Η ποίηση σήμερα δεν κινείται σε ευθύγραμμες τροχιές. Δεν υπάρχει ένα ενιαίο ρεύμα, ένα σαφές «εκεί που πάει το πράγμα». Υπάρχουν, αντιθέτως, ρωγμές, παλίρροιες, φωνές που διαστέλλονται και συστέλλονται στο περιθώριο ενός κόσμου που δεν έχει πια χρόνο να ακούσει.
Πρώτα απ’ όλα, η σύγχρονη ποίηση είναι προσωπική, αλλά όχι με τον παλιό εξομολογητικό τρόπο. Είναι πολιτική μέσα από το βίωμα, μέσα από το τραύμα, μέσα από την επανεγγραφή του εαυτού. Το «εγώ» δεν είναι πια ο ρήτορας. Είναι το πεδίο του πειραματισμού.
Παραδείγματα αυτής της σθεναρής επιμονής βλέπουμε σε συλλογές όπως το Night Sky with Exit Wounds του Οσεαν Βουόνγκ, όπου ο ερωτισμός, η μετανάστευση, η απώλεια και η μνήμη εκφράζονται με εικόνες σχεδόν χειροπιαστές – ένα χτύπημα της μητέρας, ένα τζάμι που θρυμματίζεται, ένα βλέμμα στρατιώτη. Η ποίηση εκεί δεν καταγγέλλει, δεν κηρύττει, απλώς θυμάται, και γι’ αυτό συγκλονίζει.
Αντίστοιχα, η Αν Κάρσον συνδυάζει το κλασικό με το απολύτως σύγχρονο: στο Nox, ένα ποίημα μπορεί να είναι ένα επιστολικό θραύσμα ή μία εικόνα από έναν παλιό μύθο διαλυμένη στη γλώσσα της απώλειας.
Δεύτερον, η μορφή δεν είναι δεδομένη. Ενα ποίημα σήμερα μπορεί να είναι αφήγηση, εικόνα, ακόμη και λευκό κενό. Η ποίηση δεν ζητάει πια «να αναγνωριστεί». Λειτουργεί παράπλευρα, υπαινικτικά, διασχίζοντας τα όρια δοκιμίου, ημερολογίου, performance ή και meme.
Το τρίτο χαρακτηριστικό είναι η σιωπή. Σε έναν κόσμο που κραυγάζει, η ποίηση επιλέγει να υποχωρεί. Δεν διεκδικεί ρόλο «συνείδησης του έθνους» όπως άλλοτε. Αντιθέτως, γίνεται ψίθυρος. Αλλά ψίθυρος διαυγής, που ακριβώς λόγω της αδυναμίας του επιμένει. Δεν υπερθεματίζει. Δεν καταγγέλλει. Σημαίνει.
Παράλληλα, η σύγχρονη ποίηση δεν φοβάται την καθημερινότητα. Ξέρει ότι η γλώσσα του δρόμου, η διάλεκτος του Διαδικτύου, η προφορικότητα και η ασυνέχεια είναι το υλικό της εποχής μας. Μέσα από αυτές τις μορφές, επαναδιεκδικεί τη σημασία του ασήμαντου. Το ποίημα δεν είναι πια ύψιστη στιγμή. Είναι χειρονομία. Είναι κάτι που μπορεί να διαβαστεί ενώ περιμένεις το μετρό, κι όμως να σου αλλάξει την ημέρα.
Η σημερινή ποίηση δεν αναλύει τον κόσμο, ούτε τον εξηγεί. Τον περνά μέσα από τις ίνες της. Ο,τι απομένει, είναι η ύλη της εμπειρίας, φθαρτή και παλλόμενη. Δεν την ενδιαφέρει η αναγνώριση – την ενδιαφέρει η διάρκεια, αυτή η ταπεινή αλλά πανίσχυρη επιμονή του σημαντικού μέσα στο αδιάφορο.
Ισως αυτό είναι το κρίσιμο μάθημα της σύγχρονης ποίησης: ότι η μεγάλη ένταση δεν χρειάζεται μεγάλο όγκο. Χρειάζεται, μονάχα, ακριβή σιγή.
