Η άμεση χρηματοδότηση μέσω των ρυθμιζόμενων κεφαλαιαγορών αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομικής ανάπτυξης και της μακροοικονομικής σταθερότητας. Για τις επιχειρήσεις, βελτιώνει την κεφαλαιακή τους δομή, επιπροσθέτως δε αναδεικνύει και ενισχύει καινοτόμες και εξωστρεφείς επιχειρήσεις, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια της λειτουργίας τους, που συμβάλλουν καίρια στον τεχνολογικό μετασχηματισμό, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, στην ανάπτυξη και στην απασχόληση.
Πολύτιμη παραμένει και η έμμεση χρηματοδότηση μέσω των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, είναι δε επιθυμητή και για λόγους μόχλευσης.
Ωστόσο, η τραπεζοκεντρική φύση πολλών οικονομιών της ηπειρωτικής Ευρώπης συχνά οδηγεί σε υπερβολική εξάρτηση των επιχειρήσεων από την τραπεζική χρηματοδότηση, η οποία ενέχει συστημικό κίνδυνο ενώ περιορίζεται η χρηματοδότηση καινοτομικών, μικρομεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων. Η ασύμμετρη πληροφόρηση μεταξύ επιχειρήσεων και τραπεζών και το συνεπαγόμενο κόστος χρηματοδότησης την καθιστούν λιγότερο προσβάσιμη για αυτές τις επιχειρήσεις, ενώ γενικά είναι κρίσιμο να την αποφεύγουν κατά τα πρώτα στάδια της λειτουργίας τους.
Η κεφαλαιαγορά παραμένει ο φυσικός χώρος άντλησης κεφαλαίων υψηλού κινδύνου και χαρακτηριστικά παραδείγματα περιλαμβάνουν κολοσσούς της τεχνολογίας. Ομως, οι ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές έως σήμερα στερούνται δυναμισμού και ενοποίησης για τον σκοπό αυτόν.
Ευρωπαϊκές αποταμιεύσεις ύψους 300 δισ. ευρώ ετησίως, αντί για την Ευρώπη, διοχετεύονται σε νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις στην αμερικανική κεφαλαιαγορά όπου το περιβάλλον ευνοεί περισσότερο τον κίνδυνο και την καινοτομία, ενώ 11,5 τρισεκατομμύρια ευρώ περίπου παραμένουν σε χαμηλότοκες καταθέσεις.
Η παραγωγική δομή της ΕΕ δεν μετασχηματίζεται, η ανταγωνιστικότητά της βαίνει μειούμενη. Αναδεικνύεται η ανάγκη ολοκλήρωσης των επιμέρους κεφαλαιαγορών μέσω της ενοποίησής τους για τη διευκόλυνση της διασυνοριακής ροής κεφαλαίων και της ροής των αποταμιεύσεων σε επενδύσεις.
Στην ελληνική οικονομία, υφίσταται μια μακρόχρονη ανισορροπία μεταξύ αποταμιεύσεων και επενδύσεων. Τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα απορρόφησαν σημαντικούς αποταμιευτικούς πόρους, μειώνοντας την προσφορά κεφαλαίων για παραγωγικές επενδύσεις.
Ακόμα, πολλές ελπιδοφόρες επιχειρήσεις στερήθηκαν και στερούνται αποταμιευτικά κεφάλαια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Περαιτέρω, διαδοχικές οικονομικές και μη οικονομικές κρίσεις επιδείνωσαν την οικονομία και παραμένουν, χαμηλή παραγωγικότητα, εξωτερικό έλλειμμα και περιορισμένοι ρυθμοί ανάπτυξης. Παρά τη σταδιακή οικονομική εξυγίανση, υφίσταται σημαντικό επενδυτικό έλλειμμα, όπως και η επιτακτική ανάγκη τεχνολογικής αναβάθμισης και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας.
Μαζί με τις αναγκαίες δράσεις, η Ελλάδα αξίζει να αδράξει ευκαιρίες που τις διευκολύνουν. Η πρόταση εξαγοράς του Χρηματιστηρίου Αθηνών από τον όμιλο EURONEXT αποτελεί κομβική ευκαιρία για την ελληνική κεφαλαιαγορά και την οικονομία. Πρόκειται για το μεγαλύτερο χρηματιστήριο της ΕΕ με βαθιές και ρευστές αγορές για κάθε είδους επιχειρήσεις.
Η ένταξη του ΑΤΗΕΧ στο δίκτυο του EURONEXT μπορεί να επιφέρει αύξηση της ρευστότητας, ενίσχυση της χρηματοδότησης ελληνικών επιχειρήσεων κάθε μεγέθους χάρη στην προσβασιμότητα διεθνών κεφαλαίων, αλλά και ανάδειξη της Ελλάδας σε περιφερειακό χρηματοοικονομικό κόμβο (hub) για τη Ν.Α. Ευρώπη, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Η αύξηση του κύκλου εργασιών του ευρύτερου χρηματοοικονομικού τομέα και η επιστροφή εξειδικευμένων στελεχών μπορούν να ενισχύσουν τη χρηματοοικονομική τεχνογνωσία της χώρας, και τον ρόλο της στην ευρύτερη ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά.
Η ενοποίηση του ATHEX με τον όμιλο EURONEXT μπορεί να αποτελέσει στρατηγικό σημείο καμπής για την ελληνική οικονομία. Εντάσσει την Ελλάδα σε μια ευρύτερη, ώριμη και ανταγωνιστική ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά, επιταχύνει τον παραγωγικό της μετασχηματισμό, ενισχύει τη χρηματοδότηση της καινοτομίας και τοποθετεί τη χώρα στο επίκεντρο των περιφερειακών χρηματοοικονομικών εξελίξεων. Η πρόκληση αυτή, ωστόσο, απαιτεί στρατηγική αξιοποίηση των ευκαιριών από επιχειρήσεις και θεσμικούς φορείς.
Ο κύριος Παναγιώτης Αλεξάκης είναι ομότιμος καθηγητής Οικονομικών του ΕΚΠΑ, πρώην εκτελεστικός πρόεδρος του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
