κολύμβηση».
© Ανδρέας Σιμόπουλος
Κάνουμε αυτή τη συνέντευξη σε μια περίοδο που προετοιμάζεστε για το Πανελλήνιο και κατόπιν για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Εφήβων. Πώς είναι η ζωή και η καθημερινότητά σας;
«Σε περίοδο προετοιμασίας βρίσκομαι σχεδόν από τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν ξεκίνησε η προετοιμασία της Εθνικής Ομάδας Ανδρών-Γυναικών για τη συμμετοχή μας στο Πανευρωπαϊκό που διεξήχθη στο Φουνσάλ της Πορτογαλίας και στη συνέχεια για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στη Σιγκαπούρη. Παράλληλα, επειδή ανήκω και στην Εθνική Ομάδα Εφήβων – Νεανίδων, συμμετείχα και στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Καλλιτεχνικής Κολύμβησης που πραγματοποιήθηκε εδώ στην Αθήνα, στο ΟΑΚΑ.
Οταν υπήρχαν και οι σχολικές υποχρεώσεις, μετά το σχολείο ακολουθούσαν 6-7 ώρες προπόνησης καθημερινά και τα πρωινά του Σαββάτου. Ο χρόνος που απέμενε ήταν για διάβασμα και ξεκούραση. Τις Κυριακές είχα την προετοιμασία για το σχολείο, λίγη εξάσκηση στα προγράμματα και ίσως κάποια βόλτα. Εν όψει αγώνων, οι ώρες προπόνησης μπορεί να φτάσουν και τις 10-12 την ημέρα, χωρίς ρεπό».
«Δεν είμαι υποχρεωμένος να απολογηθώ σε κανέναν για την επιλογή μου τη στιγμή που το άθλημα αυτό με έκανε (και συνεχίζει να με κάνει) χαρούμενο και ευτυχισμένο».
Λένε συχνά ότι οι πρωταθλητές χρειάζεται να θυσιάσουν αρκετά από την καθημερινότητά τους για να είναι συνεπείς στις προπονήσεις και να αγωνίζονται σε κορυφαίο επίπεδο. Εσείς νιώθετε ότι έχετε χάσει πράγματα από την παιδική και την εφηβική σας ηλικία για χάρη του πρωταθλητισμού;
«Τον Φεβρουάριο που ξεκίνησε η προετοιμασία της Εθνικής Ομάδας, επειδή οι προπονήσεις ήταν σε καθημερινή βάση, αναγκάστηκα να μετακομίσω από τη Λάρισα, όπου ζούσα, στην Αθήνα. Αφησα πίσω οικογένεια, φίλους, άλλαξα σχολείο, άλλαξα τη ζωή μου ολόκληρη. Και αυτό συμβαίνει με όλα τα παιδιά που είμαστε από την επαρχία. Για όποιον θέλει να ασχοληθεί σε υψηλό επίπεδο με την καλλιτεχνική κολύμβηση, η Αθήνα είναι μονόδρομος.
Μπορεί να ακούγεται και είναι όντως δύσκολο στην πράξη, όμως όταν αγαπάς το άθλημά σου τίποτα δεν είναι ικανό να σε σταματήσει. Σίγουρα έχω θυσιάσει και έχω στερηθεί πολλά. Βόλτες με φίλους, εκδρομές, χαλάρωση, ξεκούραση. Ομως από την άλλη πλευρά η ενασχόλησή μου με την καλλιτεχνική κολύμβηση μου έδωσε τη ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς ανθρώπους, να προπονούμαι με κορυφαίες αθλήτριες και προπονήτριες, να κάνω πολλά ταξίδια, να αποκτήσω απίστευτες δεξιότητες και να νιώσω απίστευτα συναισθήματα.
«Ρουτίνα συγκεκριμένη δεν έχω πριν μπω στην πισίνα. Γούρι όμως έχω. Ενα αρκουδάκι, τον Γουίνι μου. Με ακολουθεί παντού».
Ακόμη θυμάμαι τη χαρά και την περηφάνια που ένιωσα όταν η ομοσπονδιακή προπονήτρια, κυρία Μενγκ Τσεν, μου ανακοίνωσε ότι θα είμαι μέλος της Εθνικής Ομάδας. Πραγματικά της οφείλω πολλά και ένα μεγάλο δημόσιο “ευχαριστώ” γιατί πίστεψε σε εμένα και μου έδωσε την ευκαιρία και την τιμή να εκπροσωπήσω τη χώρα μας σε κορυφαίες διοργανώσεις.
Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να ευχαριστήσω ακόμα την Κολυμβητική Ομοσπονδία Ελλάδας, τις κυρίες Βουτυράκη, Χιμένεζ, Χιέα Γιουν Κανγκ, Στραβάκου, Κωστράκη και Τσερνέσκα, το 4ο Λύκειο Νέας Ιωνίας και τη διευθύντριά του κυρία Σπανούδη, και βέβαια τον σύλλογο στον οποίο ανήκω, τον Ναυτικό Ομιλο Βόλου & Αργοναύτες (ΝΟΒΑ), για την πολύτιμη βοήθεια και τη στήριξή τους».
Τι σκέφτεστε όταν βρίσκεστε κάτω από το νερό;
«Οταν βρίσκομαι κάτω από το νερό δεν υπάρχουν περιθώρια για σκέψεις, γιατί και το παραμικρό λάθος μπορεί να σε βγάλει τελείως εκτός προγράμματος. Βλέπετε, στο άθλημά μας ο συγχρονισμός και η ακρίβεια παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο, οπότε το μόνο που σκέφτομαι είναι οι ασκήσεις του προγράμματός μου και πώς θα μπορέσω να τις εκτελέσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
© Ανδρέας Σιμόπουλος
Ποια είναι η σημαντικότερη δεξιότητα που πρέπει να έχει ένας αθλητής της καλλιτεχνικής κολύμβησης; Και ποια η μεγαλύτερη τεχνική δυσκολία που καλείται να αντιμετωπίσει;
«Καλό κολύμπι, ευλυγισία, πολύ καλή φυσική κατάσταση είναι μερικές μόνο από τις δεξιότητες που πρέπει να έχει ένας αθλητής καλλιτεχνικής κολύμβησης. Το γεγονός ότι θα πρέπει να μένουμε αρκετή ώρα κάτω από το νερό είναι αρκετά επίπονο και δύσκολο. Η ακρίβεια στην εκτέλεση των ασκήσεων και ο συγχρονισμός τόσο με τη μουσική όσο και μεταξύ μας, οι ακροβατικές ασκήσεις, όλα απαιτούν άριστη συνεργασία από όλη την ομάδα και κατακτώνται μέσα από καθημερινή, πολύωρη προπόνηση».
Αλήθεια, έχετε δεχθεί περιπαικτικά σχόλια ή επικριτικά βλέμματα ως αθλητής της καλλιτεχνικής κολύμβησης;
«Η αλήθεια είναι ότι στα πρώτα χρόνια ενασχόλησής μου με το άθλημα δεν ήθελα να το επικοινωνώ με το περιβάλλον μου – εννοώ στους φίλους μου ή στο σχολείο. Ομως με την πάροδο των χρόνων οι γονείς μου με βοήθησαν να αντιληφθώ ότι δεν κάνω κάτι για το οποίο θα έπρεπε να ντρέπομαι.
«Θα ήταν μεγάλη τιμή για εμένα να ακολουθήσουν το παράδειγμά μου και άλλα αγόρια, γιατί δυστυχώς στη χώρα μας ακόμη η καλλιτεχνική κολύμβηση θεωρείται “γυναικείο άθλημα”».
Μου έδωσαν να καταλάβω πως δεν είμαι υποχρεωμένος να απολογηθώ σε κανέναν για την επιλογή μου τη στιγμή που το άθλημα αυτό με έκανε (και συνεχίζει να με κάνει) χαρούμενο και ευτυχισμένο. Δεν μπορώ πλέον να σκεφτώ τον εαυτό μου εκτός πισίνας».
Πιστεύετε ότι με την επιλογή σας να αγωνίζεστε σε αυτό το άθλημα βοηθάτε να αναθεωρήσουμε και να αποδομήσουμε στερεότυπα; Θεωρείτε πως μπορείτε να είστε παράδειγμα και για άλλους αθλητές που θέλουν να ασχοληθούν με την καλλιτεχνική κολύμβηση αλλά ενδεχομένως διστάζουν;
«Πραγματικά θα ήταν μεγάλη τιμή για εμένα να ακολουθήσουν το παράδειγμά μου και άλλα αγόρια, γιατί δυστυχώς στη χώρα μας ακόμη η καλλιτεχνική κολύμβηση θεωρείται “γυναικείο άθλημα”. Βέβαια, από την Κολυμβητική Ομοσπονδία Ελλάδας γίνονται προσπάθειες να αναδειχθούν και να εκπροσωπήσουν τη χώρα μας και άνδρες και θέλω να τους ευχαριστήσω βαθιά για όλη τη στήριξη που έχω λάβει.
Εν έτει 2025 θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από τον κόσμο και κυρίως από τους γονείς ότι στον αθλητισμό δεν θα πρέπει να υπάρχουν ταμπέλες. Τι σημαίνει “γυναικείο και ανδρικό άθλημα;”. Οταν ένα παιδί είναι χαρούμενο και ευτυχισμένο και ασχολείται με κάτι τόσο όμορφο και δημιουργικό, γιατί θα πρέπει να εξετάσει κανείς αν απευθύνεται μόνο σε αγόρια ή αποκλειστικά σε κορίτσια; Το άθλημά μας καλλιεργεί πολλές δεξιότητες, οπότε αν σε κάποιο παιδί αρέσουν το κολύμπι και ο χορός, γιατί να μην το ακολουθήσει;».
© Ανδρέας Σιμόπουλος
Εχετε κάποια ρουτίνα που ακολουθείτε πριν από τους αγώνες; Κάποιο γούρι ίσως;
«Ρουτίνα συγκεκριμένη όχι. Γούρι όμως έχω. Ενα αρκουδάκι, τον Γουίνι μου. Με ακολουθεί παντού».
Τα τελευταία χρόνια συζητιέται πολύ και ανοιχτά το ζήτημα της ψυχικής υγείας των αθλητών. Είναι όντως τόσο μεγάλη η πίεση που υφίστανται οι πρωταθλητές και με ποιους τρόπους την αντιμετωπίζετε εσείς;
«Σίγουρα οι πιέσεις και οι προκλήσεις που καλούμαστε να διαχειριστούμε είναι πολλές, όμως δεν μπορώ να έχω ολοκληρωμένη άποψη γιατί ακόμη βρίσκομαι στην αρχή. Την προηγούμενη του αγώνα προσπαθώ να κοιμηθώ καλά – τον ύπνο τον λατρεύω και αυτή την εποχή μού λείπει πολύ. Πριν από τον αγώνα προσπαθώ να αδειάσω το μυαλό μου και συγκεντρώνομαι έτσι ώστε να εκτελέσω σωστά το πρόγραμμά μου».
Ποιους αθλητές αντιμετωπίζετε ως πρότυπα; Ποιους θαυμάζετε και ποιοι σας εμπνέουν με την καριέρα και τη ζωή τους;
«Ο Μπιλ Μέι σίγουρα είναι ο πρώτος που μου έρχεται στο μυαλό. Είναι αμερικανός αθλητής καλλιτεχνικής κολύμβησης, πρωτοπόρος στο είδος του, ο οποίος έθεσε τις βάσεις ώστε το άθλημά μας να μην είναι μόνο γυναικεία υπόθεση. Αν και έμεινε εκτός αθλήματος για 10 ολόκληρα χρόνια, ποτέ δεν ξέχασε τα όνειρά του και έγινε ο πρώτος άνδρας που κέρδισε Χρυσό Μετάλλιο σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.
Από έλληνες αθλητές, ο Μίλτος Τεντόγλου είναι πρότυπό μου. Ολυμπιονίκης, παγκόσμιος πρωταθλητής, έχει κάνει υπερήφανη όλη την Ελλάδα, όμως καμιά διάκριση δεν φαίνεται να είναι αρκετή για αυτόν. Στοχοπροσηλωμένος, θέλει συνεχώς να υπερβαίνει τον εαυτό του. Απλός, χωρίς έπαρση, έχει γίνει πρότυπο για πολλά νέα παιδιά και σίγουρα ονειρεύομαι μια αθλητική καριέρα σαν τη δική του».
Η φωτογράφιση πραγματοποιήθηκε στο Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών «Σπύρος Λούης».
