Τα παιχνίδια της ζωής. Στις 6 Σεπτεμβρίου 2015, ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας εμφανίστηκε στην 80ή Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, περίπου τρεις εβδομάδες μετά την ψήφιση του τρίτου μνημονίου, και αποδέχθηκε ότι σύρθηκε από τους δανειστές σε μια επιλογή που την έκανε για να σώσει τη χώρα. Ηταν η εποχή της προσπάθειας να αποδομήσει το επιχείρημα των πολιτικών του αντιπάλων περί μη εφαρμογής του προγράμματος Θεσσαλονίκης, το οποίο είχε παρουσιάσει στις 13 Σεπτεμβρίου του 2014, λίγους μήνες πριν κερδίσει τις εκλογές.
Ο κ. Τσίπρας επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη την Παρασκευή, πριν την εμφάνιση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, για να υπερασπιστεί την πολιτική που τότε απεμπόλησε ως προϊόν ωμού εκβιασμού.
Η ομιλία του προχθές στο συνέδριο του Economist (5o Τhessaloniki Metropolitan Summit) ήταν ένα σαφές σήμα για την επάνοδό του με ορίζοντα την Ελλάδα του 2030, όπως είπε.
Το πολιτικό πλαίσιο
Ο πρώην πρωθυπουργός, παρά τις διαψεύσεις κατά καιρούς για τα σχέδιά του, μεθοδεύει συστηματικά εδώ και μήνες την ίδρυση ενός νέου πολιτικού σχήματος με στόχο να ηγηθεί της ευρύτερης δημοκρατικής παράταξης.
Το κόμμα Τσίπρα είναι «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» για πολλά στελέχη, εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ, με αρκετούς πρώην συντρόφους του να αποδίδουν μεσσιανικά στοιχεία, ξένα προς την Αριστερά, στην προσπάθεια του Αλ. Τσίπρα για ολική επαναφορά στο πολιτικό σκηνικό.
Επαναφορά που θα γίνει με νέο κόμμα, με νέα στελέχη και με πολιτικό πλαίσιο πολύ διαφορετικό από αυτό που θα ανάμενε κανείς, εάν ήταν εντός ΣΥΡΙΖΑ. Δηλαδή, με σαφή απόσταση από τον αριστερό ριζοσπαστισμό, στον οποίο συνεχίζει να ομνύει η πλειονότητα των παλαιών συντρόφων του.
Το νέο κόμμα θα παραπέμπει σε μια ήπια μορφή σοσιαλδημοκρατίας και θα προσομοιάζει σε πολιτικούς σχηματισμούς που συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα, όπως π.χ. το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ισπανίας ή το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας. Τέτοιες μέρες, πριν εννέα χρόνια το γερμανικό πρακτορείο dpa έθετε το ερώτημα «εξελίσσεται ο Τσίπρας σε σοσιαλδημοκράτη;». Ηταν η περίοδος που ο τότε πρωθυπουργός συμμετείχε σε δύο διαδοχικές συνόδους του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PES) ως παρατηρητής.
Αυτή η μετεξέλιξη δεν έγινε, αν και αυτό επιθυμούσε η πλειοψηφία των ψηφοφόρων που μετακινήθηκαν από το ΠαΣοΚ στον ΣΥΡΙΖΑ, επειδή υπήρχαν πολλές εσωτερικές αντιδράσεις. Τώρα ο κ. Τσίπρας έχει την άνεση να μετατοπιστεί ιδεολογικά και αυτό θα φανεί όταν παρουσιαστούν οι αρχές του νέου κόμματος, το οποίο, σύμφωνα με πληροφορίες, θα κάνει την εμφάνισή του τους πρώτους μήνες του 2026.
Ο κ. Τσίπρας με την προχθεσινή του ομιλία περιέγραψε τη «νέα εθνική πυξίδα» και έδειξε ότι επιθυμεί να κάνει επανεκκίνηση, αφήνοντας πίσω τη «γραφειοκρατική αναπαραγωγή του εαυτού μας».
Οι επαφές του εξάλλου με πολιτικούς που ανήκουν στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο είναι συχνές, όπως π.χ. με τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα που του είχε ανοίξει τις πόρτες του πρωθυπουργικού γραφείου στο Παλάτσο Κίτζι το 2014 και από τότε υπάρχει σταθερή επικοινωνία.
Ο κ. Τσίπρας με την προχθεσινή του ομιλία περιέγραψε τη «νέα εθνική πυξίδα» και έδειξε ότι επιθυμεί να κάνει επανεκκίνηση, αφήνοντας πίσω τη «γραφειοκρατική αναπαραγωγή του εαυτού μας», όπως είχε πει σε ένα από τα τελευταία συνέδρια του ΣΥΡΙΖΑ, στα οποία συμμετείχε ενεργά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το Μέγαρο Μαξίμου και τα στελέχη της ΝΔ τον αντιμετωπίζουν πλέον ως δυνητικό αντίπαλο που θα τον βρουν προσεχώς μπροστά τους ως αρχηγό κόμματος.
Εν μέσω των συζητήσεων για το νέο κόμμα, ο κ. Τσίπρας θα στηριχθεί σε πολλούς τεχνοκράτες και σε μικρό αριθμό προσώπων που είναι ενεργά στον ΣΥΡΙΖΑ με κεντρικό ρόλο. «Δεν επιθυμεί να έχει καμία σχέση σε πολύ μεγάλο βαθμό με πρόσωπα που θυμίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ» ομολογεί πρόσωπο που γνωρίζει τι συζητείται στο παρασκήνιο.
Στόχος του είναι, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», να απευθυνθεί στο κεντρώο και κεντροαριστερό ακροατήριο και γι’ αυτό χρησιμοποίησε πάλι προχθές τον όρο «νέος πατριωτισμός» που θα σταθεί «απέναντι στην ολιγαρχία και στην κλεπτοκρατία» και θα θέτει το όριο που χωρίζει τις δύο όχθες του ποταμού: «Από τη μια η πατρίδα μας, από την άλλη τα πλούτη τους».
Η «μεταμόρφωση» του κ. Τσίπρα είναι εμφανής σε πολλά επίπεδα και πρώην υπουργός του θύμιζε ότι στις 13 Ιουνίου δημοσιεύθηκε ένα εκτενές άρθρο στους «New York Times», όπου υπήρχε η αναφορά σε φράση του πρώην πρωθυπουργού ότι «πρέπει να αγωνιστούμε όχι για έναν δημοκρατικό σοσιαλισμό, αλλά για έναν δημοκρατικό καπιταλισμό, που θα αντιτίθεται στην ανερχόμενη ολιγαρχία και στον αυταρχισμό».
Η ομιλία του προχθές, όπου ήταν πολύ ήπιος και διαφορετικός σε σχέση με το παρελθόν, έδινε το στίγμα της επόμενης ημέρας με άρωμα Κέινς: καθοριστική παρέμβαση του κράτους, συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων, Σχέδιο Ριζοσπαστικών Μεταρρυθμίσεων, Εθνικό Ταμείο Σύγκλισης και Πατριωτική Εισφορά που θα πληρώσουν οι πολλοί πλούσιοι.
Στον ΣΥΡΙΖΑ η παρούσα ηγεσία υπό τον Σωκράτη Φάμελλο αλλά και πρόσωπα όπως ο Παύλος Πολάκης και ο Νίκος Παππάς μόνο θετικά δεν βλέπουν τη δημιουργία κόμματος υπό τον Αλ. Τσίπρα. Σε αυτό το θέμα ομονοούν, αν και υπάρχει μεγάλη διάσταση απόψεων για θέματα στρατηγικής.
Πίεση θα δεχθεί και το ΠαΣοΚ, και αυτό το ξέρουν καλά στη Χαριλάου Τρικούπη, όσο και αν μεταδίδουν ότι δεν θα απειληθούν από ένα κόμμα Τσίπρα. «Ο Τσίπρας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο και εάν εκείνος επιχειρεί αυτό να το ξεχάσουμε» λένε κεντρικά στελέχη του ΠαΣοΚ και θέτουν το ζήτημα της αυτοκριτικής που δεν έχει γίνει από τον πρώην πρωθυπουργό. Οι μέχρι στιγμής δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το πιθανό κόμμα Τσίπρα δεν έχει μεγάλη διείσδυση στους εναπομείναντες ψηφοφόρους του ΠαΣοΚ, σε αντίθεση με αυτούς του ΣΥΡΙΖΑ και της Πλεύσης Ελευθερίας.
Από τις ήττες στην επιστροφή
Μένει να φανεί εάν θα κάνει αυτοκριτική στο υπό έκδοση βιβλίο του, στο οποίο θα δώσει τη δική του εκδοχή για την περίοδο της διακυβέρνησής του, την οποία προχθές υπερασπίστηκε με σθένος και δήλωσε παρών για την επόμενη μέρα με την αναφορά «το αύριο θα το καθορίσει η σπορά του σήμερα». Είναι ένας κομβικός σταθμός πριν από τη δημιουργία του νέου κόμματος που άργησε περίπου δύο χρόνια. Ηταν, τέλη Ιουνίου 2023.
Είχαν προηγηθεί οι δύο οδυνηρές ήττες στις βουλευτικές εκλογές για τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και προσωπικά για τον κ. Τσίπρα από τη ΝΔ και τον Κ. Μητσοτάκη. Στις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στο 17,83%, με μόνο 48 έδρες. Τότε, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», ο κ. Τσίπρας είχε δεχθεί εισηγήσεις να εγκαταλείψει πλήρως τον ΣΥΡΙΖΑ και να κάνει ένα δικό του κόμμα άμεσα, εντός του καλοκαιριού. Αν και ήταν θετικός στην αρχή, δεν τόλμησε, τα σενάρια πάγωσαν και απλά η πλειοψηφία των υποστηρικτών του στήριξε, είτε φανερά είτε υπογείως, τον Στέφανο Κασσελάκη με τις γνωστές συνέπειες.
Μετά την περίοδο της «αγρανάπαυσης», έρχεται η ώρα να κάνει την κίνηση και να «ξυπνήσει» ο «μαρμαρωμένος βασιλιάς Τσίπρας, που τον πληρώνει ο λαός», κατά την επικριτική φράση του άλλοτε συμβούλου του, Νίκου Καρανίκα. Με αυτή την εκτίμηση συμφωνεί και η διαπρύσια κατήγορος του πρώην πρωθυπουργού, πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου, η οποία πρότεινε να ονομάσει το κόμμα του «το λαγούμι».
