Μετά από έξι χρόνια ουσιαστικής παρουσίας στον καλλιτεχνικό χάρτη της χώρας, η ARTWORKS περνάει σε ένα νέο κεφάλαιο. Από τη χαρτογράφηση του καλλιτεχνικού τοπίου και την παροχή βραβείων σε νέους δημιουργούς, φιλοδοξεί να εξελιχθεί πλέον σε έναν φορέα που επενδύει στρατηγικά στο μέλλον των καλλιτεχνών στην Ελλάδα, ενισχύοντας το δίκτυο συνεργασίας, τις ευκαιρίες τους για διεθνή προβολή και την πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους μέσα από πρωτοβουλίες και προγράμματα που θα έχουν συνέχεια και αντίκτυπο.
«Το στοίχημα είναι να δημιουργήσουμε κάτι που θα μείνει στον χρόνο» εξηγεί στο BHMAgazino η Μαρίλη Κωνσταντινοπούλου, η οποία ξεκίνησε αυτό το εγχείρημα μαζί με τη Δήμητρα Νικολού προκειμένου να στηρίξουν τους επαγγελματίες της τέχνης στην Ελλάδα που δραστηριοποιούνται στα πεδία των εικαστικών τεχνών, της κινούμενης εικόνας, του χορού και της επιμέλειας. Από την αρχή είχαν την υποστήριξη του ιδρυτικού δωρητή, του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), το οποίο χρηματοδοτούσε αποκλειστικά τις προσπάθειές τους.
«Το ΙΣΝ εξακολουθεί και αποτελεί τον βασικότερο και πολύτιμο αρωγό μας».
Διαρθρωτικές αλλαγές
To νέο πρόγραμμα προβλέπει την οικονομική ενίσχυση (grants) 12 καλλιτεχνών: έξι που δραστηριοποιούνται στα εικαστικά, δύο στον κινηματογράφο, δύο στον χορό και δύο στον τομέα της επιμέλειας – τους τέσσερις πυλώνες στους οποίους παραμένει πιστή η ARTWORKS. «Αυτό που μας διαφοροποιούσε έως σήμερα – πέρα από τη μεγάλη κλίμακα του εγχειρήματος – ήταν ότι απονείμαμε τα βραβεία σε φυσικά πρόσωπα. Ηταν κάτι που ήθελα πολύ να διατηρήσουμε, καθώς η προσέγγισή μας παραμένει ανθρωποκεντρική» θα εξηγήσει η Μαρίλη Κωνσταντινοπούλου.
Τα ποσά των επιχορηγήσεων διαφοροποιούνται: 6.000 ευρώ για εικαστικούς, 8.000 ευρώ για χορευτές και 15.000 ευρώ για κινηματογραφιστές. Πλέον, είναι υποχρεωτική η παραγωγή έργου, ενώ μέχρι πρότινος ήταν προαιρετική – με το έργο να ανήκει στους δημιουργούς και όχι στον οργανισμό: «Ενα σημείο που αλλάζει σε σχέση με το νέο μας πρόγραμμα είναι πως η επιτροπή αξιολόγησης είναι ενιαία και για τα τέσσερα καλλιτεχνικά πεδία στα οποία θα συνεχίσει να δραστηριοποιείται η ARTWORKS. H διάκριση των ειδικοτήτων υπήρξε πολύ βοηθητική για τη διαχείριση ενός προγράμματος μεγάλης κλίμακας όπως το δικό μας, όμως δεν αντανακλά την πραγματικότητα στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού όπου οι τέχνες αλληλεπιδρούν και συχνά συγχέονται».
Οι αιτήσεις για τα πρώτα grants άνοιξαν στις 10 Απριλίου (www.art-works.gr) και θα παραμείνουν ανοιχτές για έναν μήνα. Η επιτροπή αξιολόγησης έχει ήδη οριστεί: Περιλαμβάνει τις/τους Νάντια Αργυροπούλου, Κώστα Στασινόπουλο, Αντώνη Πίττα (από τον χώρο των εικαστικών), Εύα Στεφανή, Τίμωνα Kουλμάση (από το κινηματογραφικό πεδίο), Αλεξάνδρα Βάιερσταλ και Τάσο Κουκουτά (χορογράφος και θεωρητικός χορού αντίστοιχα).
Σημειωτέον ότι η στόχευση σχετικά με την εμπειρία και το ηλικιακό εύρος για το πρόγραμμα ARTWORKS Grants μετατοπίζεται ελαφρώς: «Μέχρι τώρα απευθυνόμασταν σε άτομα ηλικίας από 25 έως 40 ετών, ενώ πλέον μεταβαίνουμε σταδιακά σε καλλιτέχνες και επιμελητές που διανύουν το μέσο της επαγγελματικής τους πορείας. Δεν θεωρούμε πως είναι αναγκαίο να θέσουμε αυστηρά ηλικιακά όρια, ωστόσο αν κάπως πρέπει ενδεικτικά να προσδιοριστεί, θα μπορούσε κανείς να κάνει την αναγωγή του προηγούμενου εύρους στο σήμερα» εξηγεί η Κωνσταντινοπούλου.
Residencies διεθνών επιμελητών στην Ελλάδα
Eνα από τα πιο κομβικά στοιχεία της νέας κατεύθυνσης της ARTWORKS είναι το πρόγραμμα residency για διεθνείς επιμελητές και θεωρητικούς τέχνης το οποίο θα έχει διάρκεια έξι εβδομάδων. Θα φιλοξενούνται τρεις επιμελήτριες/ές τον χρόνο που δεν θα έρχονται μόνο σε επαφή με τους fellows της ARTWORKS αλλά και με την ευρύτερη καλλιτεχνική σκηνή μέσα από επισκέψεις σε εργαστήρια καλλιτεχνών αλλά και σε χώρους τέχνης.
Oπως διασαφηνίζει η Μαρίλη Κωνσταντινοπούλου: «Εκτός από πρόσβαση σε πόρους, αυτό που παρατηρούμε είναι η απουσία εξωστρέφειας. Είναι ζωτικής σημασίας να έρχονται διεθνείς επαγγελματίες από τον χώρο της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα ώστε να γνωρίζουν από κοντά την τοπική καλλιτεχνική σκηνή. Τέτοιες ευκαιρίες είναι σπάνιες – και αυτή δεν είναι μόνο δική μας διαπίστωση, αλλά και των καλλιτεχνών που δραστηριοποιούνται εδώ. Πρόκειται για μια πρακτική που έχουν αρχίσει να υιοθετούν και άλλοι φορείς, όπως το ΕΜΣΤ. Είναι σημαντικό να λειτουργήσουμε όλοι αλληλοσυμπληρωματικά με βάση τις δυνατότητες και τη στρατηγική μας, για να είναι τέτοιες πρωτοβουλίες επιδραστικές».
Το πρόγραμμα αυτό διαφοροποιείται από το προηγούμενο μοντέλο, όπου η ARTWORKS έστελνε στο εξωτερικό για residency τις/τους συμμετέχουσες/συμμετέχοντες στο πρόγραμμα – τέσσερις ανερχόμενους καλλιτέχνες και έναν επιμελητή: «Είναι διαφορετικό να στέλνεις κάθε χρόνο μερικά άτομα σε προγράμματα φιλοξενίας στο εξωτερικό και άλλο να φέρνεις επιμελητές εδώ, γιατί έτσι ωφελούνται τελικά πολύ περισσότεροι καλλιτέχνες».
Η αρχή θα γίνει με τον Αλπέρ Τουράν, τούρκο επιμελητή με βάση τον Καναδά, ο οποίος θα βρεθεί για έρευνα στην Αθήνα σε λίγες εβδομάδες και θα παραμείνει έως τα μέσα Ιουνίου. Η επιλογή του έγινε μέσα από open call που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τον οργανισμό SAHA. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα, ο κάθε επιμελητής θα δίνει μια δημόσια ομιλία (curator’s talk) και θα καλείται να γράψει ένα κείμενο, το οποίο θα εντάσσεται στην ενότητα «Readings» της ιστοσελίδας της ARTWORKS, όπου έχουν ήδη δημοσιευθεί περισσότερα από 90 πρωτότυπα κείμενα.
Το site, μαζί με το λογότυπο, επανασχεδιάζεται, στο πλαίσιο της συνολικής ανανέωσης του οργανισμού, όχι μόνο ως προς τη στόχευση του προγράμματος, τη σύσταση της ομάδας, αλλά και ως προς την εικόνα και την ταυτότητα. Διότι και η ομάδα της ARTWORKS έχει επίσης ενισχυθεί. Εκτός από τον επιµελητή Πάνο Γιαννικόπουλο, ο οποίος έχει µεγάλη εµπειρία στο εικαστικό πεδίο και θα είναι Συντονιστής Προγράµµατος του residency, όπως και την Ξαβιέρα Κουβαρά, που παραµένει στο κοµµάτι της Επικοινωνίας, προστίθενται και οι Ελεάννα Μπουραντάνη και Αλίκη Λαµπροπούλου, Υπεύθυνη και Συνεργάτις Εξεύρεσης Πόρων αντίστοιχα, όπως και ο Αλεξάντερ Στρέκερ στον τοµέα των Δηµιουργικών Συνεργασιών, προκειµένου να µπορέσει να µακροηµερεύσει και να διευρυνθεί η πρωτοβουλία που θέλει να γίνει θεσµός και να πάει ακόµα παραπέρα.
Μεταφορά στο ΙΣΕΤ
Μέσα από μια συμφωνία και σύμπραξη με την Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, τα γραφεία της ARTWORKS αλλά και οι δημόσιες δράσεις του οργανισμού βρίσκουν χώρο στο ΙΣΕΤ – Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης: «Μέχρι τώρα οι δραστηριότητές μας απευθύνονταν στo μεγάλο αριθμητικά αλλά κλειστό δίκτυο ωφελουμένων της ARTWORKS.
Πλέον, αυτό αλλάζει και όλες οι δράσεις μας θα είναι ανοιχτές στο ευρύ κοινό. Για παράδειγμα, οι φιλοξενούμενοι επιμελητές θα πραγματοποιήσουν διαλέξεις στο ΙΣΕΤ, ενώ οι καλλιτέχνες που θα λάβουν τα grants θα κληθούν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, ως work in progress, επίσης στο ΙΣΕΤ. Επιλέξαμε να μεταφέρουμε την έδρα μας στους χώρους του Ινστιτούτου ώστε να δείξουμε τη σπουδαιότητα αυτού του αρχείου και να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για την αξιοποίησή του από νεότερους επαγγελματίες».
